Opinia Europejskiego Komitetu Regionów - Silny europejski przemysł obronny

Opinia Europejskiego Komitetu Regionów - Silny europejski przemysł obronny

(C/2025/1705)

(Dz.U.UE C z dnia 26 marca 2025 r.)

Sprawozdawca:

Fernando LÓPEZ MIRAS (ES/EPL), Premier wspólnoty autonomicznej Murcja

Dokumenty źródłowe:

Wspólny Komunikat "Nowa Strategia na rzecz europejskiego przemysłu obronnego: osiągnięcie gotowości UE dzięki zdolnemu do reagowania i odpornemu europejskiemu przemysłowi obronnemu" JOIN(2024) 10 final Z 5 Marca 2024 R. WNIOSEK dotyczący rozporządzenia ustanawiającego Program na rzecz europejskiego przemysłu obronnego oraz ramy środków w celu zapewnienia terminowejdostępności i dostaw produktów związanych z obronnością ("EDIP") Com(2024) 150 final z 5 marca 2024 r.

I. ZALECANE POPRAWKI

Poprawka 1

Motyw 13

Tekst zaproponowany przez Komisję Europejską

Poprawka KR-u

Możliwości określone w art. 73 ust. 4 rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2021/1060 mogą być wykorzystywane, pod warunkiem że projekt jest zgodny z zasadami określonymi w tym rozporządzeniu oraz z zakresem Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego i Europejskiego Funduszu Społecznego Plus określonym odpowiednio w rozporządzeniach Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2021/1058 i (UE) 2021/1057. Może to mieć miejsce w szczególności w przypadku, gdy produkcja odnośnych produktów związanych z obronnością boryka się z konkretnymi niedoskonałościami rynku lub nieoptymalną sytuacją w zakresie inwestycji na terytoriach państw członkowskich, w tym na obszarach wrażliwych i oddalonych, a przedmiotowe zasoby przyczyniają się do realizacji celów programu, z którego są przesuwane. Zgodnie z art. 24 rozporządzenia (UE) 2021/1060 Komisja ma ocenić zmienione programy krajowe przedłożone przez państwo członkowskie i przedstawić uwagi w terminie dwóch miesięcy od dnia przedłożenia zmienionego programu.

Możliwości określone w art. 73 ust. 4 rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2021/1060 mogą być wykorzystywane, pod warunkiem że projekt jest zgodny z zasadami określonymi w tym rozporządzeniu oraz z zakresem Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego i Europejskiego Funduszu Społecznego Plus określonym odpowiednio w rozporządzeniach Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2021/1058 i (UE) 2021/1057. Może to mieć miejsce w szczególności w przypadku, gdy produkcja odnośnych produktów związanych z obronnością boryka się z konkretnymi niedoskonałościami rynku lub nieoptymalną sytuacją w zakresie inwestycji na terytoriach państw członkowskich, w tym na obszarach wrażliwych i oddalonych oraz w regionach najbardziej narażonych na ryzyko urzeczywistnienia się konwencjonalnych i niekonwencjonalnych zagrożeń wojskowych, a przedmiotowe zasoby przyczyniają się do realizacji celów programu, z którego są przesuwane. Zgodnie z art. 24 rozporządzenia (UE) 2021/1060 Komisja ma ocenić zmienione programy krajowe przedłożone przez państwo członkowskie i przedstawić uwagi w terminie dwóch miesięcy od dnia przedłożenia zmienionego programu. W każdym razie fundusze objęte rozporządzeniem (UE) 2021/1060 powinny w stosownych przypadkach znacznie przyczyniać się do wysiłków Unii na rzecz zwiększenia jej spójności gospodarczej, społecznej i terytorialnej zgodnie z art. 174 TFUE.

Uzasadnienie

Polityka spójności powinna skupiać się na dążeniu do zwiększenia spójności gospodarczej, społecznej i terytorialnej, a ostatecznym celem powinno być zawsze zmniejszenie dysproporcji między regionami. Szczególną uwagę należy również zwrócić na regiony najbardziej narażone na wszelkiego rodzaju potencjalne zagrożenia.

Poprawka 2

Motyw 14 (nowy)

Tekst zaproponowany przez Komisję Europejską	Poprawka KR-u
	By połączyć wysiłki, podjąć wspólne działania na rzecz zwiększenia niezależności i poprawy konkurencyjności i wydajności przemysłu obronnego oraz wnieść odpowiedni wkład w realizację programu, należy również zapewnić włączenie organów ds. innowacji i rozwoju przedsiębiorczości na szczeblu lokalnym i regionalnym z wykorzystaniem ich zdolności do pobudzenia dynamiki ekosystemów regionalnych.

Uzasadnienie

Obecnie przemysł obronny jest w swoim ekosystemie zależny od (podstawowych) surowców spoza UE. Ta zależność jest często niedoceniana.

