W ogłoszonym w ostatnich dniach projekcie zmian w VAT Ministerstwo Finansów proponuje modyfikację przepisów o administracyjnym karaniu podatników za naruszenia reguł rozliczeń VAT. Przepisy te opracowano w następstwie wyroku Trybunału Sprawiedliwości UE z 15 kwietnia 2021 r. w sprawie dolnośląskiej firmy Grupa Warzywna sp. z o.o. (sygn. C-935/19). Wygrała ona wówczas spór z fiskusem o stosowanie sankcji VAT w sytuacji, gdy firma popełniła nieświadomy błąd w rozliczeniach.
Zakwestionowane przez TSUE przepisy są zawarte w art. 112b ustawy o VAT. Przewidują one, że w sytuacji m.in. zaniżenia zobowiązania podatkowego, zawyżenia kwoty podatku do zwrotu czy też niezłożenia deklaracji i niezapłacenia podatku, organ skarbowy nakłada dodatkowe zobowiązanie podatkowe. To 30 proc. kwoty odpowiadającej nieprawidłowości w rozliczeniu. Jeśli podatnik dobrowolnie skoryguje deklarację podatkową, wysokość tej sankcji spada do 20 lub 15 proc. W tej właśnie sytuacji była Grupa Warzywna, która dobrowolnie skorygowała deklarację, przyznając się do nieświadomego błędu. Nałożono na nią jednak 20-procentową sankcję.
Czytaj też: Dodatkowe (sankcyjne) zobowiązanie podatkowe na przykładach >>>
Każdemu według przewinienia
Nowe przepisy nie zniosą zupełnie tej sankcji, ale pozwolą na miarkowanie kar przez naczelnika urzędu skarbowego lub celno-skarbowego, zależnie od konkretnej sytuacji. Nie będą to więc kary 15- 20- i 30-procentowe, ale w wysokości do 15, 20 i 30 proc. Według projektu, przy wymierzaniu dodatkowego zobowiązania podatkowego trzeba będzie brać pod uwagę:
- okoliczności powstania nieprawidłowości;
- rodzaj i stopień naruszenia ciążącego na podatniku obowiązku, które skutkowało powstaniem nieprawidłowości;
- wagę i częstotliwość stwierdzanych dotychczas nieprawidłowości;
- kwotę stwierdzonych nieprawidłowości;
- działania podjęte przez podatnika po stwierdzeniu nieprawidłowości w celu usunięcia ich skutków.
Podobne zmiany mają nastąpić w art. 112c ustawy. Dotyczy on klasycznych oszustw na VAT, w tym wystawiania faktur przez podmiot nieistniejący albo dotyczących czynności, do których nie doszło. Przewidziana tam sztywna 100-procentowa sankcja też będzie zastąpiona możliwością miarkowania w wysokości do 100 proc. zobowiązania podatkowego, zależnie od okoliczności.
PROCEDURY w LEX:
Inspiracje z Luksemburga i z Węgier
Takie brzmienie nowych przepisów ma wynikać z samego brzmienia wyroku luksemburskiego Trybunału, który - na co zwraca uwagę MF w uzasadnieniu projektu - tylko częściowo zakwestionował zgodność polskiej ustawy o VAT z prawem unijnym. Niezgodność ta dotyczy zakresu, w jakim sankcja ta ma zastosowanie bez rozróżnienia:
- zarówno w sytuacji, w której nieprawidłowość wynika z błędu podatnika co do podlegania przez dostawę opodatkowaniu (czyli w sytuacji gdy błąd w rozliczeniu nie był efektem oszustwa),
- jak i w sytuacji, w której nieprawidłowość byłaby skutkiem oszustwa.
Sprawdź też: Przesłanki dodatkowego zobowiązania podatkowego w VAT - LINIA ORZECZNICZA >
MF przyznaje, że jedną z inspiracji do stworzenia bardziej elastycznych przepisów było ustawodawstwo węgierskie. Tamtejsza ustawa o VAT przewiduje bowiem podobną 50-procentową sankcję, ale pozwala na indywidualizowanie jej wymiaru w zależności od rodzaju sprawy i tego, jak działał podatnik. Takie przepisy zaaprobował TSUE w wyroku z 26 kwietnia 2017 r. w sprawie Farkas (C-564/15).
Proponowane nowe przepisy o sankcjach są częścią większego pakietu zmian w ustawie o VAT, zmierzającego do uproszczeń w rozliczeniach tego podatku. Nowela jako taka ma wejść w życie z początkiem 2023 r., ale nowe przepisy o sankcjach mają zacząć obowiązywać już następnego dnia po jej ogłoszeniu w Dzienniku Ustaw. Kiedy to się stanie - zależy już tylko od tempa prac rządu, parlamentu i Prezydenta nad ustawą.
Sprawdź również książkę: Nadużycie prawa a zasada neutralności VAT >>
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.