Na czwartkowej konferencji minister Bodnar przedstawił 10 filarów programu usprawnienia działalności sądów. Jak powiedział, na dwóch sędziów w sądach rejonowych powinno przypadać będzie dwóch asystentów sądowych. - To już będzie stanowiło znaczny postęp dla naszych sędziów - ocenił, dodając, że w szczególnych przypadkach funkcję te będą mogli sprawować studenci ostatnich lat prawa.

 

 

 

Program przygotuje projekt uzasadnienia

W planach jest także stworzenie Digitalnego Asystenta Sędziego, specjalnego programu teleinformatycznego, który będzie generował elementy projektu uzasadnienia w sprawach frankowych. Resort sprawiedliwości chce stopniowo rezygnować z dokumentów papierowych. - Chcemy powiązać Krajowy Rejestr Sądowy z pewnymi funkcjonalnościami, dostępnością przez mObywatel. Tak samo elektroniczne Księgi Wieczyste, dążyć do powiązanie tego z mObywatelem - powiedział Bodnar.

 

Czytaj w LEX: Wyłączenie asystenta sędziego w postępowaniu sądowym >

Będą zmiany w postępowaniu w sprawach rodzinnych i opiekuńczych

Wśród kluczowych propozycji zmian organizacyjnych, także legislacyjnych i kadrowych, które odpowiadają na potrzeby dotyczące tempa prac i efektywności wymiaru sprawiedliwości, wymienił m.in. kwestie dotyczące biegłych sądowych. Podkreślił, że biegłymi "powinny być osoby o wysokich kompetencjach w różnych dziedzinach nauki bądź techniki" i zapowiedział m.in. stworzenie certyfikowanego systemu opiniowania oraz weryfikacji kompetencji biegłych oraz powstanie centralnej lista biegłych sądowych i instytucji specjalistycznych, których opinie można wykorzystać w procesach sądowych. Powołana zostanie także przy ministrze sprawiedliwości - nazywana roboczo - Komisja Certyfikacyjna Biegłych Sądowych i Instytucji Opiniujących.

Czytaj w LEX: Rola lekarza jako biegłego w procesach dotyczących odpowiedzialności lekarza >

Minister poinformował również, że Komisja Kodyfikacyjna Prawa Rodzinnego przy Ministerstwie Sprawiedliwości utworzyła nowy zespół, który pracuje nad zmianami w postępowaniach rodzinnych.  - Ten zespół bardzo pracuje nad stworzeniem aktu prawnego, nazwanego roboczo, Kodeks Rodzinny Wykonawczy - powiedział Bodnar podczas prezentacji propozycji, mających poprawić funkcjonowanie sądownictwa w Polsce. Wyjaśnił, że chodzi o to, żeby stworzyć bardzo precyzyjne mechanizmy wykonywania czynności wykonawczych w różnego rodzaju typach postepowań rodzinnych. Podkreślił, że zespół przygotuje stosowny akt prawny na początku 2025 roku. - Żeby nie dochodziło do sytuacji, że z jednej strony mamy przepisy prawa materialnego, orzecznictwo sądów, które nakazują określone działania, a z drugiej strony de facto nie wiadomo, jak to wykonać. I powstaje na tym tle sporo problemów - powiedział Adam Bodnar.

Pisma procesowe przez portal, digitalizacja akt 

Ministerstwo Sprawiedliwości zapowiada systemowy proces skanowania akt papierowych, a także usprawniony zostanie dostęp do danych z dokumentów cyfrowych. Ma być też automatyczna kategoryzacja danych w ramach akt cyfrowych. – Stopniowo będziemy odchodzić od dokumentów papierowych w rejestrach sądowych np. przez wprowadzenie sekcji mój KRS i eKsięgi Wieczyste w mObywatelu czy umożliwienie składania wniosków przez Internet - mówił minister.

W przygotowaniach jest też uruchomienie funkcji wnoszenia pism procesowych w postępowaniu cywilnym oraz w postępowaniu karnym przez portal informacyjny. W pierwszej kolejności będzie to dotyczyło postępowania przed sądem II instancji. Zmieniony zostanie jego interfejs, uproszczona jego obsługa oraz dodana zostanie możliwość zarządzania powiadomieniami.

Portal w nowej odsłonie będzie scentralizowany i będzie miał nowy interfejs graficzny. Zapewni możliwość wygodnego logowania do portalu z wykorzystaniem danych używanych również w innych systemach (np. KRS) oraz wprowadzi moduł e-płatności, co ułatwi wnoszenie opłat sądowych.

Jeden asystent na dwóch sędziów

Ministerstwo poinformowało również, że w budżecie na 2025 rok są zabezpieczone pieniądze na 1159 etatów dla nowych asystentów w sądach rejonowych. 50 z nich ma zostać przydzielonych do wydziałów lub sekcji frankowych w sądach okręgowych, w których jest największe obciążenie. Pozostałe etaty mają trafić do sądów z największym deficytem kadrowym.

By jednak znaleźli się chętni MS chce by asystentami mogli być także studenci IV i V roku studiów prawniczych. 

Wizytatorzy do orzekania

Nadal są wstrzymane konkursy na sędziów, co z kolei wynika z sytuacji według tzw. neo-KRS, czyli Rady ukształtowanej po 2018 r.  Zadaniem sędziów wizytatorów jest m.in. ocena pracy sędziów biorących w konkursach. Dlatego - resort chce by wrócili tymczasowo do orzekania. Ma wzrosnąć procent przydzielanych im spraw do 80 proc. 

Zmiany mają też dotyczyć skarg na przewlekłość - będzie można je składać w przypadku m.in. postępowań dotyczących warunkowego przedterminowego zwolnienia z odbywania kary pozbawienia wolności, spraw dyscyplinarnych sędziów i prokuratorów, uchylenia immunitetu sędziego i prokuratora.  

 

Podniesienie jakości mediacji i certyfikacja biegłych

Kierownictwo ministerstwa chce również postawić na profesjonalizację zawodu mediatora (akredytowane ośrodki szkolące i ujednolicone certyfikaty) i usprawnienie postępowań mediacyjnych. Zamiast papierowych list stałych mediatorów przy Sądach Okręgowych chce wprowadzić ogólnopolski rejestr mediatorów sądowych. Wprowadzone będą obligatoryjne spotkania mediacyjne w niektórych kategoriach spraw i nowe rozwiązania w zakresie mediacji przedsądowej w systemie nieodpłatnej pomocy prawnej.

Wprowadzona zostanie certyfikacja biegłych sądowych. Taką funkcję powinny pełnić sprawdzone osoby o wysokich kompetencjach w różnych dziedzinach. Powstanie centralna lista biegłych sądowych oraz instytucji specjalistycznych, których opinie można wykorzystać w procesach sądowych. Powołana zostanie także Rada Biegłych przy ministrze sprawiedliwości. Sprawy frankowe z szansą na szybsze rozpatrywanie

Szkolenia zarządcze dla prezesów sądów

Dwa razy w roku będą odbywały się narady z prezesami i dyrektorami sądów apelacyjnych i okręgowych na temat rocznych sprawozdań i bieżących problemów. W 2025 r. odbędzie się narada z prezesami i dyrektorami sądów rejonowych na temat procesów zarządczych w sądach rejonowych. Z Krajową Szkołą Sądownictwa i Prokuratury ministerstwo przeprowadzi szkolenia zarządcze dla prezesów sądów.
 

 

 

-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.