Zatrudnienie.

USTAWA

z dnia 29 grudnia 1989 r.

o zatrudnieniu.

Rozdział  1

Przepisy ogólne

Art.  1.

1. Ustawa reguluje działalność państwa w zakresie zatrudnienia.

2. Ustawa ma zastosowanie do poszukujących pracy i ją podejmujących w ramach stosunku pracy. Przepisy ustawy stosuje się odpowiednio do podejmujących pracę na podstawie umowy o pracę nakładczą lub umowy agencyjnej.

Art.  2.

1. Ilekroć w ustawie jest mowa o:

1) zakładzie pracy - oznacza to zakład pracy w rozumieniu Kodeksu pracy oraz osobę fizyczną zatrudniającą pracowników w celach zarobkowych,

2) organach zatrudnienia - oznacza ta terenowe organy administracji państwowej o właściwości szczególnej w sprawach zatrudnienia odpowiedniego stopnia,

3) najniższym wynagrodzeniu - oznacza to najniższe wynagrodzenie pracowników zatrudnionych w uspołecznionych zakładach pracy, ogłaszane przez Ministra Pracy i Polityki Socjalnej w Dzienniku Urzędowym Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej "Monitor Polski" na podstawie odrębnych przepisów,

4) przeciętnym wynagrodzeniu - oznacza to przeciętne wynagrodzenie miesięczne pracowników zatrudnionych w jednostkach gospodarki uspołecznionej, ogłaszane przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego w Dzienniku Urzędowym Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej "Monitor Polski" na podstawie odrębnych przepisów,

5) wynagrodzeniu - oznacza to, z zastrzeżeniem ust. 2, wynagrodzenie miesięczne pobierane w ostatnim zakładzie pracy, obliczone według zasad ustalonych dla ekwiwalentu pieniężnego za urlop wypoczynkowy, z wyłączeniem wynagrodzenia za pracę w godzinach nadliczbowych,

6) zasiłku - oznacza to zasiłek dla bezrobotnych,

7) zasiłku szkoleniowym - oznacza to zasiłek wypłacany bezrobotnym w czasie przyuczania do zawodu lub przekwalifikowania,

8) 1 bezrobotnym - oznacza to osobę zdolną do pracy i gotową do jej podjęcia w ramach stosunku pracy, pozostającą bez pracy i zarejestrowaną we właściwym dla miejsca zamieszkania organie zatrudnienia stopnia podstawowego, jeżeli:

a) nie pobiera emerytury,

b) 2 nie podlega z mocy samego prawa ubezpieczeniu emerytalno-rentowemu na podstawie przepisów o ubezpieczeniu społecznym rolników,

c) nie prowadzi działalności gospodarczej lub nie podlega ubezpieczeniu społecznemu z innego tytułu,

Za osobę gotową do podjęcia pracy uznaje się również osobę niepełnosprawną mogącą podjąć pracę co najmniej w połowie wymiaru czasu pracy, jeżeli jest to uzasadnione sytuacją zdrowotną lub rodzinną.

9) dodatkowym miejscu pracy - oznacza to miejsce pracy utworzone przez zakład pracy na wniosek organu zatrudnienia stopnia podstawowego z przeznaczeniem dla bezrobotnych,

10) pracach interwencyjnych - oznacza to wykonywanie w okresie nie dłuższym niż 6 miesięcy pracy inicjowanej lub zorganizowanej dla bezrobotnych przez organ zatrudnienia stopnia podstawowego,

11) absolwentów szkół wyższych - oznacza to absolwentów szkół wyższych studiów dziennych w okresie 12 miesięcy od dnia ukończenia studiów, z wyłączeniem absolwentów szkół podlegających Ministrowi Obrony Narodowej lub Ministrowi Spraw Wewnętrznych oraz skierowanych na studia przez organy wojskowe jako kandydaci na żołnierzy zawodowych,

12) absolwentach szkół zawodowych - oznacza to:

a) absolwentów szkół dla niepracujących w okresie 12 miesięcy od dnia ukończenia szkół: średnich zawodowych, w tym studiów policealnych, liceów zawodowych, zasadniczych zawodowych,

b) osoby, które w okresie ostatnich 12 miesięcy ukończyły zasadnicze szkoły zawodowe dla młodzieży pracującej, absolwentów liceów ogólnokształcących, którzy uzyskali uprawnienia do wykonywania określonego zawodu,

c) 3 absolwentów specjalnych szkół podstawowych w okresie 12 miesięcy od ukończenia szkoły,

d) 4 osoby niepełnosprawne w okresie 12 miesięcy od dnia uzyskania uprawnień do wykonywania określonego zawodu, poszukujące pracy po raz pierwszy,

z wyłączeniem absolwentów szkół podlegających Ministrowi Obrony Narodowej lub Ministrowi Spraw Wewnętrznych,

13) cudzoziemcach - oznacza to osoby nie posiadające obywatelstwa polskiego ani karty stałego pobytu w Polsce,

14) odpowiedniej pracy - oznacza to pracę odpowiadającą poziomowi wykształcenia bezrobotnego, do której ma on przygotowanie zawodowe lub może ją wykonywać po uprzednim przyuczeniu do zawodu lub przekwalifikowaniu, jeżeli praca ta jest odpowiednia ze względu na stan zdrowia bezrobotnego, a łączny czas dojazdu do pracy i z pracy środkami komunikacji publicznej nie przekracza 3 godzin.

2. Przepisu ust. 1 pkt 5 nie stosuje się do wynagrodzeń, o których mowa w art. 13 ust. 1 pkt 1, art. 15 ust. 6, art. 18 pkt 3 oraz art. 24 ust. 1 pkt 2.

Rozdział  2

Organy i rady zatrudnienia

Art.  3.

1. Zadania określone w ustawie realizują Minister Pracy i Polityki Socjalnej oraz terenowe organy administracji państwowej o właściwości szczególnej w sprawach zatrudnienia.

2. Terenowym organem administracji państwowej o właściwości szczególnej w sprawach zatrudnienia stopnia wojewódzkiego jest dyrektor wojewódzkiego biura pracy.