Poprawka 3

Motyw 19z

Tekst zaproponowany przez Komisję Europejską

Poprawka KR-u

Program powinien zapewniać wsparcie finansowe, za pośrednictwem środków określonych w rozporządzeniu (UE, Euratom) 2018/1046, na działania przyczyniające się do terminowej dostępności i dostaw produktów związanych z obronnością, takie jak współpraca na rzecz zamówień realizowanych na zasadzie współpracy organów publicznych, koordynacja przemysłowa i tworzenie sieci kontaktów, w tym rezerwacja i gromadzenia zapasów produktów związanych z obronnością, dostęp do finansowania dla przedsiębiorstw zaangażowanych w wytwarzanie odpowiednich produktów związanych z obronnością, rezerwacja zdolności produkcyjnych ("zawsze gotowych zakładów"), proces przemysłowy polegający na regeneracji produktów, których termin przydatności do użytku upłynął, rozbudowa, optymalizacja, modernizacja, aktualizacja lub zmiana przeznaczenia istniejących zdolności produkcyjnych lub tworzenie nowych zdolności produkcyjnych w tej dziedzinie, a także szkolenie personelu.

Program powinien zapewniać wsparcie finansowe, za pośrednictwem środków określonych w rozporządzeniu (UE, Euratom) 2018/1046, na działania przyczyniające się do terminowej dostępności i dostaw produktów związanych z obronnością, takie jak współpraca na rzecz zamówień realizowanych na zasadzie współpracy organów publicznych, koordynacja przemysłowa i tworzenie sieci kontaktów, w tym rezerwacja i gromadzenia zapasów produktów związanych z obronnością, dostęp do finansowania dla przedsiębiorstw zaangażowanych w wytwarzanie odpowiednich produktów związanych z obronnością, pobudzenie dynamiki ekosystemów regionalnych w przemyśle obronnym oraz przyjęcie specjalnych środków wsparcia dla małych i średnich przedsiębiorstw, rezerwacja zdolności produkcyjnych ("zawsze gotowych zakładów"), proces przemysłowy polegający na regeneracji produktów, których termin przydatności do użytku upłynął, rozbudowa, optymalizacja, modernizacja, aktualizacja lub zmiana przeznaczenia istniejących zdolności produkcyjnych lub tworzenie nowych zdolności produkcyjnych w tej dziedzinie, a także szkolenie personelu.

Uzasadnienie

Celem jest wspieranie podmiotów, które mogą wnieść wkład w wysiłki krajowe i europejskie, docierając do jak największej liczby małych podmiotów, uzupełniając działania w terenie oraz krzewiąc współpracę między MŚP a dużymi przedsiębiorstwami.

2/10

ELI: http://data.europa.eu/eli/C/2025/1705/oj

Poprawka 4

Motyw 24

Tekst zaproponowany przez Komisję Europejską

Poprawka KR-u

Oceniając wnioski przedłożone przez wnioskodawców, Komisja powinna zwrócić szczególną uwagę na ich wkład w realizację celów programu. Wnioski należy ocenić w szczególności pod kątem ich wkładu w zwiększenie gotowości przemysłu obronnego, zwłaszcza zwiększenie zdolności produkcyjnych i wyeliminowanie wąskich gardeł. Należy je również oceniać pod kątem ich wkładu we wspieranie odporności przemysłu obronnego, biorąc pod uwagę takie kwestie jak terminowa dostępność i dostawy do wszystkich lokalizacji, zwiększenie bezpieczeństwa dostaw w całej Unii, w tym do państw członkowskich najbardziej narażonych na ryzyko urzeczywistnienia się konwencjonalnych zagrożeń wojskowych. Oceny powinny również odnosić się do wkładu we współpracę przemysłową w dziedzinie obronności poprzez prawdziwą współpracę w zakresie uzbrojenia między państwami członkowskimi, państwami stowarzyszonymi i Ukrainą oraz rozwój i operacjonalizację współpracy transgranicznej przedsiębiorstw, w szczególności w znacznym stopniu małych i średnich przedsiębiorstw (MŚP) oraz małych spółek o średniej kapitalizacji działających w odnośnych łańcuchach dostaw.

Oceniając wnioski przedłożone przez wnioskodawców, Komisja powinna zwrócić szczególną uwagę na ich wkład w realizację celów programu. Wnioski należy ocenić w szczególności pod kątem ich wkładu w zwiększenie gotowości przemysłu obronnego, zwłaszcza zwiększenie zdolności produkcyjnych i wyeliminowanie wąskich gardeł. Należy je również oceniać pod kątem ich wkładu we wspieranie odporności przemysłu obronnego, biorąc pod uwagę takie kwestie jak terminowa dostępność i dostawy do wszystkich lokalizacji, zwiększenie bezpieczeństwa dostaw w całej Unii, w tym do państw członkowskich najbardziej narażonych na ryzyko urzeczywistnienia się konwencjonalnych lub niekonwencjonalnych zagrożeń wojskowych. Oceny powinny również odnosić się do wkładu we współpracę przemysłową w dziedzinie obronności poprzez prawdziwą współpracę w zakresie uzbrojenia między państwami członkowskimi, państwami stowarzyszonymi i Ukrainą oraz rozwój i operacjonalizację współpracy transgranicznej przedsiębiorstw, w szczególności w znacznym stopniu małych i średnich przedsiębiorstw (MŚP), w tym przedsiębiorstw typu startup i scale-up oraz małych spółek o średniej kapitalizacji działających w odnośnych łańcuchach dostaw.

