Do Ministerstwa Zdrowia 16 stycznia br. trafił projekt nowelizacji ustawy o zawodzie lekarza i lekarza dentysty, który stworzył zespół ministerialny. W jego skład weszli m.in.: lekarze i rezydenci. Bazując na tym dokumencie, resort stworzył swoją wersję. 31 maja Ministerstwo Zdrowia przekazało do konsultacji publicznych swoją wersję nowelizacji, która daleko odbiega od tego, co złożyli w styczniu lekarze.
W projekcie nie zostały m.in. uwzględnione podwyżki dla lekarzy, które zawierał projekt przedstawiony przez ministerialny zespół. Resort nie zgodził się także na zwiększenie urlopu szkoleniowego przed Państwowym Egzaminem Specjalizacyjnym (PES) do 25 dni (obecnie - 6 dni). Minister zdrowia Łukasz Szumowski już kilka tygodni temu podkreślał, że ani prawnicy, ani architekci nie mają miesięcznego urlopu na przygotowywanie się do egzaminów.
- Jesteśmy rozczarowani tym projektem – mówi dr Jarosław Biliński, wiceprezes Okręgowej Izby Lekarskiej w Warszawie, przewodniczący zespołu, który opracował projekt nowelizacji. – Połowa projektu dotyczy zmian w prawie związanych z nostryfikacją dyplomów lekarzy obcokrajowców. Widocznie to ma być sposób na braki kadrowe wśród specjalistów w Polsce - nie poprawa warunków dla polskich lekarzy, ale szybsze zatrudnienie tych z zagranicy - dodaje.
Dr Biliński dodaje, że cieszą się, że część ich uwag takich jak np: staż czy zmiana naboru na specjalizacje zostały przyjęte. - Jednak podwyżki będą po PEM, a nie po drugim roku, co pozwoli zaoszczędzić Ministerstwu Zdrowia - mówi dr Biliński. - W projekcie częściowo wprowadzono nasze propozycje, ale głównie te, które nie były związane z kosztami. Pod wieloma z rozwiązań, które wpisano w projekt nie jesteśmy się w stanie podpisać.
Sprawdź: Udostępnianie dokumentacji medycznej: ostatnie zmiany oraz najczęstsze wątpliwości >
Dr Biliński podaje, że w ramach konsultacji społecznych przygotują analizę, w której pokażą różnice między ich projektem, ale także wskażą niebezpieczeństwa, które wiążą się z tym projektem.
Jak zapowiada Ministerstwo Zdrowia, projekt ustawy ma na celu dokonanie zmian związanych z zapewnieniem dostępu do wysokiej jakości kształcenia podyplomowego, w tym za pomocą Systemu Monitorowania Kształcenia (SMK). Nowela ma być kompleksową regulacją, dotyczącą najważniejszych zagadnień związanych z organizacją i realizacją stażu podyplomowego w akcie prawnym rangi ustawowej, w tym umożliwiać cudzoziemcom odbywanie stażu podyplomowego na zasadach obowiązujących obywateli polskich.
Zsyłka do szpitala w powiecie w nowelizacji ustawy o zawodzie lekarza - czytaj tutaj>>
Powstanie centralny system rozdziału miejsc
Zgodnie z projektem, ma powstać jeden, centralny systemu kwalifikacji i rozdziału miejsc rezydenckich i pozarezydenckich. System obsługujący nowy schemat naboru na szkolenie specjalizacyjne ma stworzyć Centrum Systemów Informacyjnych Ochrony Zdrowia, a zarządzać nim będzie Centrum Medyczne Kształcenia Podyplomowego (CMKP).
Resort zdrowia podkreślał, że dzięki temu nabór będzie ogólnopolski, oparty o listę rankingową. Dzięki temu, ten kto ma najwięcej punktów, będzie mógł wybierać w całym kraju, a ten kto ma najmniej - wybierze z tego co zostało. Lekarze podkreślali, że dzisiejszy system jest niesprawiedliwy - w jednym województwie wystarczy 60 proc. punktów, podczas gdy w innym potrzeba 86 proc., by dostać się na tę samą specjalizację.
- Będzie lista ogólnopolska, w której będzie można wybrać maksymalnie 15 miejsc specjalizacyjnych – mówił Szumowski. - W złożonej propozycji projektu była mowa o stu miejscach, ale to technicznie nie byłoby możliwe do zrealizowania - dodawał.
