Rezolucja nieustawodawcza Parlamentu Europejskiego z dnia 13 lutego 2019 r. w sprawie projektu decyzji Rady w sprawie zawarcia, w imieniu Unii Europejskiej, Umowy o ochronie inwestycji między Unią Europejską i jej państwami członkowskimi, z jednej strony, a Republiką Singapuru, z drugiej strony (07979/2018 - C8-0447/2018 - 2018/0095M(NLE)).

Umowa o ochronie inwestycji między UE a Singapurem (rezolucja)

P8_TA(2019)0091

Rezolucja nieustawodawcza Parlamentu Europejskiego z dnia 13 lutego 2019 r. w sprawie projektu decyzji Rady w sprawie zawarcia, w imieniu Unii Europejskiej, Umowy o ochronie inwestycji między Unią Europejską i jej państwami członkowskimi, z jednej strony, a Republiką Singapuru, z drugiej strony (07979/2018 - C8-0447/2018 - 2018/0095M(NLE))

(2020/C 449/46)

(Dz.U.UE C z dnia 23 grudnia 2020 r.)

Parlament Europejski,

– uwzględniając projekt decyzji Rady (07979/2018),

– uwzględniając projekt Umowy o ochronie inwestycji między Unią Europejską i jej państwami członkowskimi, z jednej strony, a Republiką Singapuru, z drugiej strony (07980/2018),

– uwzględniając wniosek o udzielenie zgody przedstawiony przez Radę na mocy art. 207 ust. 4 i art. 218 ust. 6 akapit drugi lit. a) ppkt (v) Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej (TFUE) (C8-0447/2018),

– uwzględniając wytyczne negocjacyjne z dnia 23 kwietnia 2007 r. w sprawie umowy o wolnym handlu z państwami członkowskimi Stowarzyszenia Narodów Azji Południowo-Wschodniej (ASEAN),

– uwzględniając decyzję Rady z dnia 22 grudnia 2009 r. w sprawie przystąpienia do negocjacji dwustronnych dotyczących umów o wolnym handlu z poszczególnymi państwami członkowskimi Stowarzyszenia Narodów Azji Południowo-Wschodniej (ASEAN), począwszy od Singapuru,

– uwzględniając swoją rezolucję z dnia 6 kwietnia 2011 r. w sprawie przyszłej europejskiej polityki inwestycji międzynarodowych ¹ ,

– uwzględniając zmiany pierwotnych wytycznych negocjacyjnych w dniu 12 września 2011 r. mające na celu upoważnienie Komisji do negocjowania w sprawach inwestycji,

– uwzględniając rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1219/2012 z dnia 12 grudnia 2012 r. ustanawiające przepisy przejściowe w zakresie dwustronnych umów inwestycyjnych między państwami członkowskimi a państwami trzecimi ² ,

– uwzględniając swoją rezolucję z dnia 5 lipca 2016 r. w sprawie nowej, perspektywicznej i innowacyjnej przyszłej strategii w dziedzinie handlu i inwestycji ³ ,

– uwzględniając komunikat Komisji z dnia 14 października 2015 r. zatytułowany "Handel dla wszystkich - w kierunku bardziej odpowiedzialnej polityki handlowej i inwestycyjnej" (COM(2015)0497),

– uwzględniając opinię Trybunału Sprawiedliwości z dnia 16 maja 2017 r. w ramach procedury 2/15 ⁴ , wnioskowaną przez Komisję w dniu 10 lipca 2015 r. na podstawie art. 218 ust. 11 TFUE,

– uwzględniając swoją rezolucję z dnia 4 października 2018 r. w sprawie wkładu UE w wiążący instrument ONZ dotyczący korporacji transnarodowych i innych przedsiębiorstw o cechach transnarodowych w odniesieniu do przestrzegania praw człowieka ⁵ ,

– uwzględniając zasady dotyczące przejrzystości w umownych postępowaniach arbitrażowych między inwestorem a państwem przyjęte przez Komisję Narodów Zjednoczonych do spraw Międzynarodowego Prawa Handlowego (UNCITRAL),

– uwzględniając Traktat o Unii Europejskiej, a w szczególności jego tytuł V dotyczący działań zewnętrznych Unii,

– uwzględniając TFUE, z zwłaszcza jego część piątą, tytuły I, II i V, w szczególności art. 207 w związku z art. 218 ust. 6 lit. a) ppkt (v),

– uwzględniając swoją rezolucję ustawodawczą z 13 lutego 2019 r. ⁶  w sprawie projektu decyzji,