Uzasadnienie

Należy wziąć pod uwagę innowacyjność i zdolność adaptacyjną przedsiębiorstw typu startup i scale-up, a także ich istotną rolę w krzewieniu współpracy transgranicznej i zabezpieczaniu łańcuchów dostaw. Konieczne jest zajęcie się wszystkimi rodzajami zagrożeń.

Poprawka 5

Motyw 40

Tekst zaproponowany przez Komisję Europejską

Poprawka KR-u

SEAP mógłby kwalifikować się do finansowania zgodnie z tytułem VI rozporządzenia (UE, Euratom) 2018/1046. Możliwe byłoby również finansowanie w ramach polityki spójności zgodnie z odpowiednimi przepisami wspólnotowymi.

SEAP mógłby kwalifikować się do finansowania zgodnie z tytułem VI rozporządzenia (UE, Euratom) 2018/1046. Możliwe byłoby również finansowanie w ramach polityki spójności zgodnie z odpowiednimi przepisami wspólnotowymi, pod warunkiem że przyczyni się ono do osiągnięcia celów w zakresie spójności gospodarczej, społecznej i terytorialnej, ze zwróceniem szczególnej uwagi na regiony najbardziej narażone na konwencjonalne i niekonwencjonalne zagrożenia wojskowe.

Poprawka 6

Motyw 55 (nowy)

Tekst zaproponowany przez Komisję Europejską

Poprawka KR-u

Aby przyczynić się do realizacji celów programu oraz zapewnić skoordynowane i skuteczne działania, łącząc wszystkie istniejące zdolności w ramach dążenia do dostosowania tego sektora do zmian strukturalnych, do zwiększenia zdolności oraz do otwarcia łańcuchów dostaw - zwłaszcza dla MŚP - Rada ds. Gotowości Przemysłu Obronnego zapewnia włączenie przedstawicieli ekosystemów regionalnych w zorganizowany dialog z przemysłem obronnym. Ostatecznym celem jest propagowanie wnoszących wartość dodaną kanałów komunikacji, by dotrzeć do wszystkich podmiotów w tym sektorze - od najmniejszych po największe - i tym samym zapewnić lepszą gotowość na wypadek sytuacji kryzysowej.

Uzasadnienie

Przewidywane w tym sektorze zmiany strukturalne wymagają wsparcia ze strony wszystkich podmiotów. Zasadnicze znaczenie ma to, by umiejętności, zadania i działania społeczności lokalnych uwzględniały wsparcie dla tego sektora i MŚP.

Poprawka 7

Artykuł 7 ust. 3

Tekst zaproponowany przez Komisję Europejską	Poprawka KR-u
Zgodnie z odpowiednimi przepisami rozporządzenia (UE) 2021/1060 wnioskom przedłożonym w odpowiedzi na zaproszenie do składania wniosków w ramach Programu, którym przyznano pieczęć doskonałości zgodnie z Programem, można udzielić wsparcia z EFRR lub EFS+.	Zgodnie z art. 174 TFUE oraz odpowiednimi przepisami rozporządzenia (UE) 2021/1060 wnioskom przedłożonym w odpowiedzi na zaproszenie do składania wniosków w ramach Programu, którym przyznano pieczęć doskonałości zgodnie z Programem, można udzielić wsparcia z EFRR lub EFS+.

Uzasadnienie

Należy wziąć pod uwagę, że priorytetem muszą być działania zmierzające do osiągnięcia celów polityki spójności w zakresie zwiększenia spójności gospodarczej, społecznej i terytorialnej.

Poprawka 8

Art. 11 pkt 4)

Tekst zaproponowany przez Komisję Europejską	Poprawka KR-u
Działania mające na celu wspieranie realizacji europejskiego projektu wspólnego zainteresowania w dziedzinie obronności.	Działania mające na celu wspieranie realizacji europejskiego projektu wspólnego zainteresowania w dziedzinie obronności, w tym związane z technologiami podwójnego zastosowania.

