Zakładając bezpłatne konto, uzyskasz:(Dz.U.UE C z dnia 26 marca 2025 r.)
| Sprawozdawca: Thibaut GUIGNARD (FR/EPL), Burmistrz gminy Plreuc-l'Hermitage |
ZALECENIA POLITYCZNE
EUROPEJSKI KOMITET REGIONÓW (KR),
Uwagi ogólne
1. Zauważa, że obszary wiejskie często borykają się z rosnącym poczuciem marginalizacji, któremu towarzyszy wzrost eurosceptycyzmu, a przecież stanowią one 80 % terytorium Europy.
2. Stwierdza, że od 1991 r. podejście LEADER, które zostało następnie objęte instrumentem polityki rozwoju lokalnego kierowanego przez społeczność (RLKS) - czyli poprzez lokalne grupy działania - pokazało, że może zmobilizować podmioty lokalne i wzmocnić ich pozycję dzięki innowacyjnym i dostosowanym do potrzeb strategiom. Podejście to - za pomocą inicjatyw wynikających z lokalnych warunków tych obszarów - przyczynia się więc do realizacji celów europejskich.
3. Podkreśla demokratyczną wartość dodaną tych podejść terytorialnych. Większe bezpośrednie zaangażowanie społeczności lokalnych w określanie ich własnej ścieżki rozwoju sprawia, że RLKS wspiera podstawowe wartości UE, takie jak uczestnictwo obywateli i spójność społeczną. Obecność lokalnych grup działania na obszarach wiejskich niejako w soczewce pokazuje model Unii Europejskiej. To właśnie za pośrednictwem tych grup większość mieszkańców i organizacji z obszarów wiejskich zyskuje poczucie przynależności do UE. Ta obserwacja znalazła również odzwierciedlenie w nowym europejskim Bauhausie, w którym stwierdzono, że poziom wspólnotowy jest właściwym obszarem działania, w którym wyniki można natychmiast wdrożyć, zobaczyć i odczuć, a różne obszary polityki można połączyć w podejście całościowe 1 .
4. Wyraża ubolewanie, że stracono okazję do sformalizowania długoterminowej wizji dla obszarów wiejskich Unii Europejskiej w białej księdze, która nadawałaby niezbędne uprawnienia organizacyjne, oraz że nadal brakuje programu działania Unii Europejskiej na rzecz obszarów wiejskich, chociaż Parlament Europejski wspomniał o niej w rezolucji z dnia 3 października 2018 r. Ponadto ubolewa nad opóźnioną publikacją komunikatu Komisji, co uniemożliwiło jego pełne włączenie do obecnych ram programowania. Z zaniepokojeniem odnotowuje wciąż niewielki nacisk na zasady zintegrowanego rozwoju terytorialnego oraz rozwoju lokalnego kierowanego przez społeczność (RLKS).
5. Ubolewa, że w obecnej sytuacji obszary wiejskie są nadal zbyt często marginalizowane, choć są prawdziwą wizytówką Europy. W warunkach ciągłych wyzwań, takich jak zmiany demograficzne, transformacja cyfrowa, potrzeba rozwoju zrównoważonego rolnictwa produkującego żywność wysokiej jakości po przystępnej cenie, a także przystosowanie się do zmiany klimatu, terytoria te cierpią z powodu niewystarczającej koordynacji polityki. Prowadzi to do znacznych opóźnień pod względem demokratycznego uczestnictwa, dostępu do podstawowych usług, infrastruktury i zatrudnienia 2 . Szkodzi to wizerunkowi Europy, podważa wysiłki na rzecz wzmocnienia spójności gospodarczej, społecznej i terytorialnej między regionami UE oraz podsyca niepokojący eurosceptycyzm, przez co zagraża jedności i stabilności Unii.
6. W świetle najnowszych badań i sprawozdań 3 apeluje o pogłębienie i lepsze ukierunkowanie polityki terytorialnej (ukierunkowanej na konkretny obszar) poprzez zwiększenie zdolności instrumentu LEADER-RLKS, aby sprostać rosnącym potrzebom w zakresie rozwoju obszarów wiejskich i spójności terytorialnej. Programy te okazały się skuteczne we wzmacnianiu pozycji obszarów wiejskich, ale trzeba je dostosować do przyszłych zadań.
7. Nalega, aby program LEADER-RLKS, jako instrument dobrze już znany i stosowany na wszystkich obszarach wiejskich w Europie, został w pełni zintegrowany z długoterminową wizją dla obszarów wiejskich, co umożliwi osiągnięcie jej celów. Podkreśla, że wzmocnienie dostosowanych do potrzeb, zintegrowanych instrumentów, takich jak rozwój lokalny kierowany przez społeczność, zwiększa akceptację polityki w regionach i przyczynia się do wspierania podejścia ukierunkowanego na konkretny obszar w polityce spójności.