3. Wojewoda po zasięgnięciu opinii terenowych organów administracji państwowej o właściwości ogólnej stopnia podstawowego tworzy rejonowe biura pracy, których kierownicy wykonują zadania terenowego organu administracji państwowej o właściwości szczególnej w sprawach zatrudnienia stopnia podstawowego dla kilku jednostek podziału terytorialnego stopnia podstawowego.

Art.  4.

Do zadań dyrektora wojewódzkiego biura pracy należy w szczególności:

1) koordynowanie działalności kierowników rejonowych biur pracy na terenie województwa,

2) opracowywanie analiz i ocen dotyczących problematyki zatrudnienia w województwie na potrzeby Ministra Pracy i Polityki Socjalnej oraz rad zatrudnienia,

3) współdziałanie z radą zatrudnienia i kierownikami rejonowych biur pracy w podejmowaniu przedsięwzięć zmierzających do zapobiegania negatywnym dla pracowników skutkom zwolnień z pracy oraz łagodzenia tych skutków, a zwłaszcza pozyskiwania odpowiednich miejsc pracy, przeszkolenia i przekwalifikowania bezrobotnych oraz tworzenia miejsc pracy dla inwalidów,

4) przedstawianie Ministrowi pracy i Polityki Socjalnej propozycji do planów Funduszu Pracy oraz sprawozdań z wykorzystania środków Funduszu,

5) przydzielanie kierownikom rejonowych biur pracy środków Funduszu Pracy oraz kontrolowanie ich wykorzystania,

6) kierowanie do pracy za granicą w ramach umów międzynarodowych, o których mowa w art. 26 pkt 1,

7) przyjmowanie zgłoszeń od osób podejmujących pracę za granicą na podstawie umów indywidualnych z pracodawcami zagranicznymi,

8) wydawanie zezwoleń na zatrudnianie cudzoziemców przez zakłady pracy, z uwzględnieniem sytuacji na wojewódzkim rynku pracy,

9) organizowanie i nadzorowanie przemieszczania kadr.

Art.  5.

1. Tworzy się przy Ministrze Pracy i Polityki Socjalnej Naczelną Radę Zatrudnienia jako organ opiniodawczo-doradczy w sprawach zatrudnienia.

2. Do zakresu działania Naczelnej Rady Zatrudnienia należy w szczególności:

1) opiniowanie projektów aktów prawnych dotyczących zatrudnienia oraz wnioskowanie w sprawie wydania lub zmiany obowiązujących przepisów,

2) opiniowanie planów Funduszu Pracy oraz rocznych sprawozdań z działalności tego Funduszu,

3) wydawanie opinii w sprawach nabywania akcji lub obligacji oraz wniesienia udziałów do spółek ze środków Funduszu Pracy, a także w sprawach zaciągania kredytów i pożyczek przez Fundusz Pracy,

4) 5 inspirowanie przedsięwzięć zmierzających do pełnego i racjonalnego zatrudnienia,

5) 6 przedstawianie Ministrowi Pracy i Polityki Socjalnej okresowych informacji o swojej działalności oraz o działalności rad zatrudnienia.

Art.  6.

1. Tworzy się przy dyrektorach wojewódzkich biur pracy wojewódzkie rady zatrudnienia jako organy opiniodawczo-doradcze.

2. Do zakresu działania wojewódzkich rad zatrudnienia należy w szczególności:

1) opiniowanie kierunków zatrudnienia w województwie,

2) ocena racjonalności gospodarki środkami Funduszu Pracy,

3) opiniowanie projektów planów finansowych opracowywanych przez wojewódzkie biura pracy oraz sprawozdań z ich wykonania,

4) inspirowanie przedsięwzięć zmierzających do pełnego i racjonalnego zatrudnienia w województwie,

5) ocenianie okresowych sprawozdań z działalności wojewódzkich i rejonowych biur pracy oraz przedstawianie Naczelnej Radzie Zatrudnienia okresowych sprawozdań i wniosków w sprawach zatrudnienia.

Art.  7.

1. Naczelna Rada Zatrudnienia składa się z 24 osób, w równych częściach z przedstawicieli: ogólnokrajowych organizacji międzyzwiązkowych oraz ogólnokrajowych związków zawodowych reprezentatywnych dla pracowników większości zakładów pracy, organizacji pracodawców, organów administracji państwowej oraz samorządów terytorialnych.

2. Wojewódzkie rady zatrudnienia składają się z 16 osób, w równych częściach z przedstawicieli działających na terenie danego województwa organizacji związków zawodowych, pracodawców, organów administracji państwowej oraz samorządu terytorialnego.

3. Członków Naczelnej Rady Zatrudnienia i wojewódzkich rad zatrudnienia powołuje Minister Pracy i Polityki Socjalnej na okres 4 lat. Członkowie Naczelnej Rady Zatrudnienia i wojewódzkich rad zatrudnienia pełnią swoje funkcje społecznie.

4. Minister Pracy i Polityki Socjalnej określi organizację oraz tryb działania Naczelnej Rady Zatrudnienia i wojewódzkich rad zatrudnienia.

Rozdział  3

Pośrednictwo pracy i poradnictwo zawodowe

Art.  8.

1. Pośrednictwo pracy polega na udzielaniu pomocy osobom poszukującym pracy w uzyskaniu odpowiedniego zatrudnienia oraz zakładom pracy w znalezieniu odpowiednich pracowników. Pośrednictwo pracy prowadzą organy zatrudnienia stopnia podstawowego.

2. Pośrednictwo pracy jest wykonywane nieodpłatnie i opiera się na następujących zasadach:

1) dostępności usług pośrednictwa dla wszystkich osób poszukujących pracy oraz dla zakładów pracy,

2) dobrowolności - oznaczającej wolne od przymusu korzystanie z usług pośrednictwa pracy dla obu stron,

3) równości - oznaczającej obowiązek organów zatrudnienia udzielania wszystkim poszukującym pracy pomocy w znalezieniu zatrudnienia, bez względu na ich narodowość, przynależność do organizacji politycznych, społecznych, na płeć, wyznanie i inne okoliczności,

4) jawności - oznaczającej, że każde wolne miejsce pracy zgłoszone do organu, o którym mowa w ust. 1, powinno być podane do wiadomości poszukujących pracy.