Uzasadnienie

Zważywszy, że przemysł obronny czerpie inspirację z innowacji cywilnych (wykorzystując między innymi gotowe do użycia komercyjne elementy elektroniczne COTS), wszystkie te technologie i komponenty podwójnego zastosowania nabierają jeszcze większego niż wcześniej znaczenia. Należy intensywnie korzystać z zalet technologicznych i przemysłowych rozwoju technologii podwójnego zastosowania, wzmacniając ponadto synergię między wszystkimi programami i instrumentami wsparcia UE zgodnie z Białą księgą w sprawie wariantów dotyczących zwiększenia wsparcia badań i rozwoju obejmujących technologie o potencjale podwójnego zastosowania ¹ .

Poprawka 9

Art. 11 ust. 5 lit. b)

Tekst zaproponowany przez Komisję Europejską	Poprawka KR-u
działania mające na celu zwiększenie bezpieczeństwa dostaw i odporności, w szczególności przez ułatwienie dostępu do rynku obronnego MŚP, małym spółkom o średniej kapitalizacji, innym spółkom o średniej kapitalizacji i przedsiębiorstwom typu startup, a także wsparcie w celu uzyskania niezbędnej certyfikacji jakości i produkcji;	działania mające na celu zwiększenie bezpieczeństwa dostaw i odporności, w szczególności przez ułatwienie dostępu do rynku obronnego MŚP, małym spółkom o średniej kapitalizacji, innym spółkom o średniej kapitalizacji, i przedsiębiorstwom typu startup i scale-up, a także wsparcie w celu uzyskania niezbędnej certyfikacji jakości i produkcji;

Uzasadnienie

Należy podkreślić zasadniczą rolę przedsiębiorstw scale-up.

Poprawka 10

Art. 15 ust. 2 lit. a)

Tekst zaproponowany przez Komisję Europejską	Poprawka KR-u
Przy określaniu projektów, o których mowa w ust. 1, Komisja:	Przy określaniu projektów, o których mowa w ust. 1, Komisja:
należycie uwzględnia wytyczne przedstawione w kontekście Rady ds. Gotowości Przemysłu Obronnego, w szczególności wkład projektu w realizację priorytetu w zakresie zdolności określonego w kontekście WPZiB, a mianowicie planu rozwoju zdolności, oraz celów Strategicznego kompasu na rzecz bezpieczeństwa i obrony;	należycie uwzględnia wytyczne przedstawione w kontekście Rady ds. Gotowości Przemysłu Obronnego, w szczególności wkład projektu w realizację priorytetu w zakresie zdolności określonego w kontekście WPZiB, a mianowicie planu rozwoju zdolności, skoordynowanego rocznego przeglądu w zakresie obronności, projektów stałej współpracy strukturalnej oraz celów Strategicznego kompasu na rzecz bezpieczeństwa i obrony;

Uzasadnienie

Unia Europejska powinna zadbać o efektywne i skuteczne zarządzanie istniejącymi zasobami przy wskazywaniu i określaniu europejskich projektów wspólnego zainteresowania w dziedzinie obronności. Dlatego też należy wziąć pod uwagę wszystkie istniejące inicjatywy mające na celu ustalenie priorytetów i potrzeb w zakresie obronności, przy czym trzeba odpowiednio dostosować do siebie inicjatywy oraz zapobiegać powielaniu się wysiłków.

Poprawka 11

Art. 41 pkt 3

Tekst zaproponowany przez Komisję Europejską

Poprawka KR-u

Komisja, po konsultacji z Radą ds. Gotowości Przemysłu Obronnego, może zwrócić się do kluczowych uczestników rynku, o których mowa w art. 42, państw członkowskich, krajowych stowarzyszeń przemysłu obronnego lub innych odpowiednich zainteresowanych stron o dobrowolne przekazywanie informacji do celów przeprowadzania działań monitorujących zgodnie z ust. 1 akapit pierwszy lit. a).

Komisja, po konsultacji z Radą ds. Gotowości Przemysłu Obronnego, może zwrócić się do kluczowych uczestników rynku, o których mowa w art. 42, państw członkowskich oraz w stosownych przypadkach - w ramach ich porządku prawnego - do istotnych w tym zakresie podmiotów szczebla niższego niż krajowy, krajowych stowarzyszeń przemysłu obronnego lub innych odpowiednich zainteresowanych stron o dobrowolne przekazywanie informacji do celów przeprowadzania działań monitorujących zgodnie z ust. 1 akapit pierwszy lit. a).

Uzasadnienie

Biorąc pod uwagę nierówny dostęp MŚP do informacji na temat finansowania, podmioty szczebla niższego niż krajowy są niezbędnym punktem kontaktowym, który może przybliżyć im programy Unii Europejskiej.

Poprawka 12

Artykuł 57 ust. 10

Tekst zaproponowany przez Komisję Europejską

Poprawka KR-u

Rada ds. Gotowości Przemysłu Obronnego zaprasza, co najmniej raz w roku, przedstawicieli krajowych stowarzyszeń przemysłu obronnego i wybranych przedstawicieli przemysłu, uwzględniając konieczność zapewnienia zrównoważonej reprezentacji geograficznej (zorganizowany dialog z przemysłem obronnym). W przypadku wprowadzenia stanu kryzysu dostaw, o którym mowa w art. 44, lub stanu kryzysu dostaw związanego z bezpieczeństwem, o którym mowa w art. 48, Rada ds. Gotowości Przemysłu Obronnego zaprasza przedstawicieli przemysłu wysokiego szczebla do spotkania w specjalnym składzie w celu omówienia kwestii związanych z produktami istotnymi w kontekście kryzysu.