8. Wzywa państwa członkowskie do pełnego wykorzystania możliwości instrumentu LEADER-RLKS i przypomina o potrzebie utrzymania wystarczającego poziomu finansowania dla niego w celu zachowania i przywrócenia żywotności i dobrobytu lokalnych gospodarek wiejskich.
9. Pragnie, by postulat ten ująć w szerszym kontekście, a konkretnie - rozwiązać problem rozdrobnienia unijnego finansowania dla obszarów wiejskich. Chociaż dotąd to Europejski Fundusz Rolny na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich (EFRROW) najbardziej przyczyniał się do rozwoju obszarów wiejskich, w ostatnich latach zwiększenie celów wspólnej polityki rolnej (WPR) wyparło inwestycje na infrastrukturę i usługi oraz ogólnie na rozwój lokalny obszarów wiejskich.
10. Zwraca się do Komisji o zapewnienie, aby wszystkie państwa członkowskie odpowiednio uwzględniły zintegrowany i kierowany przez społeczność wymiar terytorialny obszarów wiejskich, a także o ocenienie jego wdrażania i wpływu w planach strategicznych WPR, umowach partnerstwa na rzecz programów polityki spójności oraz planach odbudowy i zwiększania odporności.
11. Uważa, że inne fundusze także oferują możliwości i rozwiązania dla obszarów wiejskich: Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego (EFRR), Europejski Fundusz Społeczny Plus (EFS+) i Fundusz na rzecz Sprawiedliwej Transformacji (FST).
12. Apeluje, aby wszystkie europejskie fundusze strukturalne wspierały tworzenie miejsc pracy, włączenie społeczne, usługi dla ludności wiejskiej, innowacje i konkurencyjność w gospodarce wiejskiej oraz zapewniały społecznościom wiejskim odpowiednią infrastrukturę, m.in. wystarczającą liczbę przystępnych cenowo lokali mieszkalnych w godnych warunkach. Część funduszy należy przeznaczyć na wzmocnienie podejść terytorialnych na obszarach wiejskich poprzez RLKS na rzecz niezwiązanego z rolnictwem rozwoju obszarów wiejskich w celu uzupełnienia działań wspieranych w ramach podejścia LEADER. Będzie to również podstawą rozwiązania problemu geografii niezadowolenia.
13. Uważa, że bezwzględnie konieczne jest uproszczenie dostępu do finansowania i procedur UE w ramach spójnego i elastycznego podejścia do rozwoju terytorialnego, zwłaszcza w odniesieniu do obszarów wiejskich, przy jednoczesnym zachowaniu zasad wielopoziomowego sprawowania rządów i partnerstwa, w szczególności z myślą o przyszłym rozszerzeniu UE.
Łatwiejszy dostęp do finansowania dla obszarów wiejskich
14. Podkreśla, że trzeba opracować spójne i elastyczne podejście do finansowania terytorialnego, upraszczając dostęp do finansowania UE za pomocą zintegrowanego podejścia obejmującego różne fundusze.
15. Zaleca, by promować korzystanie z tego rodzaju wielofunduszowego finansowania, zanim pojawi się nowe podejście, a przy tym w pierwszym rzędzie ograniczyć nadmierną biurokrację związaną z obecnymi procedurami.
16. Zaleca, by wśród instytucji zarządzających promować najlepsze praktyki w zakresie bardziej elastycznego finansowania LEADER na koniec okresu programowania 2021-2027.
17. Proponuje utworzenie nowych narzędzi wdrożeniowych wspierających rozwój lokalny kierowany przez społeczność (LEADER-RLKS) po 2027 r. w 27 państwach członkowskich. Te narzędzia działałyby zgodnie z zasadą wspólnej puli, obejmującej:
a) jeden główny fundusz - rozporządzenie określające zarządzanie tym funduszem dotyczyłoby wkładów z innych wykorzystywanych funduszy, takich jak Europejski Fundusz Rolny na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich (EFRROW), Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego (EFRR), Europejski Fundusz Społeczny Plus (EFS+) i Fundusz na rzecz Sprawiedliwej Transformacji (FST);
b) uproszczone przepisy dla małych projektów, aby ograniczyć obciążenia administracyjne dla beneficjentów i ułatwić dostęp do finansowania dla innowacyjnych inicjatyw lokalnych dostosowanych do specyficznych potrzeb danego obszaru; preferowane powinno być stosowanie płatności ryczałtowych, które dowodzą swej skuteczności w krajach takich jak Estonia i Polska;
c) obowiązkowy odsetek finansowania na rzecz RLKS w każdym odpowiednim funduszu (ang. "ring-fencing"), co zapewni znaczne wsparcie dla obszarów znajdujących się w najtrudniejszej sytuacji, w tym obszarów wiejskich, podmiejskich, górskich, wyspiarskich i przygranicznych. Ten nowy sposób zarządzania w pełni wpisywałby się w idee traktatu lizbońskiego, gdyż wzmacniałby spójność terytorialną i sprzyjałby optymalnemu wykorzystywaniu środków finansowych przyznanych państwom członkowskim, zwłaszcza na obszarach wiejskich.
