Kolejne stwierdzone przypadki koronawirusa w domach pomocy społecznej wymagają szybkiej reakcji. W kolejnych placówkach dochodzi do przypadków zarażenia koronawirusem wśród mieszkańców oraz personelu. A brak procedur grozi paraliżem instytucji i śmiercią podopiecznych, osób z największej grupy ryzyka.
Brakuje maseczek, środek dezynfekujących, ale też sond, pieluch
Wielu DPS-om brakuje środków ochrony. Jak się dowiadujemy od czytelniczki, która nie chciała ujawniać nazwiska, członek jej rodziny przebywa w jednym ze stołecznych ośrodków, gdzie wskutek kwarantanny pracowników, kilkudziesięciu podopiecznym grozi śmierć. - Brakuje im absolutnie wszystkiego – maseczek, środek dezynfekujących, ale też sond, pieluch – mówi. Jak dodaje, pracownice, które są na kwarantannie, do samego końca przychodziły, źle się czując, bo nie miał kto zająć się pacjentami. - Powiedzieli nam żeby się przygotować na najgorsze – w ciągu dwóch, trzech tygodni, bez pomocy ci ludzie zaczną masowo umierać – dodaje.
Ministerstwo monitoruje sytuację
Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej podkreśla, że za pośrednictwem codziennych wideokonferencji z przedstawicielami wojewodów monitoruje m.in. sytuację domów pomocy społecznej. Przygotowuje też wytyczne, instrukcje i rekomendacje dotyczące zasad postępowania w związku z sytuacją zagrożenia epidemicznego.
Sprawdź w LEX: Czy zaistniała sytuacja epidemii COVID-19 powoduje konieczność zmiany decyzji w sprawie usług opiekuńczych? >
W połowie marca MRPiPS przekazało wojewodom rekomendacje dotyczące informowania mieszkańców domów pomocy społecznej (oraz innych jednostek pomocy społecznej, które zapewniają możliwość całodobowego pobytu) o konieczności ograniczenia aktywności poza terenem placówki i ryzyku, jakie niesie ze sobą nieprzestrzeganie zasad higieny i zaleceń Głównego Inspektora Sanitarnego.
Sprawdź w LEX: Jak w związku z epidemią koronawirusa COVID-19 i zawieszeniem zajęć w ŚDS wyliczyć opłaty za uczestnictwo? >
Do wojewodów trafiły też instrukcje dotyczące m.in. wsparcia osób przebywających w domach pomocy społecznej w związku z rozprzestrzenianiem się koronawirusa, m.in. uniemożliwienie wstępu na teren obiektów domów osobom, których obecność nie jest konieczna czy monitorowanie stanu zdrowia personelu.
Personel w obawie o swoje zdrowie i życie
Opiekunka w domu pomocy społecznej mówi nam anonimowo, że pracuje w systemie ciągłym zmianowym dwunastogodzinnym. W jej ośrodku znajdują się osoby starsze, schorowane wszystkie w grupie bardzo wysokiego ryzyka. Jak dodaje, pracownicy nie mają ani jednej maseczki na terenie ośrodka. - Pracuję w prywatnych środkach ochrony i nie wiem czy mogę wymagać w takiej sytuacji maseczki od pracodawcy lub chociaż wprowadzenia obowiązkowego noszenia przez resztę personelu – mówi. I pyta: czy i w jakich okolicznościach mogę odmówić pracy jako opiekun? Nikt nie myśli o bezpieczeństwie pracowników – dodaje.
Tymczasem jeśli warunki pracy pracownika DPS nie odpowiadają przepisom bezpieczeństwa i higieny pracy i stwarzają bezpośrednie zagrożenie dla zdrowia lub życia pracownika, albo gdy wykonywana przez niego praca grozi takim niebezpieczeństwem innym osobom, może skorzystać z uprawnienia z art. 210 Kodeksu pracy. Jak podkreśla Michał Bochenek, prawnik, ekspert w zakresie pomocy społecznej, pracownik ma prawo powstrzymać się od wykonywania pracy, zawiadamiając o tym niezwłocznie przełożonego.
- Jeżeli powstrzymanie się od wykonywania pracy nie usuwa zagrożenia, pracownik ma prawo oddalić się z miejsca zagrożenia, również zawiadamiając niezwłocznie przełożonego. Co istotne, pracownik nie może ponosić konsekwencji z powodu powstrzymania się od pracy lub oddalenia się z miejsca zagrożenia w tych przypadkach – wyjaśnia.