Art.  9.

Organy zatrudnienia stopnia podstawowego prowadzą rejestr bezrobotnych.

Art.  10.

W razie braku możliwości zapewnienia bezrobotnym odpowiedniej pracy, organy zatrudnienia stopnia podstawowego:

1) organizują przyuczenie do zawodu lub przekwalifikowanie bezrobotnych oraz przyznają i wypłacają zasiłki szkoleniowe w czasie tego przyuczenia lub przekwalifikowania, a także finansują tę działalność,

2) inicjują tworzenie dodatkowych miejsc pracy w zakładach pracy i udzielają im pomocy finansowej w tym zakresie,

3) inicjują lub organizują oraz finansują prace interwencyjne,

4) przyznają i wypłacają zasiłki.

Art.  11.

1. Przyuczenie do zawodu lub przekwalifikowanie, o których mowa w art. 10 pkt 1, jest organizowane dla bezrobotnych w razie:

1) braku kwalifikacji zawodowych,

2) konieczności zmiany kwalifikacji w związku z brakiem propozycji pracy odpowiadających ich kwalifikacjom i stanowi zdrowia,

3) utraty zdolności do wykonywania pracy w dotychczas wykonywanym zawodzie.

2. Przyuczenie do zawodu lub przekwalifikowanie nie powinno trwać dłużej niż 6 miesięcy, a w przypadkach uzasadnionych programem szkolenia w danym zawodzie okres ten może być przedłużony przez organ zatrudnienia do 12 miesięcy.

Art.  12.

1. Wysokość zasiłku szkoleniowego wynosi 80% wynagrodzenia, a dla osób, które utraciły zdolność do wykonywania dotychczasowej pracy wskutek wypadku przy pracy, w drodze do pracy lub z pracy albo choroby zawodowej - 100% wynagrodzenia.

2. Zasiłek, o którym mowa w ust. 1, nie może być niższy od 40% przeciętnego wynagrodzenia.

3. Wysokość zasiłku szkoleniowego dla osób, które dotychczas nie pracowały, wynosi 125% najniższego wynagrodzenia.

4. Zasiłek, o którym mowa w ust. 1, podwyższa się każdorazowo, począwszy od dnia ogłoszenia przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego przeciętnego wynagrodzenia za kwartał poprzedni, o procent wzrostu tego wynagrodzenia.

5. Osobom pobierającym zasiłki szkoleniowe przysługują na zasadach przewidzianych dla pracowników:

1) zasiłki rodzinne,

2) świadczenia z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych,

3) świadczenia zakładów społecznych służby zdrowia, które są udzielane na podstawie wpisów w legitymacjach ubezpieczeniowych, dokonywanych przez organy zatrudnienia stopnia podstawowego.

Art.  13.

1. Organy zatrudnienia stopnia podstawowego udzielają ze środków Funduszu Pracy pożyczek:

1) zakładom pracy na koszty zorganizowania dodatkowych miejsc pracy, a w szczególności na zakup lub najem maszyn oraz na wynagrodzenia i składki na ubezpieczenia społeczne dla bezrobotnych skierowanych na te miejsca,

2) jednorazowo bezrobotnym na podjęcie działalności gospodarczej.

2. Pożyczek udziela się do wysokości dwudziestokrotnego przeciętnego wynagrodzenia na zasadach określonych w umowach.

3. Pożyczki podlegają umorzeniu w 50% pod warunkiem:

1) zatrudnienia przez zakład pracy bezrobotnego przez 24 miesiące (ust. 1 pkt 1),

2) prowadzenia działalności gospodarczej przez 24 miesiące (ust. 1 pkt 2).

Art.  14.

Organy zatrudnienia stopnia podstawowego przyznają zakładom pracy zwrot kosztów związanych z zatrudnieniem bezrobotnych przy pracach interwencyjnych, odpowiadających stawce wynagrodzenia na stanowisku, na którym bezrobotny był zatrudniony, składce na ubezpieczenie społeczne oraz dodatkom i innym świadczeniom, które przysługiwały mu w tym zakładzie pracy.

Art.  15.

1. 7 Prawo do zasiłku przysługuje bezrobotnemu z dniem zarejestrowania, jeżeli:

1) nie ma dla niego propozycji odpowiedniej pracy, propozycji przyuczenia do zawodu lub przekwalifikowania, skierowania do prac interwencyjnych lub na utworzone dodatkowe miejsce pracy oraz

2) w okresie 12 miesięcy poprzedzających dzień zarejestrowania pozostawał w stosunku pracy co najmniej 180 dni lub podlegał ubezpieczeniu społecznemu z tytułu innej działalności przez okres co najmniej 180 dni.

2. 8 Warunku określonego w ust. 1 pkt 2 nie stosuje się do bezrobotnych:

1) z którymi rozwiązano stosunek pracy w trybie i na zasadach ustawy z dnia 28 grudnia 1989 r. o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn dotyczących zakładu pracy oraz o zmianie niektórych ustaw (Dz. U. z 1990 r. Nr 4, poz. 19 Nr 10, poz. 59 i Nr 51, poz. 298),

2) do ukończenia 18 roku życia,

3) absolwentów,

4) którzy są jedynymi żywicielami rodziny lub utracili swojego żywiciela w okresie 12 miesięcy wymienionym w ust. 1 pkt 2,

5) osób zwolnionych z zasadniczej albo okresowej służby wojskowej, służby wojskowej pełnionej w charakterze kandydata na żołnierza zawodowego, przeszkolenia wojskowego absolwentów szkół wyższych, zasadniczej służby w obronie cywilnej lub służby zastępczej - zarejestrowanych jako bezrobotne w okresie 3 miesięcy po zwolnieniu ze służby,

6) osób po urlopach wychowawczych,

7) osób, u których ustało prawo do świadczeń rentowych,

8) których współmałżonek pobiera zasiłek dla bezrobotnych,

9) osób zwolnionych z zakładów karnych, zarejestrowanych jako bezrobotne w okresie 3 miesięcy po zwolnieniu z zakładu,

10) których poprzedni okres zatrudnienia wynosił dla mężczyzn co najmniej 20 lat, a dla kobiet 15 lat.

