Batalia o stawki za urzędówki trwa od dłuższego czasu. Na początku czerwca Prezydium Naczelnej Rady Adwokackiej wystąpiło do premiera Mateusza Morawieckiego, by złożył, na podstawie art. 149 ust. 2 Konstytucji RP, wniosek do Rady Ministrów o uchylenie w całości rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 3 października 2016 r. w sprawie ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez adwokata z urzędu. Powód? Zakwestionowanie konstytucyjności tych przepisów przez Trybunał Konstytucyjny. Przypomnijmy w kwietniu i pod koniec ubiegłego roku Trybunał Konstytucyjny trzy razy wypowiadał się na temat stawek "za urzędówki" w sprawach cywilnych i karnych. Część z tych spraw dotyczyła radców prawnych, część adwokatów, ale wspólny był kierunek rozstrzygnięć. Według TK przepisy różnicujące wynagrodzenia obrońcy, pełnomocnika "z wyboru" i "z urzędu" są niekonstytucyjne. MS zapowiadało, że pracuje nad zmianami.
Prezes NRA już 25 kwietnia 2023 r. skierował pismo do resortu sprawiedliwości, informując że Adwokatura jest gotowa włączyć się aktywnie do prac zmierzających do kompleksowego uregulowania kwestii wynagrodzenia za czynności adwokackie związane ze świadczeniem pomocy prawnej z urzędu. Podobne pisma w sprawie urzędówek kierował też wcześniej. Adwokatura przekazała również ministerstwu również postulaty w tym zakresie. Pisma do resortu w sprawie stawek za urzędów kierował także prezes Chróścik.
Cały czas trwa też akcja Stowarzyszenia Adwokackiego Defensor Iuris pod hasłem "G(Ł)ODNA URZĘDÓWKA".
Czytaj: Adwokatura chce uchylenia rozporządzenia dotyczącego stawek "za urzędówki">>
MS: chcemy pracować ale sporo zależy od budżetu
Sebastian Kaleta, wiceminister sprawiedliwości w pismach skierowanych do prezesów samorządów adwokackiego i radcowskiego informuje, że resort zamierza wszcząć prace mające na celu wydanie nowych rozporządzeń w sprawie ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez adwokata i radcę prawnego z urzędu.
Dodaje, że projekty rozporządzeń będą przewidywały podwyższenie i zrównanie stawek dla adwokatów (odpowiednio: radców prawnych) ustanowionych obrońcami z urzędu ze stawkami w tych samych sprawach dla adwokatów (odpowiednio: radców prawnych) ustanowionych obrońcami z wyboru określonymi w rozporządzeniu Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz rozporządzeniu Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych.
Czytaj też: Zwrot wydatków ponoszonych przez pełnomocnika z urzędu oraz przez stronę - LINIA ORZECZNICZA >>
Jest jedno ale. Z obu odpowiedzi wynika, że "wprowadzenie wyżej wymienionych rozporządzeń wymagać będzie wyasygnowania nowych środków z budżetu państwa". - Ministerstwo Sprawiedliwości jest zobligowane w pierwszej kolejności oszacować skutki finansowe w tym zakresie - dodaje wiceminister.
Zapewnia również, że przywiązuje wielką wagę do dialogu i współpracy z samorządami zawodów prawniczych reprezentującymi prawa i interesy środowisk zawodowych.
Czytaj:
TK: stawki za "urzędówki" niezgodne z Konstytucją, MS zapowiada wzrost>>
Krople drążą skałę - po wyrokach TK bliżej do wyższych "urzędówek">>
NRA: Stawki muszą być zrównane i urealnione
Pytany o to prezes Naczelnej Rady Adwokackiej mówi Prawo.pl, że odpowiedź Ministerstwa Sprawiedliwości na jego ostatnie pismo to jedynie sygnał, że jest w planie zrównanie stawek adwokackich za urzedówki ze stawkami wskazanymi w drugim rozporządzeniu, które reguluje stawki z wyboru.
- W tej sprawie minister musi iść dalej. Nadszedł czas na urealnienie stawek, tak aby były adekwatne do sytuacji rynkowej w 2023 roku. Tego oczekuje środowisko adwokackie. Odpowiedź ministerstwa jest także dowodem na to, że konsekwentne działanie samorządu adwokackiego ma sens, dlatego będziemy dalej zabiegać o oczekiwane zmiany - dodaje.