Wykorzystanie aktywności lokalnych grup działania i zaangażowanie zainteresowanych podmiotów
18. Wzywa do promowania na szczeblu krajowym i regionalnym strategicznej roli lokalnych grup działania. Niektóre z nich już od 1991 r. działają jako wektory innowacyjnych rozwiązań dostosowanych do potrzeb obszarów wiejskich. Te lokalne podmioty, składające się z miejscowych ekspertów, doskonale orientują się w lokalnych uwarunkowaniach i są prawdziwą dźwignią rozwoju.
19. Zachęca instytucje zarządzające do większego uznania instytucjonalnej roli lokalnych grup działania oraz do wspierania ich wysiłków na rzecz opracowania strategii rozwoju obszarów wiejskich. Lokalne grupy działania muszą dysponować większymi zasobami i większą autonomią, tak aby ich oddziaływanie terytorialne było jak największe. Ich rola wykracza poza samą realizację projektów - lokalne grupy działania są kluczowymi podmiotami spójności terytorialnej i tworzenia lokalnych sieci.
20. Potrzebne są odpowiednie kontrole lokalnych grup działania. Aktywność tych grup należy monitorować, by zapewnić równy dostęp do zarządzania nimi w oparciu o osiągnięcia i realizację celów.
21. Zachęca instytucje zarządzające do kontynuowania bardziej całościowego i partycypacyjnego podejścia do rozwoju obszarów wiejskich. Ostatecznym celem instytucji zarządzających musi być spójność terytorialna i spójność rozwoju. To wymaga wzmocnienia zdolności administracyjnej i finansowej obszarów wiejskich.
22. Wzywa do włączenia większej liczby przedstawicieli społeczeństwa obywatelskiego w lokalnych grupach działania, poza ekspertami i przedstawicielami sektora prywatnego i publicznego, którzy już w nich uczestniczą.
23. Wzywa do większego zaangażowania kobiet w organy decyzyjne projektów LEADER i RLKS oraz zachęca wszystkie grupy wiekowe w społeczeństwie - od młodych ludzi po osoby starsze - do udziału w planowaniu i opracowywaniu projektów.
24. Zaleca, aby zwrócić większą uwagę na to, że w ramach LEADER można umożliwiać innowacje, wspierając innowacyjne projekty bez tworzenia nowych obciążeń biurokratycznych.
25. Sugeruje intensywniejsze działania komunikacyjne i edukacyjne na temat programu LEADER-RLKS, aby umożliwić podmiotom lokalnym pełne wykorzystanie płynących z niego korzyści. Trzeba lepiej informować samorządy lokalne, zwłaszcza na obszarach wiejskich i oddalonych, o tym, co ten program oferuje, aby ułatwić im dostęp do funduszy UE.
26. Proponuje zorganizowanie programów szkoleniowych dla podmiotów lokalnych, zwłaszcza dla podmiotów odpowiedzialnych za aktywizację programu LEADER i dla wyłonionych w wyborach samorządowców, aby zwiększyć ich kompetencje w zakresie programu LEADER-RLKS. Te szkolenia powinny poprawić zrozumienie dostępnych narzędzi, wspierać stabilne zarządzanie projektami i zapewniać ciągłość zespołu, przy jednoczesnym podkreśleniu zintegrowanych strategii rozwoju obszarów wiejskich. To podejście powinno koncentrować się na innowacjach, nabywaniu umiejętności, podejściach wielofunduszowych oraz skutecznym wykorzystaniu mechanizmów LEADER-RLKS w celu wspierania zrównoważonego rozwoju obszarów wiejskich. Zdecydowanie podkreśla, że właścicielom projektów wiejskich należy umożliwić finansowanie inżynierii terytorialnej w celu wspierania odporności gospodarczej i ekologicznej.