3. 9 Wysokość zasiłku wynosi:

1) 70% wynagrodzenia - przez okres pierwszych 3 miesięcy pozostawania bez pracy,

2) 50% wynagrodzenia - przez dalsze 6 miesięcy,

3) 40% wynagrodzenia - po upływie 9 miesięcy pozostawania bez pracy.

4. 10 Zasiłek nie może być niższy od 95% najniższego wynagrodzenia i przekraczać przeciętnego wynagrodzenia.

5. 11 Bezrobotnym:

1) podlegającym ubezpieczeniu społecznemu z tytułu innej działalności przez okres co najmniej 180 dni poprzedzających dzień zarejestrowania zasiłek ustala się od dochodu stanowiącego podstawę obliczenia składki ubezpieczeniowej, a gdy to nie jest możliwe - od przeciętnego wynagrodzenia, z zastrzeżeniem przepisów ust. 3 i 4,

2) do ukończenia 18 roku życia przysługuje zasiłek w wysokości 95% najniższego wynagrodzenia,

3) absolwentom przez okres 6 miesięcy przysługuje zasiłek w wysokości:

- 125% najniższego wynagrodzenia - absolwentom szkół wyższych,

- 110% najniższego wynagrodzenia - absolwentom szkół zawodowych,

- 110% najniższego wynagrodzenia - absolwentom szkół ogólnokształcących;

po upływie 6 miesięcy zasiłek przysługuje w wysokości 95% najniższego wynagrodzenia,

4) wymienionym w ust. 2 pkt 4, 5, 6, 8, 9 i 10 zasiłek przysługuje w wysokości 95% najniższego wynagrodzenia,

5) którym ustało prawo do świadczeń rentowych przysługuje zasiłek obliczony od renty za miesiąc poprzedzający rejestrację, z zastrzeżeniem ust. 3 i 4.

6. Zasiłek obniża się o 50%, jeżeli bezrobotny podjął pracę w niepełnym wymiarze czasu pracy obowiązującego w danym zakładzie lub w systemie pracy nakładczej i osiąga wynagrodzenie nie wyższe od najniższego wynagrodzenia. W razie osiągania wyższego wynagrodzenia, zasiłek nie przysługuje.

7. Bezrobotnym pobierającym zasiłki przysługują świadczenia, o których mowa w art. 12 ust. 5 pkt 1 i 3.

Art.  16.

1. Zasiłek nie przysługuje bezrobotnemu, który:

1) z przyczyn nieusprawiedliwionych nie stawił się w wyznaczonym terminie w urzędzie organu zatrudnienia stopnia podstawowego w celu otrzymania propozycji pracy,

2) odmówił przyjęcia w okresie 30 dni dwóch kolejnych propozycji odpowiedniej pracy albo propozycji przyuczenia do zawodu lub przekwalifikowania niezbędnego do uzyskania pracy,

3) odmówił bez uzasadnionej przyczyny wykonywania pracy w ramach prac interwencyjnych,

4) pobiera rentę z ubezpieczenia społecznego,

5) pobiera świadczenie pieniężne z ubezpieczenia społecznego w razie choroby lub macierzyństwa,

6) pobiera zasiłek wychowawczy.

2. W przypadku utraty prawa do zasiłku z powodu, o którym mowa w ust. 1 pkt 2, bezrobotny może ponownie ubiegać się o zasiłek po upływie 30 dni od otrzymania ostatniej propozycji pracy, przyuczenia do zawodu lub przekwalifikowania.

Art.  17.

Okresy pobierania zasiłków, o których mowa w art. 12 i 15, wlicza się do okresu pracy wymaganego do nabycia lub zachowania uprawnień pracowniczych w wymiarze nie większym niż 24 miesiące, jeżeli bezrobotny pobierający zasiłek podjął pracę w ciągu jednego miesiąca od dnia zakończenia przyuczenia do zawodu lub przekwalifikowania albo w ciągu 12 miesięcy od dnia przyznania zasiłku.

Art.  18. ¹²

Osobom objętym ustawą o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn dotyczących zakładu pracy oraz o zmianie niektórych ustaw przysługują:

1) zasiłek szkoleniowy, o którym mowa w art. 12 ust. 1 - w wysokości 100% wynagrodzenia w okresie przyuczenia do zawodu lub przekwalifikowania, z uwzględnieniem przepisu art. 12 ust. 4,

2) zasiłek w wysokości 75% wynagrodzenia, jednakże nie mniej niż wynosi najniższe wynagrodzenie, jeżeli ukończyły wiek 55 lat kobieta i 60 lat mężczyzna; zasiłek przysługuje pod warunkiem, że dla bezrobotnego nie ma propozycji odpowiedniej pracy; przepisy art. 12 ust. 4 oraz art. 15 ust. 6 i 7 stosuje się odpowiednio,

3) dodatek wyrównawczy wypłacany przez okres nie dłuższy niż 3 miesiące, jeżeli pracownik odbywał przyuczenie do zawodu lub przekwalifikowanie, w wysokości stanowiącej różnicę między zasiłkiem szkoleniowym a wynagrodzeniem w nowym zakładzie pracy; w celu ustalenia wysokości dodatku przyjmuje się wysokość ostatnio wypłaconego zasiłku szkoleniowego podwyższoną według zasad określonych w art. 12 ust. 4.

Art.  19.

1. Organy zatrudnienia prowadzą poradnictwo zawodowe, które ma na celu udzielanie młodocianym nie pobierającym nauki oraz pełnoletnim kandydatom do pracy pomocy w wyborze lub zmianie zawodu albo pracy.

2. Poradnictwo zawodowe realizuje się w szczególności przez:

1) informowanie o zawodach, warunkach pracy w zakładach pracy, możliwości uzupełniania lub podnoszenia kwalifikacji zawodowych,

2) udzielanie indywidualnych porad zawodowych, stosownie do potrzeb osób mających podjąć pracą lub przygotowanie zawodowe,

3) współdziałanie z zakładami pracy w organizowaniu miejsc pracy przeznaczonych dla inwalidów, stosownych do wskazań i przeciwwskazań komisji do spraw inwalidztwa i zatrudnienia.