Nowy egzamin
Będzie nowy egzaminy państwowy, który ma za zadanie sprawdzenie na danym etapie efektów szkolenia odbytego przez lekarzy ustawicznego doskonalenia zawodowego, tj. Państwowy Egzamin Modułowy (PEM). Lekarzowi przysługiwać będzie urlop szkoleniowy w wymiarze 2 dni w roku kalendarzowym na przystąpienie do PEM. Pozytywny wynik PEM będzie uprawniał lekarza do samodzielnego pełnienia dyżuru medycznego.
Jawne pytania testowe
Pytania testowe oraz test opracowywać będzie i ustalać Centrum Egzaminów Medycznych (CEM)w porozumieniu z konsultantem krajowym właściwym dla danej dziedziny medycyny lub jego przedstawicielem - odrębnie dla każdej dziedziny medycyny. Testy na każdy nowy termin egzaminu PEM składać się mają w 30 proc. z nowych pytań i w 70 proc. z pytań wybranych z bazy pytań PEM.
Dyrektor CEM utworzy bazę pytań PEM oraz określi minimalną liczbę pytań zawartą w tej bazie. Bazę pytań dyrektor CEM udostępni na stronie internetowej. Pytania testowe wraz z poprawnymi odpowiedziami, po ich wykorzystaniu na egzaminie, publikowane będą w terminie 7 dni od dnia przeprowadzenia egzaminu, na stronie internetowej CEM.
Będą umiejętności lekarskie
Projekt zakłada także rezygnację z konieczności potwierdzania zrealizowania poszczególnych elementów programu specjalizacji, w tym każdego wykonanego zabiegu czy procedur medycznych (z podawaniem konkretnych dat zabiegu, procedury w karcie szkolenia specjalizacyjnego), na rzecz tzw. „blokowego”, jednorazowego zaliczania grupy określonych procedur. Taką funkcjonalność trzeba będzie wprowadzić do Systemu Monitorowania Kształcenia Pracowników Medycznych.
Umiejętność zawodowa charakteryzować się będzie biegłą oraz praktyczną znajomością przeprowadzania określonych procedur diagnostycznych i lekarskich z wykorzystaniem jednolitych metod i technik ich wykonywania.
Umiejętność lekarska może dotyczyć pojedynczej czynności lub składać się z wielu takich samych lub różnych czynności. Jedna ze zmian polega na ogłaszaniu na stronie Biuletynu Informacji Publicznej Ministerstwa Zdrowia, a nie jak dotychczas w obwieszczeniu Ministra Zdrowia - wykazu dyplomów, świadectw i innych dokumentów poświadczających formalne kwalifikacje do wykonywania zawodu lekarza lub lekarza dentysty przez obywateli państw członkowskich. Ma to spowodować uproszczenie procedury i szybsze uaktualnianie informacji, z korzyścią dla samych lekarzy i organów właściwych do spraw uznawania kwalifikacji lekarzy, tj. okręgowych izb lekarskich.
Nowe zasady nostryfikacji dyplomów
Nowością są przepisy dotyczące procedury nostryfikacji kwalifikacji lekarzy spoza UE. Teraz dyplom ukończenia studiów za granicą może być uznany za równoważny odpowiedniemu polskiemu dyplomowi i tytułowi zawodowemu na podstawie umowy międzynarodowej określającej równoważność, a w przypadku jej braku - w drodze postępowania nostryfikacyjnego przeprowadzanego przez polską uczelnię. Jednakże postępowanie nostryfikacyjne przebiega na uczelniach medycznych w niejednolity sposób .
Programy kształcenia na kierunkach lekarskim i lekarsko-dentystycznym różnią się między polskimi uczelniami. W konsekwencji postępowanie nostryfikacyjne w stosunku do tego samego dyplomu na jednej uczelni kończy się wynikiem negatywnym, a na innej - pozytywnym. Według resortu, właśnie dlatego konieczne stało się ujednolicenie procedury uznawania na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej dyplomów lekarza i lekarza dentysty, uzyskanych przez wnioskodawców za granicą. Postępowanie nostryfikacyjne na uczelni medycznej zostaje zastąpione testowym egzaminem nostryfikacyjnym w języku polskim, organizowanym przez Centrum Egzaminów Medycznych. Egzamin będzie odbywał się dwa razy w roku - ma on sprawdzać, czy wnioskodawcy uzyskali wiedzę z zakresu objętego standardami kształcenia dla kierunków lekarskiego i lekarsko - dentystycznego.
