W sprawie chodziło o przekształcenie spółki komandytowo-akcyjnej (SKA) w spółkę komandytową (SK), którego celem miałaby być wyłącznie zmiana formy prowadzonej działalności. Nie zostanie zmieniona struktura właścicielska, tzn. do spółki przekształconej nie przystąpią nowi wspólnicy, którzy na moment przekształcenia wnieśliby nowe wkłady do spółki przekształconej. Również dotychczasowi wspólnicy nie będą wnosić do spółki przekształconej dodatkowych wkładów/składników majątkowych.

W wyniku przekształcenia komplementariusz SKA stanie się komplementariuszem SK, natomiast akcjonariusz SKA stanie się komandytariuszem SK.

W wyniku przekształcenia wartość wkładu komplementariusza SK odpowiadać będzie wartości wkładu komplementariusza SKA, natomiast wartość wkładu komandytariusza SK odpowiadać będzie wartości udziału akcjonariusza SKA w jej kapitale zakładowym. Wartość kapitału zapasowego spółki przekształconej pozostanie natomiast na takim samym poziomie, jak w spółce przekształcanej. W konsekwencji w ujęciu bilansowym, wartość oraz struktura kapitału własnego spółki przekształconej będzie równa wartości kapitału własnego SKA przed przekształceniem, a działalność gospodarcza będzie kontynuowana przy wykorzystaniu tego samego majątku przez spółkę przekształconą.

Zdaniem spółki opisane przekształcenie nie będzie podlegało PCC z uwagi na zwolnienie zawarte w art. 5 ust. 1 lit. d) ppkt (i) Dyrektywy Rady 2008/7/WE z dnia 12 lutego 2008 r dotyczącej podatków pośrednich od gromadzenia kapitałów pośrednich. Według spółki przekształcenie takie jest przekształceniem homogenicznym z uwagi na fakt, że zarówno SKA, jak i SK traktowane winny być na gruncie Dyrektywy kapitałowej, jako spółki kapitałowe.

A mając na uwadze zasadę bezpośredniego stosowania przepisów dyrektyw w porządku krajowym jednoznacznie stwierdzić należy, iż przekształcenie SKA w SK stanowi operację niepodlegającą opodatkowaniu podatkiem kapitałowym.

Fiskus się nie zgodził. Zdaniem organu dla ustalenia, czy zmiana umowy spółki, polegająca na przekształceniu SKA w SK, podlega PCC niezbędna jest ocena, czy w wyniku tej zmiany doszło do zwiększenia majątku spółki osobowej i co w efekcie stanowi jej majątek. W ocenie fiskusa obowiązek podatkowy w PCC rodzi każde powiększenie ogólnie pojmowanego majątku spółki, jeśli jest związane z częścią majątku stanowiącą podstawę opodatkowania tym podatkiem. Warunek opodatkowania, jakim jest zwiększenie majątku spółki – w przypadku przekształcenia spółek, należy rozpatrywać w kontekście ogólnego warunku opodatkowania umów spółki, którym jest zwiększenie podstawy opodatkowania. Jeśli zatem majątek spółki osobowej powstałej w wyniku przekształcenia (wartość wkładów do spółki osobowej) będzie przewyższał pierwotnie opodatkowaną wartość majątku w SKA, to ta nadwyżka z racji wcześniejszego jej nieopodatkowania podlega PCC.

Sprawa trafiła do WSA w Gdańsku. W ocenie sądu fiskus nie ma racji. Przede wszystkim SK, choć w świetle krajowego prawa handlowego jest niewątpliwie spółką osobową, to na potrzeby aktualnie obowiązującej Dyrektywy Kapitałowej oraz opodatkowania podatkiem kapitałowym na podstawie ustawy o PCC uznana być musi za spółkę kapitałową - z uwagi na pierwszeństwo stosowania prawa wspólnotowego. SK - będąc podmiotem o charakterze mieszanym - spełnia bowiem kryteria określone w art. 2 ust. 1 lit c) Dyrektywy Kapitałowej w części, w jakiej dotyczy komandytariusza. Pomimo bowiem mieszanego charakteru tego rodzaju spółki są także spółkami, o których mowa w art. 2 ust. 1 lit. c) Dyrektywy Kapitałowej, gdyż z literalnego brzmienia Dyrektywy Kapitałowej nie wynika, aby intencją ustawodawcy było wyłączenie spod hipotezy przywołanego przepisu podmiotów o charakterze mieszanym. Wątpliwości natomiast nie ma, jeżeli chodzi o SKA, która stanowi spółkę kapitałową w rozumieniu przepisów dyrektywy kapitałowej.

Zdaniem sądu fiskus błędnie ograniczył zakres wyłączenia z opodatkowania do "klasycznych spółek kapitałowych" ocenianych wyłącznie według definicji z ustawy o PCC, pomijając jednak przepisy Dyrektywy Kapitałowej oraz Dyrektywy 69/335 oraz zasadę stand-still.

Odnosząc się natomiast do kwestii oceny czy w sprawie doszło do zwiększenia majątku nowej spółki to zdaniem sądu nie dojdzie do takiego zwiększenia . Zdaniem sądu pomimo zmiany formy prawnej, działalność gospodarcza będzie kontynuowana przy wykorzystaniu tego samego majątku przez spółkę przekształconą. Do zwiększenia majątku spółki przekształconej doszłoby wyłącznie w przypadku, gdyby którykolwiek z dotychczasowych wspólników wniósł do spółki przekształconej w procesie przekształcenia nowe wkłady.

Wartość kapitału własnego spółki przekształcanej w stosunku do wartości kapitału podstawowego spółki komandytowej (spółki przekształconej) pozostanie niezmieniona. W ujęciu bilansowym, wartość oraz struktura kapitału własnego spółki przekształconej będzie równa wartości kapitału własnego SKA przed przekształceniem.

Wyrok WSA w Gdańsku z 27 kwietnia 2016 r., sygn. akt I SA/Gd 373/16