3. Orzecznictwo lekarskie na potrzeby poradnictwa zawodowego wykonują zakłady społeczne służby zdrowia.

Art.  20.

1. 13 Minister Pracy i Polityki Socjalnej określa szczegółowe zasady prowadzenia pośrednictwa pracy i poradnictwa zawodowego.

2. Minister Pracy i Polityki Socjalnej może:

1) powołać pełnomocników do realizacji niektórych zadań wynikających z ustawy,

2) upoważnić do prowadzenia pośrednictwa pracy inne organy lub organizacje, określając warunki i zakres prowadzenia pośrednictwa pracy oraz obowiązki z tym związane.

3. Jeżeli warunki i obowiązki zawarte w upoważnieniu, o którym mowa w ust. 2 pkt 2, nie są przestrzegane, Minister Pracy i Polityki Socjalnej może cofnąć upoważnienie.

4. Prowadzenie pośrednictwa pracy jako działalności gospodarczej jest zakazane.

Rozdział  3a ¹⁴

Świadczenia przysługujące rolnikom zwalnianym z pracy

Art.  20a.

Osobom podlegającym ubezpieczeniu społecznemu rolników, które zostały zwolnione z pracy z przyczyn dotyczących zakładu pracy i nie są uprawnione do świadczeń dla bezrobotnych na podstawie ustawy, przysługują świadczenia na warunkach i w zakresie określonym w niniejszym rozdziale.

Art.  20b.

Świadczenia określone w art. 20c przysługują osobie, o której mowa w art. 20a, jeżeli:

1) w okresie 12 miesięcy poprzedzających dzień zgłoszenia wniosku o przyznanie świadczenia pozostawała w stosunku pracy co najmniej 180 dni i stosunek ten został rozwiązany z przyczyn dotyczących zakładu pracy,

2) podatek z gospodarstwa rolnego lub działu specjalnego nie przekracza kwoty podatku rolnego z 5 ha przeliczeniowych albo w przeliczeniu na jednego członka gospodarstwa domowego nie mającego stałych pozarolniczych źródeł dochodu nie przekracza kwoty podatku rolnego z 1 ha przeliczeniowego.

Art.  20c.

Świadczenia obejmują:

1) pokrycie składek na ubezpieczenie społeczne rolników za osobę, z którą rozwiązano stosunek pracy, w okresie pierwszych czterech kwartałów po tym rozwiązaniu, z wyłączeniem okresu pobierania zasiłku szkoleniowego,

2) przyuczenie do zawodu lub przekwalifikowanie w celu podjęcia zatrudnienia lub działalności gospodarczej poza gospodarstwem rolnym,

3) zasiłek szkoleniowy w związku z tym przyuczeniem lub przekwalifikowaniem, w wysokości określonej w art. 18 pkt 1,

4) świadczenia z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych, powstałych w związku z odbywaniem tego przyuczenia lub przekwalifikowania,

5) jednorazową pożyczkę, o której mowa w art. 13, na podjęcie pozarolniczej działalności gospodarczej, nie wyłączając działalności wytwórczej lub usługowej związanej z rolnictwem.

Art.  20d.

Pokrycie składek, przewidziane w art. 20c pkt 1, polega na przekazaniu z Funduszu Pracy na odpowiednie fundusze ubezpieczenia społecznego rolników, na podstawie decyzji kierownika właściwego rejonowego biura pracy wydanej na wniosek rolnika zobowiązanego do zapłacenia składki, kwot należności z tytułu poszczególnych rat kwartalnych. Świadczenie to przysługuje począwszy od najbliższej raty kwartalnej, której wymagalność przypada po dniu rozwiązania stosunku pracy.

Rozdział  4

Świadczenia przysługujące osobom podejmującym zatrudnienie poza miejscem dotychczasowego zamieszkania

Art.  21.

1. Osobom, które podjęły pracę wymagającą zmiany dotychczasowego miejsca zamieszkania, odpowiedni organ samorządu terytorialnego może udzielić:

1) jednorazowej pożyczki na zagospodarowanie,

2) pożyczki na własny wkład warunkujący uzyskanie kredytu na podstawie przepisów w sprawie ogólnych zasad kredytowania budownictwa mieszkaniowego, jeżeli zakład pracy nie przydzieli mieszkania.

2. Organ zatrudnienia stopnia podstawowego zwraca organowi samorządu terytorialnego jedną czwartą pożyczki, o której mowa w ust. 1 pkt 1, jednakże kwotę nie przekraczającą trzykrotnego przeciętnego wynagrodzenia, po przepracowaniu przez pożyczkobiorcę co najmniej 12 miesięcy.

3. 15 Pożyczka, o której mowa w ust. 1 pkt 1, podlega umorzeniu po przepracowaniu w danej miejscowości okresu ustalonego przy udzielaniu pożyczki przez organ samorządu terytorialnego.

Art.  22.

Organ zatrudnienia stopnia podstawowego wydaje osobie skierowanej do pracy poza miejsce stałego zamieszkania bilet kredytowy na przejazd do miejsca przyszłej pracy najtańszym środkiem komunikacji publicznej.

Rozdział  5

Aktywizacja zawodowa inwalidów

Art.  23-25. ¹⁶

Rozdział  6

Zatrudnianie obywateli polskich za granicą u pracodawców zagranicznych oraz zatrudnianie cudzoziemców w Polsce

Art.  26.

Zatrudnienie obywateli polskich za granicą u pracodawców zagranicznych jest realizowane na podstawie:

1) umów międzynarodowych,

2) umów zawartych przez upoważnione jednostki kierujące z obywatelami polskimi kierowanymi przez te jednostki do pracy za granicą u pracodawców zagranicznych,

3) umów zawieranych przez obywateli polskich z pracodawcami zagranicznymi.

Art.  27.

1. Kierowanie obywateli polskich do pracy za granicą u pracodawców zagranicznych odbywa się na podstawie upoważnień udzielanych jednostkom kierującym przez Ministra Pracy i Polityki Socjalnej.

2. Jeżeli warunki i obowiązki wynikające z upoważnienia, o którym mowa w ust. 1, nie są przestrzegane, Minister może cofnąć upoważnienie.

