Polecenie ma związek z art. 42a Prawa o ustroju sądów powszechnych, dodanym tzw. ustawą kagańcową z 20 grudnia 2019 r. który wprowadził zakaz kwestionowania umocowania sądów i trybunałów, konstytucyjnych organów państwowych oraz organów kontroli i ochrony prawa oraz zakaz podważania statusu sędziego. Zaś tłem sprawy była kwestia konstytucyjności KRS ukształtowanej na podstawie nowelizacji z grudnia 2017 r. - chodzi o to, że od tamtej pory jej sędziów/członków wybiera Sejm, a nie tak, jak wcześniej sędziowie. To z kolei spowodowało wątpliwości co do stanu sędziów powołanych na podstawie opinii tzw. neo-KRS. Już w styczniu 2020 r. trzy połączone izby SN wskazały sposób, w jaki ma być przeprowadzany test niezawisłości sędziów powołanych przy udziale tak ukształtowanej rady. Wielu sędziów odmawiało orzekania z "nowymi" i kończyło się to dla nich dyscyplinarkami.
Czytaj: Problem neo-sędziów zaczyna przytłaczać sądy >>
W połowie 2022 r. przepisy się zmieniły. Dopisano do art. 42a par. 3, zgodnie z którym dopuszczalne jest badanie spełnienia przez sędziego wymogów niezawisłości i bezstronności z uwzględnieniem okoliczności towarzyszących jego powołaniu i jego postępowania po powołaniu, na wniosek uprawnionego, jeżeli w okolicznościach danej sprawy może to doprowadzić do naruszenia standardu niezawisłości lub bezstronności, mającego wpływ na wynik sprawy z uwzględnieniem okoliczności dotyczących uprawnionego oraz charakteru sprawy. A zgodnie z par. 4 taki wniosek może być złożony wobec sędziego wyznaczonego do składu sądu rozpoznającego sprawę w pierwszej instancji lub apelację, z wyłączeniem spraw, w których termin do ich rozpoznania i wydania orzeczenia jest nie dłuższy niż miesiąc od dnia złożenia pisma procesowego wszczynającego postępowanie w sprawie.
Sędziowie ponosili konsekwencje
Sędziowie, którzy nie chcieli orzekać z tzw. "nowymi" sędziami, ponosili za to konkretne konsekwencje. I tak, przykładowo sędzia Edyta Barańska z Sądu Okręgowego w Krakowie odpowiadała za to, że jako przewodnicząca składu orzekającego dokonała oceny zgodności powołania z prawem sędziego referenta, kwestionując umocowanie konstytucyjne obecnej KRS. Zastępca Rzecznika Dyscyplinarnego Sędziów Sądów Powszechnych przedstawił jej zarzuty popełnienia przewinień dyscyplinarnych.
W uzasadnieniu zastępca rzecznika dyscyplinarnego Przemysław Radzik wskazywał, że sędzia dokonała oceny zgodności z prawem powołania sędziego referenta tej sprawy, zakwestionowała skuteczność jego powołania i istnienie stosunku służbowego, jako sędziego Sądu Okręgowego, po czym zakwestionowała umocowanie konstytucyjnego organu Rzeczypospolitej Polskiej - Krajowej Rady Sądownictwa, a w dalszej kolejności podważyła konstytucyjną prerogatywę Prezydenta RP powoływania sędziów.
Kolejny przykład? Krajowa Rada Sądownictwa zdecydowała, że nie przedstawi prezydentowi kandydatury innego sędziego - Adama Synakiewicza - do Sądu Apelacyjnego w Katowicach, a uzasadniła to tym, że m.in. podważał prawo do orzekania innych sędziów powołanych na wniosek obecnej KRS. - Ponadto uzasadnienia wyroków sędziego, w których podważa prawo do orzekania innych sędziów, są sprzeczne z orzecznictwem Trybunału Konstytucyjnego, a nawet TSUE. Sędzia Synakiewicz podważa też kompetencje Prezydenta RP do powoływania sędziów na wniosek KRS, ukształtowanej w 2018 r., i neguje prawo TK do orzekania o zgodności z Konstytucją umów międzynarodowych oraz wyznaczanie przez Trybunał zakresu dopuszczalności orzecznictwa TSUE i SN. Narusza tym samym m.in., art. 188 i 190 Konstytucji RP - dodano.
Czytaj też w LEX: Test bezstronności (niezawisłości) sędziego w praktyce >
Czytaj: Neo-sędzia w składzie? Sąd zwraca sprawę do ponownego rozpoznania >>
Koniec z prokuratorskimi wnioskami o wyłączenie
Jak wynika z pisma, które udostępniono Prawo.pl, w grudniu 2019 r. ówczesny Prokurator Krajowy polecił prokuratorom składanie wniosków o wyłączenie sędziego, w przypadku gdy kwestionuje on w prowadzonym postępowaniu sądowym status innego sędziego. Co więcej, prokuratorzy mieli obowiązek powiadamiania o tym fakcie właściwego Prokuratora Regionalnego, miały być też kierowane przez niego zawiadomienia do odpowiedniego rzecznika dyscyplinarnego. Był też obowiązek powiadamiania o tym fakcie Departamentu Postępowania Sądowego Prokuratury Krajowej.
Prokurator Korneluk to właśnie polecenie uchylił, przesyłając stosowne pismo do m.in. prokuratorów regionalnych.
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.
