Odzież robocza dla kuratorów wciąż palącym problemem - piszą do MS

Tylko ok. 40 z 318 sądów rejonowych w całej Polsce przyznaje kuratorom odzież roboczą bądź wypłaca ekwiwalent pieniężny za zużywanie swojej własnej. Problem jest istotny, bo kuratorzy pracują w terenie i to w różnych, często bardzo ciężkich warunkach, narażeni choćby na insekty, kontakt z krwią, czy płynami ustrojowymi ludzi i zwierząt. Teraz ponownie piszą w tej sprawie do Ministerstwa Sprawiedliwości.

W tym zakresie wypowiedziała się już m.in. Katarzyna Łażewskiej-Hrycko Główny Inspektor Pracy, pytana zresztą przez Ogólnopolski Związek Zawodowy Kuratorów Sądowych.

Wskazała, że pracownikowi używającemu własnej odzieży i obuwia roboczego zgodnie z Kodeksem pracy pracodawca powinien wypłacać ekwiwalent pieniężny w wysokości uwzględniającej ich aktualne ceny, dotyczy to również kuratorów sądowych. O tym, że problem nie jest marginalny świadczy m.in. badanie przeprowadzone na zlecenie OZZKS przez Centralny Instytut Ochrony Pracy – Państwowy Instytut Badawczy. Wynika z niego, że ponad 70 proc. badanych kuratorów jest często i bardzo często narażona na kontakt z krwią i inne płynami ustrojowymi ludzi/zwierząt (możliwość zakażenia wirusowym zapaleniem wątroby, HIV, pasożytami, wścieklizną itp.), a prawie wszyscy są zagrożeni zakażeniem się COVID-19. Ponad 90 proc. jest narażonych na kontakt z drobnoustrojami roznoszonymi drogą powietrzną (możliwość zakażenia gruźlicą, odrą, ospą, mononukleozą, legionellozą, itp.). Podobny procent osób ma kontakt z toksycznymi gazami/spalinami (dym papierosowy, dym z pieca opalanego toksycznymi materiałami) - 88,34 proc. a nawet wyższy procent 98,34 proc. - z grzybami lub roztoczami.

Czytaj: Nowela o kuratorach sądowych już przyjęta przez Sejm, kuratorzy "szykują się" na Senat >>

Ponad 85 procent badanych kuratorów często i bardzo często jest narażona na atak ze strony agresywnych zwierząt domowych, a ponad 80 proc. deklaruje częsty i bardzo częsty kontakt ze szkodnikami tj. gryzonie (np. szczury), czy owady (np. pchły, wszy, pluskwy, karaluchy prusaki).

Czytaj: PIP: Kurator w pracy niszczy ubranie, powinien dostać ekwiwalent >>

Moment szczególny, w Senacie kuratorska ustawa

Moment jest dla kuratorów szczególny bo 27 października Sejm przyjął nowelizacje ustawy o kuratorach sądowych, teraz zajmuje się nią Senat, a kuratorzy walczą o wprowadzenie poprawek m.in. w zakresie dodatku z tytułu uciążliwości pracy, oraz zapisania, że wykonują zawód o szczególnym charakterze. Ogólnopolskiego Związku Zawodowego Kuratorów Sądowych zwrócił się też do wiceministra sprawiedliwości Michała Wosia w sprawie ekwiwalentu za zniszczoną odzież, lub wydawania odzieży roboczej.

Związkowcy zaznaczają, że obecna sytuacja jest niedopuszczalna i winna ulec natychmiastowej zmianie. - Z dotychczas podjętych działań przez OZZKS w tym zakresie wynika, że w większości przypadków pracodawcy odmawiają kuratorom przyznania odzieży roboczej bądź wypłaty ekwiwalentu pieniężnego argumentując to dodatkiem za pracę w terenie. Dlatego istotnym jest podjęcie działań ze strony Ministerstwa Sprawiedliwości skierowanych do Prezesów Sądów Rejonowych, którzy są pracodawcami kuratorów, aby podjęli stosowne decyzje w tym temacie - zaznaczono.

Dodano, że dodatek terenowy , o którym mowa w art. 14 ust. 5 ustawy z 27 lipca 2001 r. o kuratorach sądowych (Dz. U. z 2020 r. poz. 167), na który powołują się prezesi sądów rejonowych nie przyznając kuratorom odzieży roboczej bądź ekwiwalentu pieniężnego, nie pozbawia kuratora zawodowego uprawnień określonych w art. 237[7] Kodeksu pracy. Przypomnijmy określa on sytuacje, w których pracodawca powinien zapewnić pracownikom nieodpłatnie odzież i obuwie robocze, spełniające wymagania określone w Polskich Normach. I tak potrzeba taka zachodzi:

• jeżeli odzież własna pracownika może ulec zniszczeniu lub znacznemu zabrudzeniu;
• ze względu na wymagania technologiczne, sanitarne lub bezpieczeństwa i higieny pracy.

Dalej w art. 237[7] K.p. wskazano, że pracodawca może ustalić stanowiska, na których dopuszcza się używanie przez pracowników, za ich zgodą, własnej odzieży i obuwia roboczego, spełniających wymagania bezpieczeństwa i higieny pracy.

- Mając powyższe na uwadze OZZKS wyraża przekonanie poparte stanowiskiem Głównego Inspektora Pracy, że przepis art. 14 ust. 5 ustawy o kuratorach sądowych, w myśl którego kuratorowi zawodowemu przysługuje dodatek za pracę terenową, stanowi wyłącznie o jednym z elementów składowych wynagrodzenia kuratora zawodowego, którego nie sposób utożsamiać z przyznaniem odzieży roboczej lub ekwiwalentem pieniężnym, przewidzianym w art. 237[7] par. 4 k.p. Dlatego właściwym wydaje się podjęcie przez pracodawców działań zmierzających do realizacji art. 237[7] par. 1 Kodeksu Pracy, który wskazuje, iż „pracodawca jest obowiązany dostarczyć pracownikowi nieodpłatnie odzież i obuwie robocze” - czytamy w piśmie.