3. Kierowanie do pracy za granicą przez jednostki kierujące odbywa się na podstawie umów zawieranych przez te jednostki z obywatelami polskimi kierowanymi do pracy za granicę, które regulują:

1) czas zatrudnienia za granicą,

2) obowiązki osoby skierowanej i jednostki kierującej,

3) zwrot kosztów związanych ze skierowaniem do pracy za granicą, a w szczególności:

a) załatwiania formalności związanych z wyjazdem,

b) ubezpieczenia skierowanych od nieszczęśliwych wypadków i chorób tropikalnych,

c) związanych z załatwieniem innych spraw zleconych przez kierowanego do pracy za granicą.

Art.  28.

1. Okres zatrudnienia obywateli polskich za granicą na podstawie umów, o których mowa w art. 26 pkt 1 i 2, jest traktowany jak okres zatrudnienia w Polsce w zakresie uprawnień pracowniczych oraz w rozumieniu przepisów o zaopatrzeniu emerytalnym pracowników i ich rodzin, o ubezpieczeniu społecznym i rodzinnym oraz o świadczeniach pieniężnych z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych.

2. Podstawę obliczania zasiłków, o których mowa w art. 12 i 15, dla osób, które powróciły do kraju po zakończeniu pracy za granicą (art. 26), stanowi przeciętne wynagrodzenie, z zastrzeżeniem ust. 3.

3. 17 Przepis ust. 2 stosuje się do osób, o których mowa w art. 26 pkt 3, jeżeli spełniły warunki określone w art. 31.

Art.  29.

Jednostka kierująca, realizująca zatrudnienie na podstawie umów, o których mowa w art. 26 pkt 2, jest obowiązana przekazywać:

1) na konto Zakładu Ubezpieczeń Społecznych składkę na ubezpieczenie społeczne za każdą osobę skierowaną do pracy za granicą, wymierzoną od przeciętnego wynagrodzenia w wysokości przewidzianej dla pracowników zatrudnionych w Polsce,

2) na Fundusz Pracy kwotę odpowiadającą 12% przeciętnego wynagrodzenia za każdy miesiąc trwania ubezpieczenia społecznego osoby skierowanej do pracy za granicą w trybie i na zasadach przewidzianych dla składek na ubezpieczenie społeczne.

Art.  30.

1. Jeżeli umowy międzynarodowe nie stanowią inaczej, okresy pracy obywateli polskich za granicą na podstawie umów, o których mowa w art. 26 pkt 3, uznaje się, z zastrzeżeniem ust. 2, za okresy zatrudnienia na obszarze Polski w rozumieniu przepisów o zaopatrzeniu emerytalnym pracowników i ich rodzin, o ubezpieczeniu społecznym i rodzinnym oraz o świadczeniach pieniężnych z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych.

2. Uznanie okresów, o których mowa w ust. 1, następuje pod warunkiem udokumentowania tych okresów oraz uiszczenia składek na ubezpieczenie społeczne pracowników w wysokości przewidzianej dla pracowników zatrudnionych w Polsce od zadeklarowanej kwoty, nie niższej jednak od przeciętnego wynagrodzenia.

Art.  31.

Okres udokumentowanego zatrudnienia za granicą na podstawie zawieranych przez obywateli polskich z pracodawcami zagranicznymi umów, o których mowa w art. 26 pkt 3, jest traktowany jak okres zatrudnienia w Polsce w zakresie uprawnień pracowniczych od dnia zgłoszenia przez zainteresowanego podjęcia zatrudnienia za granicą u pracodawcy zagranicznego we właściwym ze względu na miejsce zamieszkania organie zatrudnienia stopnia wojewódzkiego i pod warunkiem dokonywania miesięcznych wpłat na Fundusz Pracy kwoty odpowiadającej 12% przeciętnego wynagrodzenia.

Art.  32.

Minister Pracy i Polityki Socjalnej określi, w drodze rozporządzenia:

1) tryb dokonywania wpłat, o których mowa w art. 29 pkt 2 i art. 31,

2) tryb uiszczania składek na ubezpieczenie społeczne, o których mowa w art. 29 pkt 1, art. 30 ust. 2 oraz art. 37 ust. 1 pkt 2 i 5.

Art.  33.

1. Zakłady pracy mogą zatrudniać cudzoziemców na obszarze Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej, jeżeli uzyskają na to zgodę organu zatrudnienia stopnia wojewódzkiego; organ ten wydając zgodę powinien uwzględniać sytuację na rynku pracy.

2. Jeżeli przepisy odrębne uzależniają możliwość wykonywania zawodu od uzyskania zgody właściwego organu na jego wykonywanie, zakład pracy przed wystąpieniem do organu, a którym mowa w ust. 1, jest obowiązany uzyskać taką zgodę.

3. Sekretarz Naukowy Polskiej Akademii Nauk ustali warunki zatrudnienia cudzoziemców w placówkach Polskiej Akademii Nauk.

4. Przepisy ust. 1 i 2 nie naruszają przepisów regulujących odrębnie warunki zatrudniania cudzoziemców lub zawierające zakaz zatrudniania cudzoziemców.

Rozdział  7

Fundusz Pracy

Art.  34.

1. Tworzy się Fundusz Pracy, zwany dalej "Funduszem".

2. Funduszem dysponuje Minister Pracy i Polityki Socjalnej.

Art.  35.

1. Dochodami Funduszu są:

1) 18 obowiązkowe składki zakładów pracy, ustalane od wypłat stanowiących podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne, w wysokości określonej przez Radę Ministrów w drodze rozporządzenia,

2) wpłaty zakładów pracy, o których mowa w art. 24 ust. 4,

3) dotacje z budżetu centralnego na uzupełnienie środków Funduszu przeznaczonych na wypłatę obowiązkowych świadczeń, po wykorzystaniu środków ze składki, o której mowa w pkt 1,

4) dochody z tytułu udziału Funduszu w spółkach,

5) dochody z tytułu prowadzenia działalności gospodarczej,

6) środki pochodzące z innych źródeł na podstawie odrębnych przepisów,

7) inne wpływy.