27. Apeluje o opracowanie dostosowanych do potrzeb programów wsparcia dla lokalnych grup działania, stowarzyszeń lokalnych i innych potencjalnych beneficjentów, aby lepiej informować ich o możliwościach wykorzystania funduszy polityki spójności i ułatwić realizację projektów na szczeblu lokalnym do końca okresu programowania 2021-2027.
28. Proponuje, aby po roku 2027 wdrożyć programy szkoleniowe dla wszystkich podmiotów z obszarów wiejskich, w tym organów zarządzających funduszami europejskimi, demokratycznie wybranych przedstawicieli władz lokalnych, lokalnych grup działania i innych zainteresowanych stron. Te programy powinny umożliwiać zastosowanie w praktyce podstawowych zasad LEADER-RLKS, służyć wzmocnieniu pozycji, a także sprzyjać zarządzaniu horyzontalnemu oraz zdecentralizowanemu podejmowaniu decyzji i zdecentralizowanej organizacji.
29. Należy promować ustawiczne szkolenie, aby zrównoważyć częstą mobilność podmiotów odpowiedzialnych za aktywizację LEADER, zwłaszcza w krajach, w których mobilność ta jest bardziej widoczna. Lepsza znajomość mechanizmów finansowania i zarządzania terytorialnego poprawi zarządzanie funduszami na szczeblu lokalnym.
Większe zaufanie do programów RLKS i LEADER
30. Z myślą o większej skuteczności RLKS apeluje o to, by relacje między zainteresowanymi stronami opierały się na wzajemnym zaufaniu. RLKS w wielu państwach członkowskich okazał się elastycznym i skutecznym instrumentem właśnie dzięki programowi LEADER, szczególnie tam, gdzie oba instrumenty cieszyły się zaufaniem samorządów i władz lokalnych. Zaufanie jest podstawą dla pomyślnego wdrożenia tych narzędzi terytorialnych.
31. Postuluje zaproponowanie porozumienia o wzajemnym zaufaniu między Komisją Europejską, państwami członkowskimi, instytucjami zarządzającymi, lokalnymi grupami działania i promotorami projektów. Celem porozumienia powinno być uniknięcie nadmiernie rygorystycznego wdrażania, zmniejszenie nadmiernej regulacji oraz wyeliminowanie konieczności mnożenia kontroli przez organy publiczne na różnych szczeblach, a zarazem zagwarantowanie rygorystycznego zarządzania funduszami. Chodzi o wyważenie ochrony przed ryzykiem z płynnym dostępem do finansowania UE.
32. Uważa, że we wszystkich państwach członkowskich warto zachęcać do korzystania z systemów prefinansowania i zaliczek na małe projekty, zwłaszcza na projekty prowadzone przez przedsiębiorców, stowarzyszenia lub MŚP. Obecnie środki na finansowanie tych projektów są często zwracane dopiero po zakończeniu prac, co sprawia, że niektóre podmioty lokalne bez możliwości finansowania nie są w stanie z góry zapewnić niezbędnych środków finansowych.
33. Wzywa państwa członkowskie, które już korzystają z prefinansowania, by dzieliły się swymi doświadczeniami z tymi państwami, w których ta praktyka jest mniej powszechna, aby zachęcać je do jej szerokiego stosowania. Ponadto apeluje o wprowadzenie mechanizmu zapewniającego systematyczną wypłatę zaliczki stanowiącej 80 % przyznanej dotacji, gdy tylko projekt zostanie zatwierdzony. Celem tego rozwiązania jest zmniejszenie trudności związanych z płynnością finansową, z jakimi borykają się promotorzy projektów, zwłaszcza na obszarach wiejskich i na obszarach znajdujących się w najtrudniejszej sytuacji, a jednocześnie zwiększenie skuteczności i dostępności finansowania europejskiego.
Zwiększenie autonomii samorządu lokalnego i wzmocnienie kontroli na szczeblu europejskim
34. Apeluje, by promować i wzmacniać ocenę wpływu polityki na rozwój obszarów wiejskich podczas opracowywania europejskiego prawodawstwa i ram instytucjonalnych, zwłaszcza w kontekście kolejnych wieloletnich ram finansowych. Ocenie tej powinny podlegać także krajowe i regionalne strategie polityczne państw członkowskich.
35. Sugeruje, aby wszystkie odpowiednie dyrekcje generalne Komisji Europejskiej brały udział w ocenie oddziaływania terytorialnego polityk, za które są odpowiedzialne, co najmniej dwa razy w okresie programowania. Takie oceny umożliwiłyby bardziej precyzyjne ustalenie poziomu wyjściowego i określenie sposobów na lepsze uwzględnienie szczególnych cech obszarów wiejskich w polityce europejskiej.