Łatwiej będzie zatrudnić specjalistę spoza UE
Projekt nowelizacji dodaje również nowe przepisy, które mają na celu umożliwienie podmiotom wykonującym działalność leczniczą zatrudnianie lekarzy i lekarzy dentystów, którzy są cudzoziemcami spoza UE i posiadają tytuł specjalisty uzyskany poza granicami Polski. Lekarz i lekarz dentysta cudzoziemiec posiadający tytuł specjalisty uzyskany za granicą, posiadający znajomość języka polskiego oraz inne wymogi (np: posiada pełną zdolność do czynności prawnych, posiada stan zdrowia pozwalający na wykonywanie tego zawodu, wykazuje nienaganną postawę etyczną, uzyskał prawo pobytu na terytorium RP oraz posiada trzyletnie doświadczenie w danej dziedzinie jako specjalista), o ile otrzyma zaświadczenie zatrudnienia od podmiotu wykonującego działalność leczniczą mającego siedzibę na terytorium Polski - będzie mógł wystąpić do właściwej okręgowej rady lekarskiej (ORL) o przyznanie prawa wykonywania zawodu na czas i miejsce zatrudnienia w tym podmiocie.
Zatrudnienie tych lekarzy specjalistów będzie możliwe na okres nie dłuższy, niż 5 lat.
Jak starać się o miejsca rezydenckie
Projekt zakłada, że lekarz chcący odbyć szkolenie specjalizacyjne, składa wniosek za pomocą System Monitorowania Kształcenia (SMK), do dyrektora CMKP (miejsca rezydenckie i pozarezydenckie) za pośrednictwem wojewody właściwego ze względu na miejsce zamieszkania albo do Ministra Obrony Narodowej lub ministra właściwego do spraw wewnętrznych albo wyznaczonej przez niego komórki organizacyjnej. Postępowanie kwalifikacyjne obejmujące wolne miejsca szkolenia specjalizacyjnego przeprowadzać będą, dwa razy w roku, dyrektor CMKP za pośrednictwem wojewody (obecnie przeprowadza wojewoda), Minister Obrony Narodowej albo minister właściwy do spraw wewnętrznych.
Lekarzom, którzy zamierzają wystąpić o rezydenturę, przyznaje się jednocześnie punkty za posiadanie stopnia naukowego doktora nauk medycznych. W przypadku uzyskania przez dwóch lub więcej lekarzy, ubiegających się o miejsce szkoleniowe w tej samej dziedzinie, identycznego wyniku punktów, uwzględniać się będzie średnią ocen uzyskaną w okresie studiów, liczoną do dwóch cyfr po przecinku obliczoną na podstawie danych zawartych w karcie osiągnięć studenta, ze wskazaniem skali ocen, jaka obowiązywała na uczelni.
Będzie można zmienić rezydenturę
Wprowadzono przepis stanowiący, iż lekarz, który został zakwalifikowany do odbywania rezydentury, lecz nie rozpoczął szkolenia specjalizacyjnego w okresie 3 miesięcy od daty wskazanej na skierowaniu, może złożyć kolejny wniosek o odbywanie rezydentury. Także lekarz, który odbywa rezydenturę, może bez podawania przyczyny, złożyć ponowny wniosek o odbywanie rezydentury w innej dziedzinie medycyny, nie więcej niż jeden raz.
Utrzymana została natomiast zasada, że lekarz nie może złożyć ponownie wniosku o odbywanie rezydentury, jeżeli uzyskał potwierdzenie realizacji całego programu specjalizacji - podobnie lekarz, który dwukrotnie został zakwalifikowany do odbywania rezydentury.
Koniec wolontariatu
Wprowadza się nowe przepisy sankcjonujące podpisywanie z lekarzami jednej umowy na szkolenie specjalizacyjne i pełnienie dyżurów medycznych, a nie jak dotychczas - dwóch odrębnych umów. W związku z tym, podpisywanie odrębnych umów cywilnoprawnych na pełnienie dyżurów medycznych, jak to było dotychczas, jest sprzeczne z prawem pracy i stanowi ominięcie przepisów prawa pracy.