KRRP: potrzebny mechanizm waloryzacji
W podobnnym tonie wypowiada się prezes Chróścik. – Cieszę się, że resort sprawiedliwości podziela naszą argumentację i zamierza wyrównać stawki za pomoc z urzędu ze stawkami w tych samych sprawach dla radców prawnych ustanowionych pełnomocnikami z wyboru – mówi.
W jego ocenie to będzie znacząca zmiana dla tysięcy radców prawnych w Polsce. - Ale to nie koniec naszych rozmów z ministerstwem. Będziemy dalej zabiegali również o to, żeby zwłaszcza najniższe ryczałtowe stawki nie tylko zostały zrównane, ale również podniesione i odpowiadały wartościom rynkowym – bo od wielu lat pozostają na tym samym, niskim poziomie. Konieczne jest również wprowadzenie mechanizmu waloryzacji stawek. Dlatego planujemy kontynuację naszych spotkań i rozmów z kierownictwem Ministerstwa Sprawiedliwości i będziemy starali się osiągnąć kompromis i porozumienie co do wysokości nowych stawek - podsumowuje.
Czytaj: Sądy dostrzegają problem "urzędówek", a MS pracuje nad zmianami>>
W postulatach Adwokatury także dookreślenie wydatków przy urzędówkach
Zresztą postulat waloryzacji zanalazł się także wśród innych postulatów przesłanych MS przez prezesa NRA po kwietniowych orzeczeniach TK. Kolejny dotyczy dookreślenia wydatków związanych z pomocą prawną z urzędu. Stawka pełnomocnika z urzędu, według par. 2 właściwego rozporządzenia składa się z dwóch elementów, a mianowicie opłaty (czyli stawki wynagrodzenia) oraz niezbędnych i udokumentowanych wydatków adwokata ustanowionego z urzędu. I właśnie, w ocenie prezesa NRA należy zmodyfikować określenia „niezbędne i udokumentowane wydatki” poprzez szczegółowe dookreślenie tych elementów i wprowadzenie zapisu, jakie wydatki wchodzą w zakres kosztów pomocy prawnej udzielonej przez adwokata z urzędu.
Chodzi o to, by zapis ten został uzupełniony o wprowadzenie zasady zwrotu wydatków takich, jak:
- koszty dojazdu poniesione przez adwokata w związku ze stawiennictwem na terminach rozpraw, posiedzeniach sądu, oględzinach; wizyty w zakładach karnych;
- koszty korespondencji, co jest szczególnie istotne wobec nałożenia na pełnomocników obowiązku przesyłania odpisu każdego pisma procesowego bezpośrednio na adres pełnomocnika strony przeciwnej, do czasu wprowadzenia narzędzi informatycznych zapewniających elektroniczną komunikację z sądem i pomiędzy pełnomocnikami;
- koszty wykonania kserokopii i wydruku dokumentów, do czasu prowadzenia pełnej digitalizacji akt spraw;
- koszty ustanowienia pełnomocnika substytucyjnego w przypadku kolizji rozpraw.
- Uszczegółowienie określenia „niezbędne wydatki” pozwoli na wyeliminowanie rozbieżności w orzecznictwie i zachowanie jednolitego stanowiska we wszystkich sprawach. Niejednokrotnie dochodzi do kwestionowania wydatków pełnomocników związanych z dojazdem, w szczególności z dojazdem do klientów przebywających w zakładach karnych, zakładach opiekuńczo-leczniczych, szpitalach czy domach opieki. Strona ma prawo do spotkania i omówienia sprawy z pełnomocnikiem i nie ma żadnych podstaw prawnych do kwestionowania takiego rozwiązania, a odmienna praktyka jest błędna. Pozostawienie swobodnej ocenie Sądu kwestii związanych z kontaktem pełnomocnika z klientem może prowadzić w istocie rzeczy do niczym nieuzasadnionej reglamentacji spotkań klient ‒ pełnomocnik, co niejednokrotnie może prowadzić do naruszenia prawa do obrony lub prawa do rzetelnego procesu sądowego - wyjaśniał Prawo.pl prezes NRA.
Kolejny postulat to wprowadzenie możliwości zaliczkowej wypłaty wynagrodzenia czy też wypłaty zaliczki na wydatki związane z prowadzeniem danej sprawy. W takim samym kierunku idą rozwiązania opracowane przez zespół przy Ośrodku Badań, Studiów i Legislacji Krajowej Rady Radców Prawnych. Radcy również wskazywali na konieczność tego by koszty, przynajmniej w stawkach minimalnych, byłyby wypłacane już po ich zasądzeniu w danej instancji i bez uzależnienia wypłaty od bezskuteczności ich egzekucji.
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.