Rada ds. Gotowości Przemysłu Obronnego zaprasza, co najmniej raz w roku, przedstawicieli krajowych stowarzyszeń przemysłu obronnego i wybranych przedstawicieli przemysłu, zapewniając odpowiedni udział przedstawicieli ekosystemów regionalnych i Europejskiej Sieci Regionów Związanych z Obronnością (ENDR) oraz uwzględniając konieczność zapewnienia zrównoważonej reprezentacji geograficznej (zorganizowany dialog z przemysłem obronnym). W przypadku wprowadzenia stanu kryzysu dostaw, o którym mowa w art. 44, lub stanu kryzysu dostaw związanego z bezpieczeństwem, o którym mowa w art. 48, Rada ds. Gotowości Przemysłu Obronnego zaprasza przedstawicieli przemysłu wysokiego szczebla do spotkania w specjalnym składzie w celu omówienia kwestii związanych z produktami istotnymi w kontekście kryzysu.

Uzasadnienie

W ramach swych kompetencji wszystkie odpowiednie podmioty z sektora obronności powinny brać udział w dialogu o kwestiach, w których mogą wnieść wartość dodaną ze względu na bliską znajomość lokalnego i regionalnego ekosystemu obronnego. Trzeba zwłaszcza zapewnić odpowiednią reprezentację oraz widoczność małych i średnich przedsiębiorstw.

Poprawka 13

Art. 57 ust. 10a

Tekst zaproponowany przez Komisję Europejską

Poprawka KR-u

Rada ds. Gotowości Przemysłu Obronnego zaprasza co najmniej raz w roku przedstawicieli Komitetu Regionów na spotkanie w specjalnym składzie w celu poruszenia kwestii związanych z gotowością przemysłu i bezpieczeństwem łańcuchów dostaw, priorytetowych obszarów finansowania oraz wszelkich innych zagadnień będących przedmiotem zainteresowania z uwzględnieniem faktu, że w ramach swych kompetencji pełnią oni funkcję partnerów do rozmów z tym sektorem.

Uzasadnienie

W ramach swych kompetencji wszystkie odpowiednie podmioty z sektora obronności powinny brać udział w dialogu o kwestiach, w których mogą wnieść wartość dodaną ze względu na bliską znajomość lokalnego i regionalnego ekosystemu obronnego.

Poprawka 14

Art. 65 pkt 4)

Tekst zaproponowany przez Komisję Europejską

Poprawka KR-u

Zasoby finansowe przydzielone na Program mogą przyczynić się do organizacji działań w zakresie upowszechniania, imprez ułatwiających nawiązywanie kontaktów i działalności mającej na celu podnoszenie świadomości, w szczególności mającejna celu otwarcie łańcuchów dostaw w celu wsparcia transgranicznego uczestnictwa MŚP.

Zasoby finansowe przydzielone na Program mogą przyczynić się do organizacji działań w zakresie upowszechniania, imprez ułatwiających nawiązywanie kontaktów i działalności mającejna celu podnoszenie świadomości, w szczególności mającejna celu otwarcie łańcuchów dostaw w celu wsparcia transgranicznego uczestnictwa MŚP. Jest to szczególnie istotne dla Funduszu na rzecz Przyspieszenia Transformacji Łańcuchów Dostaw w Sektorze Obronności (FAST), w ramach którego regiony będą odgrywać pierwszoplanową rolę w kontaktach z MŚP w ekosystemach regionalnych.

Uzasadnienie

Lepsza komunikacja z MŚP ma pierwszorzędne znaczenie dla zapewnienia ich zaangażowania w unijne łańcuchy dostaw w sektorze obronności.

II. ZALECENIA POLITYCZNE

EUROPEJSKI KOMITET REGIONÓW (KR)

1. Z zadowoleniem przyjmuje Strategię na rzecz europejskiego przemysłu obronnego (EDIS) oraz towarzyszący jej wniosek dotyczący rozporządzenia ustanawiającego Program na rzecz europejskiego przemysłu obronnego (EDIP), których celem jest stworzenie silnego przemysłu obronnego w Unii Europejskiej i Ukrainie.

2. Z zadowoleniem przyjmuje większy nacisk Komisji Europejskiej na zwiększenie bezpieczeństwa i gotowości Europy. Ponownie apeluje o zwrócenie większej uwagi na koncepcję kompleksowego bezpieczeństwa i bezpieczeństwa dostaw w całej Unii Europejskiej oraz wzywa Komisję Europejską do przeprowadzenia skoordynowanej i ciągłej oceny wszystkich sektorów polityki w celu zwiększenia gotowości na przyszłe wstrząsy ² .