2. Fundusz może zwiększać swoje środki w drodze zaciągania kredytów i pożyczek.

3. Składki na Fundusz, o których mowa w ust. 1 pkt 1, przekazują z własnych środków zakłady pracy za okres trwania ubezpieczenia społecznego każdego pracownika, w trybie i na zasadach przewidzianych dla składek na ubezpieczenie społeczne. Poboru składek na Fundusz dokonuje Zakład Ubezpieczeń Społecznych łącznie ze składkami na ubezpieczenie społeczne, przekazując zebrane tytułem składek kwoty na Fundusz ca kwartał w pierwszym miesiącu następnego kwartału.

4. Spółdzielnie inwalidów i niewidomych oraz zakłady szkoleniowo-produkcyjne Polskiego Związku Głuchych są zwolnione z obowiązku płacenia składki, o której mowa w ust. 1 pkt 1.

Art.  36.

1. Dochodami Funduszu są również:

1) wpłaty wnoszone przez jednostki kierujące i obywateli podejmujących zatrudnienie u pracodawców zagranicznych w przypadkach, o których mowa w art. 29 pkt 2 oraz art. 31,

2) wpłaty dokonywane przez partnerów zagranicznych z tytułu rekrutacji pracowników polskich zatrudnionych w ramach umów międzynarodowych.

2. Środki, o których mowa w ust. 1 pkt 2, są gromadzone na rachunku środków dewizowych, którymi dysponuje Fundusz.

Art.  37.

1. Środki Funduszu przeznacza się na finansowanie:

1) kosztów przyuczenia do pracy lub przekwalifikowania bezrobotnych,

2) zasiłków szkoleniowych, o których mowa w art. 12 i art. 18 pkt 1, oraz składki na ubezpieczenie społeczne,

3) pożyczek, o których mowa w art. 13,

4) kosztów organizowania prac interwencyjnych, o których mowa w art. 14,

5) zasiłków o których mowa w art. 15 i art. 18 pkt 2 oraz składki na ubezpieczenie społeczne osób pobierających te zasiłki,

6) zwrotu pożyczki na zasadach określonych w art. 21 ust. 2,

7) dodatków wyrównawczych, o których mowa w art. 18 pkt 3,

8) biletów kredytowych, o których mowa w art. 22,

9) kosztów tworzenia miejsc pracy, wynagrodzeń i składki na ubezpieczenia społeczne, o których mowa w art. 24,

10) dodatków wyrównawczych wypłaconych osobom objętym ustawą o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn dotyczących zakładu pracy oraz o zmianie niektórych ustaw,

11) wprowadzenia i rozwijania systemu informatycznego oraz informacji zawodowej, niezbędnych do realizacji pośrednictwa pracy i poradnictwa zawodowego, oraz zadań związanych z podejmowaniem przez kandydatów zatrudnienia poza miejscem stałego zamieszkania,

12) wynagrodzeń wypłacanych młodocianym pracowniom zakładów pracy, zatrudnionym na podstawie umowy o pracę w celu przygotowania zawodowego, oraz składki na ubezpieczenie społeczne za tych pracowników,

13) ekwiwalentów pieniężnych wypłacanych uczniom szkół zawodowych dla niepracujących w okresie praktycznej nauki zawodu w warsztatach szkolnych lub zakładach pracy, odbywanej na podstawie umowy zawartej między szkołą a zakładem pracy,

14) dodatków i premii wypłacanych pracownikom za wykonywanie obowiązków opiekunów praktyk uczniowskich,

15) udziałów wnoszonych do spółek,

16) nabywania akcji lub obligacji.

2. Wydatki, o których mowa w ust. 1 pkt 12 i 13, są finansowane z Funduszu do wysokości najniższych wypłat, określonych w odrębnych przepisach.

3. Minister Pracy i Polityki Socjalnej po zasięgnięciu opinii Naczelnej Rady Zatrudnienia oraz w porozumieniu z Ministrem Finansów może określić inne niż wymienione w ust. 1 cele, na które mogą być przeznaczone środki Funduszu.

4. Wypłaty wynagrodzeń finansowane z Funduszu nie wchodzą do podstawy opodatkowania podatkiem od płac, od wynagrodzeń i za wzrost wynagrodzeń.

Art.  38.

Dochody Funduszu zwalnia się od podatku dochodowego.

Art.  39.

W sprawach nie uregulowanych w niniejszym rozdziale stosuje się odpowiednio przepisy prawa budżetowego o gospodarce funduszami celowymi.

Rozdział  8

Przepisy przejściowe i końcowe

Art.  40.

Minister Pracy i Polityki Socjalnej w 1990 r. powołuje, na okres 2 lat, Naczelną Radę Zatrudnienia w składzie 18 osób w równych częściach z przedstawicieli ogólnokrajowych organizacji międzyzwiązkowych oraz ogólnokrajowych związków zawodowych reprezentatywnych dla pracowników większości zakładów pracy, organizacji pracodawców i organów administracji państwowej.

Art.  41.

Fundusz przejmuje ustalone dla Państwowego Funduszu Aktywizacji Zawodowej na rok 1990 środki wraz z dochodami zasilającymi z dniem likwidacji tego Funduszu.

Art.  42.

Do czasu utworzenia wojewódzkich i rejonowych biur pracy, nie dłużej niż przez 6 miesięcy od dnia wejścia w życie ustawy, zadania wynikające z ustawy realizują dotychczasowe terenowe orany administracji państwowej o właściwości szczególnej do spraw zatrudnienia.

Art.  43.

1. Minister Pracy i Polityki Socjalnej przedstawi Radzie Ministrów rozliczenie środków Państwowego Funduszu Aktywizacji Zawodowej za okres do dnia wejścia w życie ustawy.

2. Zobowiązania Państwowego Funduszu Aktywizacji Zawodowej, które zaistniały przed dniem wejścia w życie ustawy, są zaspokajane z Funduszu Pracy.

3. Absolwentkom szkół wyższych, które w dniu wejścia w życie ustawy otrzymują zasiłek z Państwowego Funduszu Aktywizacji Zawodowej na zasadach określonych w przepisach o urlopach wychowawczych, wypłaca się taki zasiłek z Funduszu Pracy na dotychczasowych zasadach.