Lekarz na swój wniosek, oprócz trybu rezydenckiego, może również odbywać szkolenie specjalizacyjne w trybie pozarezydenckim na podstawie umów określonych w art. 16h ust. 2 za wynagrodzeniem nie niższym, niż wysokość minimalnego wynagrodzenia za pracę ustalonego na podstawie odrębnych przepisów.
Doprecyzowano dyżury medyczne
Obowiązujące przepisy nie precyzują zasad odbywania dyżurów medycznych realizowanych w ramach szkolenia specjalizacyjnego. W projekcie ustawy definiuje się po raz pierwszy zasady odbywania dyżurów medycznych towarzyszących i samodzielnych. Tak więc lekarz odbywający szkolenie specjalizacyjne w ramach stażu podstawowego pełnić będzie dyżury medyczne pod bezpośrednim nadzorem lekarza specjalisty określane, jako dyżury medyczne towarzyszące albo po uzyskaniu w SMK zgody kierownika specjalizacji - pełnić będzie samodzielne dyżury medyczne.
Bez dyżurów na pierwszym roku
Lekarz odbywający staż kierunkowy, będzie pełnił wyłącznie dyżury medyczne towarzyszące. Powyższe regulacje wypełnią obecnie istniejącą lukę w przepisach występującą w tym zakresie. Lekarz odbywający szkolenie specjalizacyjne może także nie wyrazić zgody na pełnienie samodzielnych dyżurów medycznych przez rok od rozpoczęcia szkolenia specjalizacyjnego, chyba że program danej specjalizacji przewiduje prawo do odmowy pełnienia samodzielnych dyżurów medycznych w dłuższym terminie. Lekarz taki nie będzie mógł pełnić wówczas także dyżurów w innych jednostkach na zasadach komercyjnych. Niewykonywanie czynności zawodowych w omawianym przypadku, w czasie trwania szkolenia specjalizacyjnego, zgodnie z programem, nie przedłuża okresu trwania szkolenia specjalizacyjnego.
Zobacz: Przegląd spraw sądowych w kontekście najczęściej spotykanych błędów medycznych >
Nowe obowiązki dla kierownika specjalizacji
Nowela sankcjonuje przyjętą zasadę, że kierownik specjalizacji powinien posiadać zatrudnienie w wymiarze pełnego etatu lub jego równoważnika, co nie pozwoli na odbywanie szkolenia pod nadzorem kierownika zatrudnionego na etaty cząstkowe oraz wprowadza się regulację stanowiącą, że całkowita liczba lekarzy odbywających szkolenie specjalizacyjne w danej jednostce akredytowanej nie może być wyższa, niż trzykrotność sumy wymiaru etatów lub ich równoważników przypisanych do tej jednostki. Nowością jest wprowadzenie, oprócz kierownika specjalizacji, innej osoby przez niego upoważnionej, która może potwierdzać za pomocą SMK wyłącznie realizację przez lekarza poszczególnych elementów szkolenia specjalizacyjnego.
Zobacz: Odpowiedzialność zawodowa a odpowiedzialność karna lekarzy >
Zobowiązuje się także kierownika podmiotu prowadzącego szkolenie specjalizacyjne do monitorowania realizacji przez lekarza w tym podmiocie szkolenia specjalizacyjnego, zgodnego z zakresem programu specjalizacji w danej dziedzinie medycyny.
Prawa i obowiązki na specjalizacji
Jeden z przepisów po raz pierwszy określa zakres praw i obowiązków przysługujących lekarzowi odbywającemu szkolenie specjalizacyjne. Taki lekarz ma obowiązek realizowania szkolenia specjalizacyjnego, w tym pełnienia dyżurów medycznych, zgodnie z programem specjalizacji, utrzymywania stałej współpracy z kierownikiem specjalizacji, udzielania świadczeń opieki zdrowotnej pod nadzorem kierownika specjalizacji lub innego lekarza specjalisty właściwego ze względu na zakres udzielanych świadczeń zdrowotnych - do czasu wydania opinii przez kierownika specjalizacji o możliwości samodzielnego udzielania przez niego świadczeń zdrowotnych, wypełniania EKS oraz doskonalenia zawodowego.