3. Choć uznaje pilną potrzebę zwiększenia inwestycji w gotowość Europy w zakresie przemysłu obronnego oraz poczynienia postępów w sporządzaniu pakietu dotyczącego obronności, to ubolewa nad brakiem oceny skutków oraz formalnych konsultacji w celu jego przygotowania zgodnie z zasadami lepszego stanowienia prawa, aktywnej pomocniczości, partnerstwa i wielopoziomowego sprawowania rządów ³ .

4. Stwierdza, że europejska baza technologicznoprzemysłowa sektora obronnego (EDTIB) obejmuje wiele MŚP i przedsiębiorstw typu startup w całej Unii, które stanowią zasadnicze ogniwo gotowości obronnej UE oraz powinny uczestniczyć odpowiednio w łańcuchach dostaw przemysłu obronnego.

5. Zaznacza, że UE potrzebuje silnego łańcucha dostaw w sektorze obronności na wszystkich obszarach ze szczególnym uwzględnieniem regionów najbardziej narażonych na konwencjonalne i niekonwencjonalne zagrożenia wojskowe. Ponownie podkreśla potrzebę zwrócenia szczególnej uwagi na zdolności obronne regionów położonych w krajach mających granice zewnętrzne, zwłaszcza w regionach przygranicznych, które z przyczyn historycznych ⁴  mają istniejące klastry regionalne o znaczeniu dla obronności UE i wrażliwą krytyczną infrastrukturą logistyczną.

6. Podkreśla wartość dodaną łańcuchów logistycznych i produkcji, którą należy rozproszyć wśród wielu mniejszych producentów, tak aby zapewnić odporność również w czasach dobrowolnych i niezamierzonych zakłóceń. Podkreśla, że MŚP mogą odegrać kluczową rolę w zapewnieniu wzmocnienia odporności UE w dziedzinie obronności.

7. Apeluje, by regiony oraz organy ds. innowacji i rozwoju przedsiębiorczości na szczeblu lokalnym i regionalnym odgrywały pierwszoplanową rolę w mobilizacji MŚP i zachęcaniu do projektów w zakresie obronności i technologii podwójnego zastosowania, a także w poprawie współpracy publiczno-prywatnej, doskonalenia zawodowego, specjalizacji i przyciągania talentów potrzebnych do wzmocnienia EDTIB. W związku z tym podkreśla zadania szkół wyższych oraz konieczność ścisłej współpracy z przedsiębiorstwami.

8. Uważa, że przyszłe programy wsparcia przemysłu obronnego powinny przewidywać konkretne działania mające na celu ożywienie klastrów regionów specjalizujących się w przemyśle obronnym, technologiach podwójnego zastosowania lub powiązanych gałęziach przemysłu, takich jak produkcja półprzewodników. Podkreśla potrzebę ściślejszej współpracy UE w zakresie produkcji poprzez zachęcanie przedsiębiorstw europejskich do zacieśnienia współpracy, a tym samym do wzmocnienia roli europejskich podwykonawców w procesach produkcyjnych.

9. Podkreśla, że wszystkie zakłady produkcyjne związane z obronnością muszą priorytetowo traktować integrowanie środków na rzecz zrównoważenia środowiskowego i różnorodności biologicznej, zgodnie z celami Zielonego Ładu UE, oraz aktywnie działać na rzecz dekarbonizacji i zasobooszczędności w całym łańcuchu dostaw w dziedzinie obronności. Dbają przy tym nieustannie o konkurencyjność unijnego sektora bezpieczeństwa i przemysłu obronnego.

10. Przypomina, że wiele społeczności lokalnych i regionalnych w UE ma odpowiednie kompetencje w dziedzinie zagospodarowania i użytkowania terenu oraz planowania przestrzeni miejskiej i ich udział jest konieczny do budowy infrastruktury związanej z produkcją, testowaniem i certyfikacją sprzętu wojskowego. Ważne jest zapewnienie, aby obiekty te spełniały normy zrównoważonego rozwoju i normy środowiskowe.

11. Wzywa Komisję, aby Rada ds. Gotowości Przemysłu Obronnego włączyła ekosystemy regionalne w dialog z przemysłem obronnym, a także by zapewniała koordynację działań podczas przygotowywania tego sektora na zmiany, zwiększania jego zdolności oraz włączania MŚP w łańcuchy dostaw, przy jednoczesnym zapewnieniu przejrzystości i względów etycznych we wszystkich partnerstwach.