– uwzględniając art. 99 ust. 2 Regulaminu,

– uwzględniając sprawozdanie Komisji Handlu Międzynarodowego (A8-0049/2019),

A. mając na uwadze, że Unia i Singapur wyznają te same wartości podstawowe, w tym wartości demokracji, praworządności, poszanowania praw człowieka, różnorodności kulturowej i językowej, oraz podzielają silne zaangażowanie w handel oparty na zasadach w ramach wielostronnego systemu handlowego;

B. mając na uwadze, że Unia jest czołowym odbiorcą i źródłem bezpośrednich inwestycji zagranicznych na całym świecie;

C. mając na uwadze, że Singapur jest ósmym co do wielkości w ogóle i pierwszym w regionie ASEAN miejscem przeznaczenia unijnych bezpośrednich inwestycji zagranicznych;

D. mając na uwadze, że Singapur jest zdecydowanie największym partnerem handlowym UE w Azji Południowo-Wschodniej i odpowiada za niespełna jedną trzecią handlu towarami i usługami między UE a ASEAN oraz za około dwóch trzecich wszystkich inwestycji między obydwoma regionami; mając na uwadze, że ponad 10 000 europejskich firm ma swoje siedziby regionalne w Singapurze i zasadniczo działa w kontekście bezpieczeństwa i pewności prawa;

E. mając na uwadze, że Singapur jest główną lokalizacją dla europejskich inwestycji w Azji, a inwestycje dwustronne w 2016 r. osiągnęły kwotę 256 mld EUR;

F. mając na uwadze, że aktualnie obowiązuje ponad 3 000 międzynarodowych traktatów inwestycyjnych, a państwa członkowskie są stronami około 1 400 takich traktatów;

G. mając na uwadze, że jest to pierwsza umowa "wyłącznie o ochronie inwestycji" zawarta między Unią a państwem trzecim w następstwie toczonych wśród instytucji dyskusji na temat nowej architektury umów o wolnym handlu zawieranych przez UE, na podstawie opinii TSUE nr 2/15 z dnia 16 maja 2017 r.;

H. mając na uwadze, że w świetle nowego podejścia do ochrony inwestycji i mechanizmu jej egzekwowania - systemu sądów ds. inwestycji (ICS) - w 2017 r. Singapur zgodził się zrewidować postanowienia o ochronie inwestycji wynegocjowane w 2014 r., tym samym ponownie otwierając zamknięte porozumienie;

I. mając na uwadze, że umowa opiera się na postanowieniach dotyczących ochrony inwestycji zawartych w kompleksowej umowie gospodarczo-handlowej miedzy UE a Kanadą (CETA), ratyfikowanej przez Parlament w dniu 15 lutego 2017 r.;

J. mając na uwadze, że w dniu 6 września 2017 r., Belgia wystąpiła do TSUE o opinię w sprawie zgodności postanowień CETA dotyczących ICS z unijnymi traktatami;

K. mając na uwadze, że rozwinięte gospodarki o prawidłowo funkcjonujących systemach sądownictwa sprawiają, że kwestia korzystania z mechanizmów rozstrzygania sporów między inwestorem a państwem jest mniej istotna, chociaż mechanizmy te mogą zapewnić szybsze rozwiązywanie sporów; mając jednak na uwadze, że ustanowienie niezależnego wielostronnego trybunału inwestycyjnego zwiększyłoby zaufanie do systemu i pewność prawa;

L. mając na uwadze, że umowa zastąpi dotychczasowe dwustronne umowy inwestycyjne zawarte miedzy trzynastoma państwami członkowskimi a Singapurem, które nie obejmują nowego unijnego podejścia do ochrony inwestycji ani mechanizmu jej egzekwowania (ICS);

M. mając na uwadze, że strony zobowiązały się do stworzenia wielostronnego trybunału inwestycyjnego, która to inicjatywa ma zdecydowane poparcie Parlamentu;

N. mając na uwadze, że w dniu 20 marca 2018 r. Rada przyjęła wytyczne negocjacyjne upoważniające Komisję do rozpoczęcia negocjacji w imieniu UE w sprawie konwencji ustanawiającej wielostronny trybunał inwestycyjny; mając na uwadze, że te wytyczne negocjacyjne zostały podane do wiadomości publicznej;

O. mając na uwadze, że UE zawarła podobną umowę o ochronie inwestycji z Wietnamem - przyjętą przez Komisję w dniu 17 października 2018 r.;

