Naczelnik urzędu skarbowego, określając zobowiązania podatkowe w podatku dochodowym od osób prawnych, wskazał, że spółka w kosztach uzyskania przychodów wykazała wydatki na nabycie towarów i usługi potwierdzone wystawionymi na tą okoliczność fakturami. Jednakże na podstawie zebranego materiału dowodowego, zdaniem organu podatkowego, przedstawione faktury nie dokumentują faktycznie dokonanych czynności – miały fikcyjny charakter, a rzekomi wystawcy faktur nie wykonali na rzecz spółki czynności przedstawionych na fakturach. Tym samym, organ podatkowy doszedł do wniosku, że w wyniku zaliczenia wartości netto pochodzących z faktur za m.in. usługi elektryczne i budowlane do kosztów uzyskania przychodów spółki, doszło do naruszenia przepisów ustawy z 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych, co oznacza, że kwoty przedstawione na fakturach nie stanowiły kosztów uzyskania przychodów podlegających opodatkowaniu CIT.
Na skutek utrzymania w mocy przez organ drugiej instancji decyzji dyrektora Izby Administracji Skarbowej w Poznaniu, spółka złożyła skargę do wojewódzkiego sądu administracyjnego, w której zarzucono decyzji podatkowej naruszenie wielu przepisów Ordynacji podatkowej. Skarżąca spółka wyszła z założenia, że należność objęta decyzją uległa przedawnieniu, tak więc postępowanie z uwagi na wygaśnięcie zobowiązania podatkowego powinno ulec umorzeniu. Organ podatkowy w odpowiedzi na skargę, podtrzymując dotychczasowe argumenty, wniósł o oddalenie skargi.
Zobacz również: Grudniowy sezon kontroli podatkowych - uwaga na przedawnienia i późno wysłane decyzje >>
Sąd administracyjny zgodny z organem podatkowym
Wojewódzki Sąd Administracyjny w Poznaniu, odnosząc się do zarzutów strony skarżącej, potwierdził, że poddane w wątpliwość faktury wystawione na rzecz skarżącej spółki nie dokumentują faktycznie dokonanych czynności, tym samym nierzetelność faktur skutkuje brakiem uznania kosztów ujętych w rozliczeniu podatkowym spółki za koszty uzyskania przychodów (wyrok z 19 marca 2021 r., sygn. akt I SA/Po 867/20). Odnośnie pozostałych zarzutów, WSA w Poznaniu zwrócił uwagę na fakt wszczęcia wobec skarżącej spółki postępowania przygotowawczego w sprawie podania nieprawdziwych danych w zeznaniu podatkowym odnośnie osiągniętego dochodu. Spowodowało to zawieszenie terminu przedawnienia zobowiązania podatkowego z dniem wszczęcia postępowania karno-skarbowego, o czym podatnik został zawiadomiony prawidłowo. Sąd pierwszej instancji podkreślił dodatkowo, że przedmiotem postępowania było określenie zobowiązania podatkowego we właściwej wysokości, z kolei postępowanie karno-skarbowe to postępowanie odrębne od postępowania podatkowego, a jego wszczęcie daje możliwość zawieszenia biegu terminu przedawnienia.
Spółka jako podatnik, zaskarżając wyrok sądu pierwszej instancji, sformułowała zarzuty naruszenia prawa materialnego poprzez błędną wykładnię przepisów stanowiących podstawę wydanych orzeczeń oraz zarzuty naruszenia przepisów prawa procesowego – tożsame, co w sytuacji zaskarżenia decyzji organów podatkowych. Wnosząc o uchylenie w całości zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania sądowi niższej instancji, po raz kolejny nie zgodziła się ze stanowiskiem organu podatkowego, który oponował złożonej skardze.
Ważne przesłanki wszczęcia postępowania karnego-skarbowego
Naczelny Sąd Administracyjny uznał skargę za zasadną (sygn. II FSK 1014/21). Uchylił zaskarżone orzeczenie w całości i przekazał sprawę do ponownego rozpoznania wojewódzkiemu sądowi administracyjnemu.
Jednym z najistotniejszych zarzutów złożonej skargi kasacyjnej było bezzasadne potwierdzenie zawieszenia biegu terminu przedawnienia zobowiązania podatkowego na skutek wszczęcia postępowania karnego-skarbowego, które miało na celu wyłącznie zawieszenie biegu terminu przedawnienia. NSA w pierwszej kolejności wskazał, że analiza przesłanek warunkujących nierozpoczęcie lub zawieszenie biegu terminu przedawnienia zobowiązania podatkowego należy do działalności administracji publicznej. Co więcej, uznał, że kontrola sądów administracyjnych w kwestii wszczęcia postępowania w sprawie o przestępstwo lub wykroczenie skarbowe nie może zostać ukierunkowana na ogólną ocenę prawidłowości jego wszczęcia, a powinna być skoncentrowana na zbadaniu pod względem formalnym, czy we właściwym czasie i przez odpowiedni organ zostało wydane postanowienie, z którego jednoznacznie wynika związek niewykonania zobowiązania podatkowego z podejrzeniem popełnienia przestępstwa albo wykroczenia skarbowego.
Z drugiej strony równie istotne, zdaniem sądu drugiej instancji, jest wykluczenie pozorowanego charakteru czynności wszczęcia postępowania, które ma służyć jedynie wstrzymaniu biegu terminu przedawnienia zobowiązania podatkowego. Takie wykluczenie powinno zostać dokonane przy rozpatrywaniu sprawy podatkowej przez organ podatkowy. O pozorowanym charakterze postępowania może świadczyć brak realnej aktywności organów postępowania przygotowawczego po wszczęciu postępowania lub fakt wszczęcia postępowania w dacie bliskiej terminowi przedawnienia zobowiązania podatkowego. Na niekorzyść podatnika działa bowiem fakt, że nie ma on prawa do kontroli zasadności wszczęcia postępowania karno-skarbowego z powodu niemożności złożenia zażalenia na postanowienie.
W ocenie Naczelnego Sądu Administracyjnego, sąd pierwszej instancji nie dokonał prawidłowej kontroli i jednocześnie analizy sprawy, nie odpowiedział na pytanie, czy wszczęcie postępowania miało na celu wyłącznie spełnienie wymogów formalnych niezbędnych do stwierdzenia zawieszenia biegu terminu przedawnienia zobowiązania podatkowego, bez zamiaru realizacji takiego celu postępowania, jaki wynika z norm prawa karnego. Zdaniem NSA, wojewódzki sąd administracyjny nie odniósł się ani do przebiegu sprawy, ani do czynności podjętych po wszczęciu postępowania. Z uwagi na uchylenie zaskarżonego orzeczenia, sąd drugiej instancji zważył, że obowiązek sądów administracyjnych pierwszej instancji odnośnie zbadania czynności wszczęcia postępowania karnego-skarbowego w sprawie o przestępstwo lub wykroczenie skarbowe pod względem jego wykorzystania do nierozpoczęcia lub zawieszenia biegu terminu przedawnienia powinien zostać spełniony na gruncie sprawy podatkowej.
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.