Wsparcie dla przedsiębiorstw - specjalizacja, badania naukowe i innowacje

12. Z zadowoleniem przyjmuje szczególną uwagę, którą w programie poświęcono MŚP i małym spółkom o średniej kapitalizacji, gdyż poparto ich dostęp do finansowania, dołączenie do łańcuchów dostaw w przemyśle obronnym, uzyskiwanie certyfikatów jakości i produkcji, a także podnoszenie kwalifikacji przez pracowników. Podkreśla znaczenie promowania bardziej zintegrowanego rynku wewnętrznego towarów związanych z obronnością oraz wsparcia UE na rzecz skoordynowanych badań i rozwoju.

13. Przypomina Komisji o wadze stosowania zasad programu lepszego stanowienia prawa Komisji Europejskiej, zwłaszcza odnośnie do ocen wpływu,we wszystkich programach związanych z obronnością.

14. Podkreśla wagę wspierania potencjału innowacyjnego MŚP i wzywa Komisję do zapewnienia ich odpowiedniego udziału w instrumentach wsparcia, takich jak Europejski Fundusz Obronny (EFO), unijny system innowacji w dziedzinie obronności (EUDIS), instrument kapitałowy na rzecz obronności, centrum innowacji w dziedzinie obronności (HEDI), program "Horyzont Europa" oraz program na rzecz przemysłu obronnego (EDIP).

15. Zaznacza, że należy zapobiegać nierównemu dostępowi MŚP do informacji, i domaga się, by społeczności regionalne odgrywały zasadniczą rolę w przekazywaniu takich informacji i doradzaniu przedsiębiorstwom w sprawie korzystania z możliwości związanych z instrumentami i programami finansowania UE.

16. Podkreśla znaczenie zachęcania do działania platform wsparcia, takich jak Europejska Sieć Przedsiębiorczości (EEN) czy też Sieć Regionów Związanych z Obronnością (ENDR), które szerzą kulturę gotowości MŚP w dziedzinie obronności, a także sprzyjają ich rozwojowi i umiędzynarodowieniu, przy jednoczesnym wspieraniu technologii podwójnego zastosowania służących zarówno potrzebom cywilnym, jak i wojskowym.

17. Opowiada się za zwiększeniem wsparcia dla technologii podwójnego zastosowania, ze szczególnym uwzględnieniem rozwiązań dla potrzeb cywilnych, takich jak pomoc w przypadku klęsk żywiołowych, przystosowanie się do zmiany klimatu i ochrona infrastruktury krytycznej, przy jednoczesnym zachowaniu zgodności z wymogami w zakresie obrony.

18. Zachęca również do zmniejszenia obciążeń regulacyjnych oraz do uproszczenia administracyjnych procedur udzielania zamówień publicznych w dziedzinie obronności i technologii podwójnego zastosowania, a także wszystkich procesów związanych z własnością intelektualną i przemysłową. Należy przy tym uwzględnić specyfikę małych i średnich przedsiębiorstw.

19. Uważa, że należy szczególnie wspierać przechodzenie od początkowych etapów badań i rozwoju w dziedzinie obronności do etapu wprowadzania na rynek ("dolina śmierci").

20. Z zadowoleniem przyjmuje cel, którym jest wspólne zamawianie do 2030 r. co najmniej 40 % sprzętu wojskowego, i zarazem podkreśla potrzebę ściślejszej współpracy z partnerami NATO w celu osiągnięcia jak najwyższego poziomu interoperacyjności.

21. Zaleca, aby każde rozszerzenie systemów finansowania w celu wypełnienia luki między etapami badań, rozwoju i wdrażania innowacji w dziedzinie obronności uwzględniało w szczególności projekty promujące zrównoważony rozwój, przestrzeganie zasad etycznych i potencjał podwójnego zastosowania.

22. Przypomina, że przedsiębiorstwa typu startup i MŚP w sektorze obronności i technologii podwójnego zastosowania potrafią sprawnie reagować na nowe sytuacje, co świadczy o tym, że zasługują one na ukierunkowaną pomoc umożliwiającą im pełną realizację potencjału.

23. Wzywa do ukierunkowanych inwestycji w ekologiczne technologie obronne, takie jak systemy energii odnawialnej, zrównoważone materiały i zasady gospodarki o obiegu zamkniętym, aby ograniczyć wpływ na środowisko i zwiększyć suwerenność technologiczną w UE.

24. Zgadza się ze stwierdzeniem zawartym w sprawozdaniu Sauliego Niinisto ⁵ , że konieczne jest ulepszenie działalności badawczej, rozwojowej i innowacyjnej (BRI) w zakresie technologii podwójnego zastosowania związanych z obronnością w celu zmniejszenia zależności i ochrony UE przed wyciekiem technologii.

25. Podkreśla możliwości, jakie sztuczna inteligencja (AI) może przynieść europejskiemu przemysłowi obronnemu w przyszłości. Zwraca uwagę na szczególną potrzebę zapewnienia etycznego stosowania AI, gdy jest ona wykorzystywana w produktach przemysłu obronnego.