1. z zadowoleniem przyjmuje nowe unijne podejście do ochrony inwestycji i odnośny mechanizm egzekwowania (ICS), które zastępują kontrowersyjny mechanizm rozstrzygania sporów między inwestorem a państwem (ISDS), eliminując niektóre jego braki proceduralne, jaki i indywidualne podejścia stosowane przez państwa członkowskie UE na podstawie istniejących dwustronnych umów inwestycyjnych (BITs);

2. uważa, że istotne jest, by umowa zapewniała wysoki poziom ochrony inwestycji, przejrzystości i odpowiedzialności, gwarantując jednocześnie prawo obu stron do wprowadzania regulacji na wszystkich szczeblach rządowych oraz realizacji uzasadnionych celów polityki publicznej, takich jak ochrona zdrowia publicznego i środowiska; podkreśla, że w przypadku gdy jedna strona ustanowi przepisy w sposób, który negatywnie wpływa na inwestycję lub jest sprzeczny z oczekiwaniami inwestora co do zysków, nie stanowiłoby to samo w sobie naruszenia standardów w zakresie ochrony inwestycji i tym samym nie wymagałoby żadnej rekompensaty; podkreśla, że umowa nie może w żaden sposób ograniczać autonomii partnerów społecznych i praw związków zawodowych;

3. podkreśla, że umowa gwarantuje niedyskryminację inwestorów z UE w Singapurze w stosunku do inwestorów singapurskich oraz zapewnia im ochronę przed bezprawnym wywłaszczeniem;

4. przypomina, że ICS przewiduje utworzenie stałego sądu pierwszej instancji i sądu apelacyjnego, których członkowie mają posiadać kwalifikacje porównywalne z kwalifikacjami sędziów Międzynarodowego Trybunału Sprawiedliwości, w tym biegłą znajomość prawa międzynarodowego publicznego, a nie tylko prawa handlowego, oraz spełniać ścisłe kryteria dotyczące niezależności, uczciwości i etyki postępowania, określone w wiążącym kodeksie etycznym i służące zapobieganiu konfliktom interesów;

5. z zadowoleniem przyjmuje fakt, że zasady przejrzystości będą miały zastosowanie w postępowaniach przed sądami, dokumenty dotyczące spraw będą publicznie dostępne, a przesłuchania będą miały publiczny charakter; uważa, że większa przejrzystość pomoże wzbudzić zaufanie społeczeństwa do systemu; ponadto z zadowoleniem przyjmuje jasność podstaw, na których inwestor może złożyć skargę, co zapewnia dodatkową przejrzystość i uczciwość procesu;

6. podkreśla, że strony trzecie, takie jak organizacje pracy lub ochrony środowiska, nie posiadają legitymacji procesowej przed sądem i w związku z tym nie mogą uczestniczyć jako strony poszkodowane w egzekwowaniu obowiązków inwestorów, ale mogą uczestniczyć w postępowaniach ICS za pośrednictwem opinii amicus curiae; podkreśla, że trybunał inwestycyjny nadal stanowi oddzielny system przeznaczony wyłącznie dla inwestorów zagranicznych;

7. podkreśla, że nie będzie możliwy wybór sądu ze względu na możliwość korzystniejszego rozstrzygnięcia sprawy (ang. forum shopping) oraz że należy unikać wielokrotnych i równoległych postępowań;

8. przypomina, że przedmiotowa umowa w znacznej mierze opiera się na postanowieniach o ochronie inwestycji zawartych w CETA, ponieważ w chwili zawarcia przewiduje postanowienia dotyczące obowiązków byłych sędziów, kodeksu etycznego zapobiegającego konfliktom interesów i w pełni działającego sądu apelacyjnego;

9. z zadowoleniem przyjmuje zaangażowanie Singapuru w ustanowienie wielostronnego trybunału inwestycyjnego - powszechnego i niezależnego sądu międzynarodowego, który będzie miał zdolność do rozpoznawania sporów między inwestorami a państwami uznającymi jego właściwość w sprawach dotyczących dwustronnych umów inwestycyjnych, oraz którego ostatecznym celem musi być zreformowanie i zastąpienie obecnie pozbawionego równowagi, kosztownego i rozdrobnionego systemu ochrony inwestycji; uznaje umowę za milowy krok na drodze do osiągnięcia tego celu; zachęca Komisję do kontynuowania sięgających państw trzecich starań na rzecz jak najszybszego ustanowienia tego trybunału;