W sytuacji, gdy do PEM z danej dziedziny zgłosi się mniej niż 100 osób, dyrektor CEM będzie mógł przeprowadzić egzamin w formie testu komputerowego. Osoba zdyskwalifikowana nie będzie mogła przystąpić do PEM w kolejnym najbliższym terminie egzaminu przypadającym po dniu dyskwalifikacji. PEM uważać się będzie za zaliczony z wynikiem pozytywnym po uzyskaniu przez lekarza co najmniej 60 proc. możliwej do uzyskania maksymalnej liczby punktów.
Zobacz: Zmiany w przeprowadzeniu przez NFZ kontroli działalności świadczeniodawców >
W projekcie dodano także nowy przepis formalizujący status lekarza w systemie opieki zdrowotnej, który ukończył szkolenie specjalizacyjne, a nie złożył pozytywnie egzaminu PES. Przepis zrównuje jego status uprawnień ze statusem lekarza odbywającego specjalizację do czasu pozytywnego złożenia PES. Powyższa regulacja jest niezbędna do prawidłowego określania warunków, jakie powinna spełniać kadra lekarska realizująca świadczenia gwarantowane finansowane ze środków publicznych.
W jednym z przepisów ustawy doprecyzowano, iż lekarz, który uzyskał potwierdzenie zakończenia szkolenia specjalizacyjnego oraz lekarz, który ma uznany dorobek zawodowy i naukowy w zakresie określonym przepisami ustawy, a także lekarz dentysta, który ma uznany dorobek zawodowy i naukowy - mogą wystąpić do dyrektora CEM z wnioskiem o przystąpienie do PES.
Nowe przepisy sankcjonują możliwość odbywania kursów również w formie e-learningowej. W opinii resortu wprowadzona regulacja ma zapobiegać sytuacjom, gdy przełożony nie chce delegować lekarzy odbywających szkolenie do udziału w kursach specjalizacyjnych i to powoduje braki w realizacji programu szkolenia.
Szacowane wydatki
Resort zdrowia szacuje następujące wydatki związane z wprowadzeniem tej nowelizacji:
Koszt przygotowania jednego pytania 80 zł; koszt recenzji 1 pytania 10 zł. Koszty związane z organizacją egzaminu PEM: koszty najmu sal do przeprowadzenia egzaminów 250 tys. zł/rok; koszty przejazdów i noclegów komisji egzaminacyjnych 168 tys. zł/rok; pozostałe wydatki osobowe (koszty wynagrodzeń 3 dodatkowych osób z pochodnymi od wynagrodzeń w wysokości 19,64%, telefonu, delegacji, druku, poczty) 250 tys. zł/rok.
Koszty egzaminu LEK/LDEK zawierające koszty przygotowania pytań dla lekarzy przystępujących do egzaminu w wysokości 186 tys. dla 2020 r.; 148,8 tys. dla 2021 r. i 55,8 tys. dla lat 2022-2030. Koszty egzaminu PES zawierające koszty przygotowania pytań dla lekarzy przystępujących do egzaminu w wysokości 16,6 mln dla 2020 r. oraz 4 980 tys. dla lat 2021-2030.
Koszty dostosowania systemu SMK do zapisów ustawy w wysokości 1 mln zł dla 2020 r.
Koszty wynagrodzenia dodatkowych pracowników w CMKP dedykowanych do obsługi nowych funkcjonalności systemu SMK wynikających z zapisów ustawy w wysokości blisko 300 tys. zł rocznie (założono iż konieczne jest zaplanowanie 5 nowych etatów, przeciętne miesięczne wynagrodzenie w sektorze przedsiębiorstw w wysokości 4 949,41 (luty 2019) zł).
Wydatki związane z wydaniem elektronicznego dokumentu PWZ (cel działania zastąpienie wersji papierowej dotychczasowego dokumentu „Prawo wykonywania zawodu lekarza” i „Prawo wykonywania zawodu lekarza dentysty”) wynosi dla 2020 r. - 1 243 tys. zł; dla pozostałych lat 2021–2030 (przy założeniu iż wszyscy posiadający papierowe prawo wykonywania zawodu wymienią je na formę elektroniczną) wyniesie około 7 mln zł.
Planowany termin wejścia w życie ustawy to dzień 1 stycznia 2020 r., z wyjątkiem przepisów, które zostały omówione w pkt 2 OSR.
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.
