Projekt ustawy o odpowiedzialności podmiotów zbiorowych zakłada bardzo wyraźną zmianę granic finansowej odpowiedzialności podmiotu zbiorowego. Kary pieniężne wyniosą od 30 tys. do 30 mln zł. Nowe przepisy mają przyczynić się do zwiększenia efektywności narzędzi służących do wymierzenia sankcji podmiotom zbiorowym, zwłaszcza w przypadku zwalczania poważnej przestępczości gospodarczej i skarbowej.
Bartosz Rodak, adwokat i doradca podatkowy w Mariański Group tłumaczy, że nowy projekt ustawy o odpowiedzialności podmiotów zbiorowych zawiera bardzo istotne zmiany w stosunku do obecnych przepisów. Ich cel jest jednoznacznie wskazany w uzasadnieniu do projektu – chodzi o to, żeby nowe regulacje były częściej stosowane – jak bowiem wskazują autorzy przepisów dotychczasowa regulacja de facto była martwa.
Odpowiedzialność karna osoby fizycznych niepotrzebna
Jak wskazuje Rodak, pierwsza zmiana dotyczy odejścia od zasady, że odpowiedzialność podmiotu zbiorowego jest uzależniona od pociągnięcia do odpowiedzialności karnej osoby fizycznej. Nowa regulacja wprost mówi, że podmiot zbiorowy będzie mógł być ukarany nawet wtedy, gdy sprawca przestępstwa będący osobą fizyczną nie zostanie nigdy ukarany. Ten warunek zdaniem rządu był uznawany za najpoważniejsze ograniczenie dla możliwości np. ukarania spółki za przestępstwa. Jednocześnie jednak był to warunek gwarantujący, że podmiot zbiorowy poniesie odpowiedzialność tylko jeśli uda się wcześniej pociągnąć do odpowiedzialności osobę fizyczną – a więc tego, kto faktycznie w sposób zawiniony popełnił przestępstwo, jest za nie bezpośrednio odpowiedzialny i powinien ponieść najsurowszą karę. W obecnych przepisach od tej koncepcji odchodzi się, co może prowadzić do sytuacji gdy bezpośredni sprawca będzie bezkarnie chodził na wolności, a jego spółka poniesie dotkliwą karę.
Zmiana wysokości kar
Druga zmiana dotyczy wysokości kar – ulegają one drastycznemu zwiększeniu – minimalna kara będzie bowiem wynosić 30 tys. zł (dotychczas był to tysiąc zł), maksymalna zaś 30 mln zł (dotychczas 5 mln zł). Zniesione zostaje również ograniczenie, zgodnie z którym kara nie może przekraczać 3 proc. przychodu danego podmiotu z roku obrotowego, w którym popełniono przestępstwo. Zdaniem Bartosza Rodaka to rozwiązanie może budzić wątpliwości - w wielu bowiem wypadkach kara może nie uwzględniać należycie sytuacji finansowej podmiotu i może doprowadzić do poważnego zakłócenia w jego funkcjonowaniu.
Firmy zapłacą nawet 30 mln kary >>
Likwidacja firmy w skrajnych przypadkach
Trzecia zmiana dotyczy nowej kary – rozwiązania lub likwidacji podmiotu zbiorowego, a więc – jak wskazuje Rodak - swoistej „kary śmierci” przewidzianej w wypadku wydania wyroku. Ekspert tłumaczy, że rozwiązanie to jest połączone z przeniesieniem własności składników lub praw majątkowych podmiotu zbiorowego na Skarb Państwa. Taka kara może być stosowana w wyjątkowych przypadkach, przy przestępstwach, do których popełnienia posłużono się danym podmiotem, jednocześnie zagrożonych karą pozbawienia wolności powyżej pięciu lat, gdy kara finansowa nie osiągnęłaby zamierzonych skutków represyjnych. Zdaniem eksperta praktyka pokaże, czy ta kara będzie miała charakter rzeczywisty, czy będzie tylko kolejnym przepisem, który nie jest w ogóle stosowany.
Kilka kar za to samo
Dr Grzegorz Kujawski, partner w KNDP, przyznaje, że sensowne jest karanie spółki za przestępstwo wręczenia łapówki przez jej pracownika: przecież wręczał ją w interesie podmiotu zbiorowego. Zwraca jednak uwagę na klasyczną sytuację przegranego sporu podatkowego: spółka zawyżyła koszty podatkowe. W rezultacie, płaci ona podatek wraz z odsetkami. Następnie, właściwy członek zarządu odpowiada karnie za naruszenie przepisów karnych skarbowych: zazwyczaj jest to kara grzywny. Kujawski zastanawia się, czy w następnej kolejności należy karać spółkę po raz kolejny, na podstawie przepisów o odpowiedzialności podmiotów zbiorowych?
Dwie kary i odsetki za to samo przewinienie >>
Projekt jest obecnie na etapie konsultacji. Ma wejść w życie w ciągu trzech miesięcy od dnia ogłoszenia.
Specyfika rachunku VAT w obliczu mechanizmu podzielonej płatności >>
Przestępstwa karuzelowe i inne oszustwa w VAT >>