10. z zadowoleniem przyjmuje decyzję Rady o upublicznieniu wytycznej negocjacyjnej z dnia 20 marca 2018 r. w sprawie wielostronnego trybunału inwestycyjnego i wzywa Radę do upublicznienia wytycznych negocjacyjnych dotyczących wszystkich poprzednich i przyszłych umów o handlu i inwestycjach niezwłocznie po ich przyjęciu w celu zwiększenia przejrzystości i kontroli publicznej;

11. podkreśla, że umowa zastąpi dotychczasowe dwustronne umowy inwestycyjne zawarte między trzynastoma państwami członkowskimi a Singapurem, zapewniając w ten sposób większą spójność w porównaniu z dwustronnymi umowami inwestycyjnymi, które opierają się na przestarzałych unormowaniach o ochronie inwestycji i obejmują mechanizm ISDS; podkreśla, że umowa ustanowi nowe prawa związane z roszczeniami inwestorów w pozostałych piętnastu państwach członkowskich; podkreśla, że funkcjonalne sądy krajowe stanowią pierwszą opcję dla rozwiązywania sporów inwestorskich, lecz uważa, że umowa stanowi ważny krok ku reformie ogólnoświatowych norm dotyczących ochrony inwestycji i rozstrzygania sporów;

12. ubolewa nad brakiem przepisów dotyczących odpowiedzialności inwestorów i podkreśla w tym kontekście znaczenie społecznej odpowiedzialności przedsiębiorstw; apeluje do Komisji o rozważenie przepisów podobnych do tych, które dotyczą minerałów z regionów ogarniętych konfliktami i drewna, takich jak dotyczące przemysłu konfekcyjnego; przypomina o znaczeniu Wytycznych OECD dla przedsiębiorstw wielonarodowych oraz Wytycznych ONZ dotyczących biznesu i praw człowieka;

13. dostrzega brak globalnego podejścia do przestrzegania prawa przez korporacje w odniesieniu do praw człowieka oraz brak dostępnych mechanizmów naprawczych; odnotowuje prace zainicjowane w ONZ przez otwartą międzyrządową grupę roboczą ds. korporacji transnarodowych i innych przedsiębiorstw dotyczące praw człowieka w ustanawianiu wiążącego instrumentu ONZ; zachęca Komisję i państwa członkowskie UE do konstruktywnego zaangażowania się w tę inicjatywę;

14. zachęca Komisję do kontynuacji prac nad poprawą dostępności ICS, w szczególności dla MŚP i mniejszych firm;

15. wzywa Komisję i Singapur do uzgodnienia surowszych sankcji w przypadku naruszenia kodeksu etycznego przez członka trybunału oraz do zapewnienia ich obowiązywania w chwili wejścia umowy w życie;

16. uważa, że dzięki zatwierdzeniu tej umowy UE wzmocni swą pozycję na potrzeby negocjacji podobnych umów z innymi państwami ASEAN w celu ustanowienia podobnych standardów ochrony inwestycji w całym regionie;

17. zobowiązuje swojego przewodniczącego do przekazania niniejszej rezolucji Radzie, Komisji, wiceprzewodniczącej Komisji / wysokiej przedstawiciel Unii ds. zagranicznych i polityki bezpieczeństwa, Europejskiej Służbie Działań Zewnętrznych, rządom i parlamentom państw członkowskich oraz rządowi i parlamentowi Republiki Singapuru.

1 Dz.U. C 296 E z 2.10.2012, s. 34.

2 Dz.U. L 351 z 20.12.2012, s. 40.

3 Dz.U. C 101 z 16.3.2018, s. 30.

4 Opinia Trybunału Sprawiedliwości z dnia 16 maja 2017 r., 2/15, ECLI:EU:C: 2017:376.

5 Teksty przyjęte, P8_TA(2018)0382.

6 Teksty przyjęte, P8_TA(2019)0090.

• Identyfikator: Dz.U.UE.C.2020.449.347
• Rodzaj: Rezolucja
• Tytuł: Rezolucja nieustawodawcza Parlamentu Europejskiego z dnia 13 lutego 2019 r. w sprawie projektu decyzji Rady w sprawie zawarcia, w imieniu Unii Europejskiej, Umowy o ochronie inwestycji między Unią Europejską i jej państwami członkowskimi, z jednej strony, a Republiką Singapuru, z drugiej strony (07979/2018 - C8-0447/2018 - 2018/0095M(NLE)).
• Data aktu: 13/02/2019
• Data ogłoszenia: 23/12/2020