Sprawa dotyczyła pracownika, z którym rozwiązano umowę o pracę w związku z restrukturyzacją w przedsiębiorstwie. Rozwiązanie umowy o pracę nastąpiło na podstawie wprowadzonego przez pracodawcę Programu Dobrowolnych Odejść (PDO). Zwolnienie na podstawie tego programu jest traktowane, jako rozwiązanie umowy z przyczyn niedotyczących pracowników. W związku z tym pracownik otrzymał odprawę, o której mowa w ustawie o szczególnych zasadach rozwiązywania stosunków pracy, odprawę, o której mowa w Zakładowym Układzie Zbiorowym Pracy oraz odszkodowanie w wysokości wynagrodzenia za obowiązujący pracownika okres wypowiedzenia umowy o pracę. Płatnik obliczył, pobrał i wpłacił do urzędu skarbowego zaliczkę na podatek dochodowy od osób fizycznych od świadczeń z ww. tytułów. Pracownik złożył zeznanie roczne za 2014 r. deklarując przychód z odpraw, jako opodatkowany.
Wątpliwość pracownika budziła kwestia, czy otrzymana odprawa wynikająca z Zakładowego Układu Zbiorowego Pracy podlega zwolnieniu z podatku dochodowego od osób fizycznych. Były pracownik zapytał o to fiskusa.
Zdaniem byłego pracownika odprawa podlega zwolnieniu na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 3 ustawy o PIT. Odprawy są bowiem rodzajem odszkodowania lub zadośćuczynienia, a ich wysokość i zasady ustalania świadczenia mają źródło i wynikają wprost z obowiązującego u pracodawcy regulaminu PDO, jako normatywnego źródła prawa pracy, o którym mowa w przepisach kodeksu pracy.
Były pracownik zaznaczył, że świadczenia wypłacone na podstawie regulaminu PDO, a szczególnie odprawa z ZUZP, miały na celu wyrównanie pracownikowi szkody w postaci utraty korzyści, jakich mógłby spodziewać się, gdyby restrukturyzacja, obejmująca redukcję zatrudnienia, nie była przeprowadzana.
Fiskus się nie zgodził. Uznał, że przedmiotowym zwolnieniem nie są objęte odprawy pieniężne i to zarówno te, których wysokość lub zasady ustalania wynikają wprost z przepisów odrębnych ustaw, przepisów wykonawczych wydanych na podstawie tych ustaw, jak i odprawy pieniężne, których wysokość lub zasady ustalania wynikają z postanowień układów zbiorowych pracy, innych opartych na ustawie porozumień zbiorowych, regulaminów lub statutów, o których mowa w art. 9 § 1 kodeksu pracy. Według organu istoty odprawy nie należy doszukiwać się w twierdzeniu, że tego typu świadczenie jest odszkodowaniem, czyli naprawieniem szkody lub straty, jaką pracownik poniósł w związku z pozbawieniem go zatrudnienia.
Sprawa trafiła do WSA w Gorzowie Wlkp. Sąd zgodził się z byłym pracownikiem. Zdaniem sądu zasadniczym powodem uznania przez fiskusa jego stanowiska za nieprawidłowe jest po pierwsze wręcz kurczowe trzymanie się nazewnictwa świadczeń wymienionych w omawianym przepisie, a po drugie także pomijanie systematyki i kontekstu językowego analizowanego przepisu a właściwie nadawanie im zupełnie innego znaczenia w procesie interpretacji. Organ przyjął, że skoro w analizowanym przepisie jest mowa o "odszkodowaniach" i "zadośćuczynieniach", to odprawy nimi nie są; zapewne dlatego, że się tak nie nazywają.
Według sądu nie w nazwie tkwi istota danego świadczenia i na gruncie art. 21 ust. 1 pkt 3 ustawy o PIT należy badać jego podstawy prawne, charakter oraz funkcje, żeby ocenić, czy jest ono zwolnione od podatku. Jeżeli wysokość lub zasady ustalania wynikają wprost z prawa pracy w zakresie wynikającym z art. 9 § 1 kodeksu pracy, a przy tym można mu przypisać funkcję kompensacyjną z typową dla odszkodowania cechą wynagradzania czy wyrównywania poniesionej straty, to świadczenie takie powinno być traktowane, jako odszkodowanie w rozumieniu art. 21 ust. 1 pkt 3 ustawy o PIT. Sąd zgodził się z byłym pracownikiem, że w wyniku przystąpienia do PDO poniósł on stratę, utracił bowiem źródło zarobkowania, został pozbawiony prawa do otrzymania środków na utrzymanie. Odprawa wypłacana w takiej sytuacji jest świadczeniem szczególnym, stanowiącym swoiste "odszkodowanie" za utratę miejsca pracy z przyczyn dotyczących pracodawcy. Jest rekompensatą w związku z rozwiązaniem stosunku pracy i pozbawieniem źródła zarobkowania i przychodów.
Zdaniem sądu ustawodawca świadczenia noszące nazwę "odprawa" zalicza do odszkodowań lub zadośćuczynień, jako szerszej kategorii. W świetle powyższego uzasadniony będzie zatem wniosek, że na gruncie przepisów art. 21 ust. 1 pkt 3 ustawy o PIT. odprawa to rodzaj czy też forma odszkodowania. Wywodzenie natomiast, że zamieszczenie odpraw w wyłączeniach oznacza, że jest to kategoria świadczenia, do której nie ma w ogóle zastosowania zwolnienie określone omawianym przepisem kłóci się w sposób oczywisty z gramatyczną wykładnią tego przepisu.
Wyrok WSA w Gorzowie Wlkp. z 27 stycznia 2016 r., I SA/Go 462/15
| Dowiedz się więcej z książki | |
 |
PIT. Komentarz
|