Art.  44.

Przepisy ustawy nie mają zastosowania do osób poszukujących pracy w zakresie uregulowanym w ustawie o pracy na morskich statkach handlowych.

Art.  45.

1. Tracą moc:

1) dekret z dnia 2 sierpnia 1945 r. o urzędach zatrudnienia (Dz. U. Nr 30, poz. 182, z 1948 r. Nr 24, poz. 161, z 1950 r. Nr 13, poz. 124 i z 1969 r. Nr 13, poz. 95),

2) ustawa z dnia 26 października 1982 r. o postępowaniu wobec osób uchylających się od pracy (Dz. U. Nr 35, poz. 229),

3) ustawa z dnia 14 grudnia 1982 r. o zatrudnianiu absolwentów (Dz. U. Nr 40, poz. 270),

4) ustawa z dnia 29 grudnia 1983 r. o Państwowym Funduszu Aktywizacji Zawodowej (Dz. U. Nr 75, poz. 334, z 1985 r. Nr 37, poz. 174 i z 1989 r. Nr 35, poz. 192).

2. Nie zakończone postępowania administracyjne w sprawach, o których mowa w ustawie wymienionej w ust. 1 pkt 2, umarza się, a ostateczne decyzje wydane w tych sprawach wygasają z dniem wejścia w życie niniejszej ustawy.

Art.  46.

Ustawa wchodzi w życie z dniem ogłoszenia.

1 Art. 2 ust. 1 pkt 8 zmieniony przez art. 42 ust. 1 pkt 1 lit. a) ustawy z dnia 9 maja 1991 r. o zatrudnianiu i rehabilitacji zawodowej osób niepełnosprawnych (Dz.U.91.46.201) z dniem 1 lipca 1991 r.

2 Art. 8 ust. 1 pkt 8 lit. b) zmieniony przez art. 98 pkt 1 ustawy z dnia 20 grudnia 1990 r. o ubezpieczeniu społecznym rolników (Dz.U.91.7.24) z dniem 1 stycznia 1991 r.

3 Art. 2 ust. 1 pkt 12 lit. c) dodana przez art. 42 ust. 1 pkt 1 lit. b) ustawy z dnia 9 maja 1991 r. o zatrudnianiu i rehabilitacji zawodowej osób niepełnosprawnych (Dz.U.91.46.201) z dniem 1 lipca 1991 r.

4 Art. 2 ust. 1 pkt 12 lit. d) dodana przez art. 42 ust. 1 pkt 1 lit. b) ustawy z dnia 9 maja 1991 r. o zatrudnianiu i rehabilitacji zawodowej osób niepełnosprawnych (Dz.U.91.46.201) z dniem 1 lipca 1991 r.

5 Art. 5 ust. 2 pkt 4 dodany przez pkt 1 obwieszczenia Prezesa Rady Ministrów z dnia 9 lutego 1990 r. o sprostowaniu błędów (Dz.U.90.9.57).

6 Art. 5 ust. 2 pkt 5 według numeracji ustalonej przez pkt 1 obwieszczenia Prezesa Rady Ministrów z dnia 9 lutego 1990 r. o sprostowaniu błędów (Dz.U.90.9.57).

7 Art. 15 ust. 1 zmieniony przez art. 1 lit. a) ustawy z dnia 27 lipca 1990 r. (Dz.U.90.56.323) zmieniającej nin. ustawę z dniem 1 września 1990 r.

8 Art. 15 ust. 2 dodany przez art. 1 lit. a) ustawy z dnia 27 lipca 1990 r. (Dz.U.90.56.323) zmieniającej nin. ustawę z dniem 1 września 1990 r.

9 Art. 15 ust. 3 według numeracji ustalonej przez art. 1 lit. b) ustawy z dnia 27 lipca 1990 r. (Dz.U.90.56.323) zmieniającej nin. ustawę z dniem 1 września 1990 r.

10 Art. 15 ust. 4 zmieniony i według numeracji ustalonej przez art. 1 lit. c) i d) ustawy z dnia 27 lipca 1990 r. (Dz.U.90.56.323) zmieniającej nin. ustawę z dniem 1 września 1990 r.

11 Art. 15 ust. 5 zmieniony przez art. 1 lit. e) ustawy z dnia 27 lipca 1990 r. (Dz.U.90.56.323) zmieniającej nin. ustawę z dniem 1 września 1990 r.

12 Art. 18 zmieniony przez pkt 2 obwieszczenia Prezesa Rady Ministrów z dnia 9 lutego 1990 r. o sprostowaniu błędów (Dz.U.90.9.57).

13 Art. 20 ust. 1 zmieniony przez pkt 3 obwieszczenia Prezesa Rady Ministrów z dnia 9 lutego 1990 r. o sprostowaniu błędów (Dz.U.90.9.57).

14 Rozdział 3a dodany przez art. 98 pkt 2 ustawy z dnia 20 grudnia 1990 r. o ubezpieczeniu społecznym rolników (Dz.U.91.7.24) z dniem 1 stycznia 1991 r.

15 Art. 21 ust. 3 zmieniony przez pkt 4 obwieszczenia Prezesa Rady Ministrów z dnia 9 lutego 1990 r. o sprostowaniu błędów (Dz.U.90.9.57).

16 Art. 23-25skreślone przez art. 42 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 9 maja 1991 r. o zatrudnianiu i rehabilitacji zawodowej osób niepełnosprawnych (Dz.U.91.46.201) z dniem 1 lipca 1991 r.

17 Art. 28 ust. 3 zmieniony przez pkt 5 obwieszczenia Prezesa Rady Ministrów z dnia 9 lutego 1990 r. o sprostowaniu błędów (Dz.U.90.9.57).

18 Art. 35 ust. 1 pkt 1 zmieniony przez pkt 6 obwieszczenia Prezesa Rady Ministrów z dnia 9 lutego 1990 r. o sprostowaniu błędów (Dz.U.90.9.57).

• Identyfikator: Dz.U.1989.75.446
• Rodzaj: Ustawa
• Tytuł: Zatrudnienie.
• Data aktu: 29/12/1989
• Data ogłoszenia: 31/12/1989
• Data wejścia w życie: 31/12/1989