O tym czy należy te świadczenia opodatkować i w jaki sposób w komentarzu Sławomira Liżewskiego opublikowanym w Vademecum Głównego Księgowego
Obowiązek zapewnienia pracownikom odpowiednich napojów i posiłków (jeżeli jest to niezbędne ze względów profilaktycznych) wynika z art. 232 Kodeksu pracy i dotyczy pracowników zatrudnionych w warunkach szczególnie uciążliwych. Napoje i posiłki pracodawca zapewnia nieodpłatnie. Wydawane pracownikom napoje na wspomnianych wyżej zasadach są dla nich nieodpłatnymi świadczeniami, ale czy stanowią przychód ze stosunku pracy?
Przepisy przewidują w tym przypadku przedmiotowe zwolnienie od podatku. Objęto nim świadczenia rzeczowe i ekwiwalenty za te świadczenia, przysługujące na podstawie przepisów o BHP, jeżeli zasady ich przyznawania wynikają z odrębnych ustaw lub przepisów wykonawczych wydanych na podstawie tych ustaw.
Problem w tym, że aby było możliwe skorzystanie z tego zwolnienia, musi powstać przychód. Tymczasem Trybunał Konstytucyjny w znanym już i niezwykle ważnym wyroku wskazał, kiedy nieodpłatne świadczenie jest przychodem ze stosunku pracy (patrz wyrok z 8 lipca 2014 r., K 7/13). Zdaniem TK, przychód może stanowić tylko takie nieodpłatne świadczenie, które pracownik faktycznie otrzymał. Nie ma więc mowy o „statystycznych” przychodach. Poza tym, co ważne, za przychód pracownika mogą być uznane tylko takie świadczenia, które:
– zostały spełnione za zgodą pracownika (skorzystał z nich w pełni dobrowolnie),
– zostały spełnione w jego interesie (a nie w interesie pracodawcy) i przyniosły mu korzyść w postaci powiększenia aktywów lub uniknięcie wydatku, który musiałby ponieść,
– korzyść ta jest wymierna i przypisana indywidualnemu pracownikowi (nie jest dostępna w sposób ogólny dla wszystkich podmiotów).
Natomiast jeśli pracownik wyrazi zgodę na otrzymanie świadczenia, wówczas uznaje się, że leży ono w jego interesie. Tym samym stanowi przychód ze stosunku pracy, chyba że przychód ten korzysta ze zwolnienia od podatku.
Wynika z tego, że wartości wydawanych pracownikowi napojów nie można uznać za jego przychód podatkowy. TK uznał bowiem, że jeśli nieodpłatne świadczenie zostało przyjęte jako warunek niezbędny do zgodnego z prawem wykonania pracy – po stronie pracownika nie pojawia się korzyść, która mogłaby być objęta podatkiem dochodowym. Realizacja przez pracodawcę obowiązków nałożonych na niego przepisami prawa pracy jest takim warunkiem niezbędnym do zgodnego z prawem wykonywania pracy przez pracownika. Dotyczy to również obowiązku wydawania napojów i posiłków profilaktycznych. A zatem, świadczenie to nie jest w ogóle przychodem ze stosunku pracy.
Wyrok TK nawiązuje do pracowników i warunków powstawania przychodu ze stosunku pracy. Jednak argumenty podniesione przez TK dotyczą nie tylko pracowników. Odnoszą się także do wszystkich współpracowników osoby zlecającej wykonanie określonej pracy na podstawie odpowiednich przepisów, tj. np. zleceniobiorców, wykonawców dzieła, praktykantów, wolontariuszy itd. Takie stanowisko potwierdził w wyroku z 19 września 2014 r., I SA/Wr 1676/14, WSA we Wrocławiu, który stwierdził:
„Podniesione przez TK warunki uzyskania przez pracownika przychodu z tytułu otrzymania innych nieodpłatnych świadczeń należy odnieść także do przychodów innych niż pracownicy osób. Mieć bowiem należy na uwadze, że punktem wyjścia określenia warunków powstania przychodu (w przedmiotowym zakresie) był przepis art. 11 u.p.d.o.f., mający ogólny charakter, którego zastosowanie wykracza poza przypadki przychodu ze stosunku pracy (i zrównanych).
Może się zdarzyć, że pracodawca zapewni pracownikom napoje nawet wtedy, gdy nie ma takiego obowiązku. W takim przypadku po stronie pracownika może powstać przychód, jeśli wystąpią okoliczności wskazane przez TK powodujące uznanie świadczenia nieodpłatnego za przychód opodatkowany podatkiem dochodowym od osób fizycznych.
Więcej na temat konsekwencji podatkowych wydawania napojów pracownikom podczas upałów w komentarzu Sławomira Liżewskiego opublikowanym w Vademecum Głównego Księgowego