36. Zachęca państwa członkowskie do przeprowadzania szczegółowych ocen polityki wewnętrznej w dziedzinie rozwoju obszarów wiejskich na podstawie ujednoliconej metodyki, której zaproponowanie będzie zadaniem Komisji Europejskiej. Te oceny zapewniłyby lepsze uwzględnianie potrzeb obszarów wiejskich oraz zwiększenie spójności polityki krajowej i europejskiej.
37. Zaleca przeprowadzenie oceny, czy podejście oparte na wynikach mogłoby korzystnie wpłynąć na wzrost skuteczności polityki na rzecz obszarów wiejskich. To oznaczałoby, że część finansowania zostałaby uzależniona od osiągnięcia konkretnych i wymiernych celów - aby zapewnić alokację zasobów tam, gdzie mają one rzeczywisty i trwały wpływ.
Bruksela, dnia 20 lutego 2025 r.
Nie będzie podwyższenia kar dla pracodawców, przewidzianych w Kodeksie pracy, za wykroczenia przeciwko prawom pracowników. W czwartek Sejm przyjął poprawkę Senatu wykreślającą z ustawy poprawkę Lewicy. Posłowie zgodzili się też na to, by agencje pracy tymczasowej mogły zatrudniać cudzoziemców także na podstawie umów cywilnoprawnych, a nie tylko na umowę o pracę.
20.03.2025
Sejm przyjął w czwartek większość poprawek redakcyjnych i doprecyzowujących, które Senat wprowadził do ustawy o rynku pracy i służbach zatrudnienia. Przewiduje ona reformę urzędów pracy, w tym m.in. podniesienie zasiłku dla bezrobotnych i ułatwienia w podnoszeniu kwalifikacji zawodowych. Ustawa trafi teraz do podpisu prezydenta.
20.03.2025
Przedsiębiorcy rozliczający się według zasad ogólnych i skali podatkowej oraz liniowcy będą od 1 stycznia 2026 r. płacić składkę zdrowotną w wysokości 9 proc. od 75 proc. minimalnego wynagrodzenia, jeśli będą osiągali w danym miesiącu dochód do wysokości 1,5-krotności przeciętnego wynagrodzenia w sektorze przedsiębiorstw w czwartym kwartale roku poprzedniego, włącznie z wypłatami z zysku, ogłaszanego przez prezesa GUS. Projekt po raz drugi wróci do komisji sejmowej.
19.03.2025
Senat nie zgodził się w czwartek na zniesienie obowiązku zawierania umów o pracę z cudzoziemcami będącymi pracownikami tymczasowymi przez agencje pracy tymczasowej, ale umożliwił agencjom zawieranie umów cywilnoprawnych. Senatorowie zdecydowali natomiast o skreśleniu przepisu podnoszącego kary grzywny dla pracodawców przewidziane w kodeksie pracy. W głosowaniu przepadła też poprawka Lewicy podnosząca z 2 tys. zł do 10 tys. zł kary grzywny, jakie w postępowaniu mandatowym może nałożyć Państwowa Inspekcja Pracy.
13.03.2025
Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej nie zgodziło się na usunięcie z ustawy o zatrudnianiu cudzoziemców przepisu podnoszącego w kodeksie pracy kary dla pracodawców. Senacka Komisja Rodziny, Polityki Senioralnej i Społecznej zaakceptowała we wtorek jedynie poprawki Biura Legislacyjnego Senatu do tej ustawy. Nie można jednak wykluczyć, że na posiedzeniu Senatu inni senatorowie przejmą poprawki zgłaszane przez stronę pracodawców.
11.03.2025
Podczas ostatniego posiedzenia Sejmu, ku zaskoczeniu zarówno przedsiębiorców, jak i części posłów koalicji rządzącej, Lewica w ostatniej chwili „dorzuciła” do ustawy o warunkach dopuszczalności powierzania pracy cudzoziemcom poprawki zaostrzające kary za naruszanie przepisów prawa pracy - m.in. umożliwiające orzeczenie kary ograniczenia wolności. Jednocześnie zignorowano postulaty organizacji pracodawców, mimo wcześniejszych zapewnień rządu o ich poparciu.
27.02.2025| Identyfikator: | Dz.U.UE.C.2025.1703 |
| Rodzaj: | Opinia |
| Tytuł: | Opinia Europejskiego Komitetu Regionów - W jaki sposób programowanie na okres po 2027 r., obejmujące program LEADER oraz rozwój lokalny kierowany przez społeczność, może przyczynić się do lepszej realizacji długoterminowej wizji dla obszarów wiejskich UE? |
| Data aktu: | 26/03/2025 |
| Data ogłoszenia: | 26/03/2025 |