Czytaj też: Zakupów w kwarantannie nie zrobi policjant ani pomoc społeczna, ale współpracują>>
Maseczki pracodawca powinien zapewnić
Zgodnie art. 207 § 2 Kodeksu pracy, pracodawca ma obowiązek ochrony zdrowia i życia pracowników poprzez zapewnienie bezpiecznych i higienicznych warunków pracy. Według Michała Bochenka oznacza to, że pracodawca powinien podejmować określone działania zmierzające do ochrony pracowników przy odpowiednim wykorzystaniu osiągnięć nauki i techniki, a więc w obecnej sytuacji zagrożenia epidemiologicznego: maseczki, rękawiczki ochronne, itp.
- Nie stwierdziłbym jednak - generalizując, że pracownik w każdej sytuacji może odmówić pracy, gdy pracodawca przejściowo, np. oczekując na dostawę, nie jest w stanie wydać w danej chwili maseczki. Każda sytuacja pracodawcy - m.in. DPS-u jest inna - mówi.
Jak wyegzekwować środki ochrony w DPS?
Opiekunka zastanawia się, jak wyegzekwować u pracodawcy zmiany mające na celu ochronę pracowników i pensjonariuszy. Według ekspertów pracownik może informować pracodawcę o skali i charakterze zagrożenia epidemiologicznego, jeśli trzeba także w formie pisemnej, i domagać się także jasnej odpowiedzi. - Jeśli uzna, ale już w drastycznych już przypadkach, że jego praca jest sprzeczna z przepisami prawa, może wystąpić do pracodawcy o polecenie wykonania pracy. Polecenie służbowe niezgodne z prawem oznacza polecenie sprzeczne z prawem w rozumieniu ogólnym, a nie tylko z przepisami prawa pracy. Gdy wykonanie dyspozycji przełożonego narusza przepisy prawa, pracownik ma nie tylko prawo, lecz także obowiązek odmowy wykonania takiego polecenia – wyjaśnia Michał Bochenek.
Jak dodaje, pracodawca, dokonując czynności sprzecznych z prawem, na przykład narażając ewidentnie życie i zdrowie mieszkańców DPS, tj. pracując bez materiałów ochronnych, naraża się de facto sam na odpowiedzialność karną. - Bezkrytyczne wykonanie przez pracownika bezprawnych poleceń przełożonych może uzasadniać wypowiedzenie umowy o pracę, co potwierdził już Sąd Najwyższy – mówi. Zastrzega jednak, że nie zawsze wiedza i doświadczenie pracownika pozwala prawidłowo ocenić, czy zlecona czynność jest zgodna z prawem. - Jeżeli mamy jakiekolwiek wątpliwości w tym względzie, to powinniśmy poprosić swojego przełożonego o wydanie polecenia na piśmie i odpowiednio uzasadnić swoją ewentualną odmowę wykonania takiego polecenia - podkreśla.
Zapewnienie ciągłości opieki mieszkańcom jest sprawą kluczową
Według innego pracownika domu pomocy społecznej kluczowa sprawa to zapewnienie ciągłości opieki podopiecznym, ale niezbędne jest jednocześnie zapewnienie bezpieczeństwa pracownikom i podopiecznym. – Nie chcemy odchodzić od pacjentów, nie udzielać im pomocy, ale nie możemy zaniechać ochrony życia swojego i swoich najbliższych – mówi. Pracownicy DPS zaznaczają, że coraz częściej zdarzają się przypadki koronawirusa wśród mieszkańców oraz personelu placówek.
Polska Federacja Związkowa Pracowników Socjalnych i Pomocy Społecznej domaga się działań ze strony organów państwa i zwraca uwagę, że może dojść do paraliżu domów pomocy społecznej, ale także wspierających je podmiotów. Zdaniem federacji wskazane byłoby zalecenie przez MRPIPS oraz wojewodów - pracy rotacyjnej tj. stałych grup pracowników, którzy nie kontaktują się bezpośrednio ze sobą i świadczą pomoc zmianowo. W ten sposób ogranicza się ryzyko zakażenia całego personelu.
Konieczne jest też, zdaniem federacji, opracowanie szczegółowych procedur zapobiegania rozprzestrzeniania się COVID-19 w domach pomocy społecznej z uwzględnieniem sytuacji, gdy pracownik zatrudniony jest też w innym miejscu lub kwarantannie podlega ktoś z jego domowników, a także w zakresie dostarczania żywności i odbioru odpadów z DPS.
Czytaj w LEX: Zagrożenie koronawirusem a prawo do prywatności >
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.