26. Popiera wysiłki Komisji ⁶  mające na celu określenie, w jaki sposób regionalna polityka innowacji może wywierać pozytywny wpływ na przemysł obronny i przemysł podwójnego zastosowania i tym samym przyczyniać się do europejskiej suwerenności. Zachęca do zbadania, w jaki sposób zwiększyć synergię i lepiej zintegrować przemysł obronny i przemysł technologii podwójnego zastosowania z rozwojem regionalnym oraz różnymi politykami i instrumentami finansowania UE.

Wystarczające środki finansowe na wsparcie wysiłków EDTIB

27. Jest zdania, że zapewnienie gotowości i odporności przemysłu obronnego wymaga inwestycji współmiernych do tego wyzwania. Kolejne wieloletnie ramy finansowe (WRF) powinny być wiarygodnym odzwierciedleniem tych ambicji i zapewniać specjalny dodatkowy budżet na realizację proponowanych nowych działań. Finansowanie ze środków budżetowych, które są przewidziane na inne obszary polityki, jest nie do przyjęcia, przy czym należy unikać fragmentacji poszczególnych instrumentów.

28. Podkreśla, że polityka spójności sprzyja rozwojowi regionalnej polityki przemysłowej i innowacyjnej poprzez wspieranie działań zgodnych z celami i priorytetami określonymi w art. 174 TFUE i rozporządzeniu (UE) 2021/1060, oraz zwraca uwagę ⁷ , że nowe priorytety UE wymagają odrębnego budżetu, który nie będzie mieć wpływu na przydział środków w ramach polityki spójności.

29. Apeluje, by fundusze polityki spójności na finansowanie projektów w ramach EDIP zostały przesunięte przede wszystkim na projekty, których nie można finansować w ramach zarządzania dzielonego polityką spójności i które sprzyjają spójności terytorialnej, gospodarczej i społecznej regionów, zwłaszcza klastrów regionów specjalizujących się w przemyśle obronnym lub technologiach podwójnego zastosowania lub produktach niezbędnych do zachowania zdolności wojskowych bądź regionów bardziej narażonych na konwencjonalne i niekonwencjonalne zagrożenia wojskowe.

30. Zaznacza, że wszelkie przesunięcia między funduszami muszą być zgodne z zasadami pomocniczości i wielopoziomowego sprawowania rządów, przy czym nie należy osłabiać podejścia ukierunkowanego na konkretny obszar ⁸ . Zwraca uwagę, że oceny oddziaływania terytorialnego są najlepszym sposobem realizacji zasad "nie szkodzić spójności" i aktywnej pomocniczości ⁹ .

31. Popiera nowe upoważnienie Europejskiego Banku Inwestycyjnego (EBI) do wniesienia wkładu we wzmocnienie europejskiego przemysłu obronnego i postuluje, by kontynuowano prace nad określeniem obszarów, w których EBI mógłby finansować działania związane z obronnością, oraz odpowiednich mechanizmów wdrażania takiego finansowania. Uważa, że EBI musi jak najszybciej udostępnić odpowiednie programy i instrumenty finansowe, aby zapewnić bezzwłoczne finansowanie dla przedsiębiorstw typu startup oraz innowacji w sektorze obronności.

32. Podkreśla znaczenie kontroli parlamentarnej i podkreśla, że Parlament Europejski powinien, wraz z parlamentami narodowymi, zagwarantować parlamentarny nadzór nad wspólną polityką bezpieczeństwa i obrony UE oraz nad jej budżetem.

Bruksela, dnia 20 lutego 2025 r.

1 https://eur-lex.europa.eu/legal-content/PL/TXT/DOC/?uri=CELEX:52024DC0027.

2 ECON-VII/039. Europejskie regiony przygotowane na wstrząsy: wzmocnienie lokalnej i regionalnej odporności gospodarczej w ramach strategicznego rozwoju jednolitego rynku.

3 COTER-VII/041. Budżet UE i polityka ukierunkowana na konkretny obszar: propozycje dotyczące nowych mechanizmów projektowania i realizacji w WRF na okres po 2027 r.

4 ECON-VI/028. Wniosek dotyczący utworzenia Europejskiego Funduszu Obrony.

5 Safer Together Strengthening Europe's Civilian and Military Preparedness and Readiness.

6 Więcej informacji na temat podwójnego zastosowania i innowacji w dziedzinie obronności pobudzających regionalny rozwój przemysłu (Komisja Europejska).

7 Tamże.

8 COTER-VI/045. rozporządzenie w sprawie wspólnych przepisów.

9 CIVEX-VII/029. "Aktywna pomocniczość: podstawowa zasada w unijnym programie lepszego stanowienia prawa".

• Identyfikator: Dz.U.UE.C.2025.1705
• Rodzaj: Opinia
• Tytuł: Opinia Europejskiego Komitetu Regionów - Silny europejski przemysł obronny
• Data aktu: 26/03/2025
• Data ogłoszenia: 26/03/2025