Dodatek - tak, ale nie jako zwrot kosztów

Ogólnopolski Związek Zawodowy Kuratorów Sądowych proponuje zmianę art. 14 ust 5. Zgodnie z tą propozycją kuratorowi zawodowemu, z wyjątkiem kuratora okręgowego, zastępcy kuratora okręgowego oraz kuratorów, o których mowa w art. 31 ust. 1, art. 31a ust. 1, art. 36b ust. 1 i art. 38 ust. 2, przysługuje dodatek z tytułu uciążliwości pracy w terenie w wysokości 20 proc. wynagrodzenia, o którym mowa w art. 14 ust. 1, z tym że kierownikowi zespołu kuratorskiej służby sądowej dodatek taki przysługuje w wysokości 7 proc.

Co ważne, kuratorzy chcą by podstawą ustalenia wynagrodzenia zasadniczego kuratora zawodowego w danym roku było przeciętne wynagrodzenie w drugim kwartale roku poprzedniego, ogłaszane w Dzienniku Urzędowym Rzeczypospolitej Polskiej „Monitor Polski” przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego na podstawie art. 20 ogłoszenie w "Monitorze Polskim" pkt 2 ustawy z 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych.

Związkowcy wyjaśniają, że niezaprzeczalnym faktem jest to, iż dodatek za pracę w terenie jest składnikiem wynagrodzenia, który jest opodatkowany na ogólnych zasadach wynikających z szeroko rozumianego prawa pracy oraz prawa podatkowego. - Z uzasadnienia do projektu ustawy (przyjętej przez Sejm) oraz wystąpienia pana ministra Michała Wosia wynika, iż zgodnie z intencją ustawodawcy celem dodatku za pracę w terenie było zrekompensowanie wydatków kuratora zawodowego, które są związane z wykonywaniem obowiązków w terenie, w szczególności przejazdów komunikacją publiczną lub kosztów użycia pojazdu prywatnego. Jeżeli taka byłaby intencja ustawodawcy, iż dodatek za pracę w terenie miały rekompensować wszelkie wydatki kuratora zawodowego, to dlaczego ustawodawca systematycznie nie waloryzuje tego dodatku wraz ze wzrostem kosztów. Wystarczy porównać wzrost procentowy ceny paliw, pojazdów, biletów, do procentowego wzrostu kwoty bazowej na której opiera się ten dodatek. Ustawodawca jednoznacznie traktuje ten dodatek jako składnik wynagrodzenia związany z uciążliwością pracy i tylko nieznacznie go zwiększył uznając, iż uciążliwość pracy w okresie czasu nie uległa istotnym zmianom - wskazano.

Dodano, że z opodatkowanego wynagrodzenia za pracę kurator nie może ponosić kosztów pracy. - Sytuacja taka powoduje, że wraz ze wzrostem zaangażowania kuratora, realizowanego poprzez liczniejsze wizyty u podopiecznego, w jego środowisku sąsiedzkim, szkolnym, itp. maleje jego wynagrodzenie. Należy przyjąć inną definicję dodatku terenowego - jako wykonywanie obowiązków służbowych w warunkach szkodliwych dla zdrowia lub uciążliwych, poza siedzibą sądu, w zmiennych warunkach atmosferycznych, w terenie zagrożonym wysokim poziomem patologii, w szczególności w miejscu zamieszkania podopiecznych i pracy w stałym i bezpośrednim kontakcie z osobami o znacznym stopniu demoralizacji. Natomiast uzasadnione koszty ponoszone w związku z przemieszczeniem się w terenie powinny być zwracane przez pracodawcę w formie comiesięcznego ryczałtu, obejmującego również amortyzację pojazdu, a także w formie odzieży i obuwia roboczego, lub ekwiwalentu za używanie odzieży własnej - wskazano.

Rada Legislacyjna też widzi problem

Tu warto przypomnieć opinię Rady Legislacyjnej przy Prezesie Rady Ministrów o nowelizacji ustawy o kuratorach sądowych, oczywiście na etapie projektu. Wskazała w niej, że dostrzega również potrzebę rozważenia wprowadzenia następujących rozwiązań: objęcia kuratorów sądowych obowiązkowym ubezpieczeniem OC i NNW, przy założeniu, że koszty z tym związane pokrywane są z budżetu państwa. - Niezbędne jest również stworzenie podstaw prawnych, umożliwiających zapewnienie kuratorom niezbędnego sprzętu (wyposażenia), w tym np. telefonów komórkowych oraz urządzeń informujących o zagrożeniu życia i zdrowia (tzw. urządzenia napadowe). Niezbędne jest również jednoznaczne ustawowe wprowadzenie ekwiwalentu pieniężnego za używanie przez kuratorów własnej odzieży i obuwia – do celów służbowych - zaznaczano.

Dodano, że wskazane propozycje mają na celu zapewnienie kuratorom optymalnych możliwości wykonywania zadań ustawowych. - Cele te wpisują się w założenie wzmocnienia pozycji kuratora sądowego. - Podzielić należy pogląd, wyrażony w uzasadnieniu Projektu (s.3), że efektywność pracy kuratora zależna jest od wielu czynników, do których należy zaliczyć m.in. „warunki organizacyjne jego funkcjonowania, w tym środki techniczne do realizacji zadań” - zaznaczyła Rada.

Zwróciła uwagę też, że tryb rozliczenia używania samochodu prywatnego do celów służbowych powinien być uregulowany w rozporządzeniu.

-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.