W rozpatrywanej sprawie sporne było czy spółka ma prawo do obniżenia podatku należnego o kwotę podatku naliczonego wynikającego z faktur dokumentujących koszty związane z obsługą wypłaty dywidendy. Chodziło o wydatki związane z organizacją Walnego Zgromadzenia Akcjonariuszy obejmujące przykładowo koszty notarialne (w tym sporządzenie protokołu z WZA w formie aktu notarialnego, poświadczenie pełnomocnictw osób biorących udział w WZA), koszty obsługi informatycznej, koszty usług doradczych, wynajem sali, koszty związane z obowiązkiem informacyjnym (w tym wydatki na zakup tablic informacyjnych, koszty ogłoszeń w prasie oraz Monitorze Sądowym i Gospodarczym), czy też usługi transportowe obsługi i sprzętu; wydatki związane z obsługą wypłaty dywidendy, w tym koszty usług doradczych w zakresie obowiązków spółki związanych z wypłatą dywidendy, koszty związane z prowadzonymi postępowaniami sądowymi (np. w związku z ustaleniem prawa akcjonariusza do dywidendy), usługi świadczone przez dom maklerski, usługi kurierskie i pocztowe.
Oczywiście usługi świadczone przez dom maklerski, czy też usługi pocztowe co do zasady podlegają zwolnieniu z VAT. Nie dotyczy to jednak wszystkich z nich i w takim przypadku spółka otrzymuje od kontrahenta fakturę.

Według spółki ponoszone przez nią wydatki związane z organizacją WZA oraz obsługą dywidendy są związane z ogólnym funkcjonowaniem przedsiębiorstwa, a tym samym pozostają w pośrednim związku z realizowaną przez spółkę działalnością gospodarczą podlegającą opodatkowaniu podatkiem VAT. Zdaniem spółki będzie miała ona prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego wynikającego z faktur dokumentujących koszty związane z obsługą wypłaty dywidendy. Według spółki związek pomiędzy zakupionymi towarami i usługami, a działalnością opodatkowaną powinien być interpretowany możliwie szeroko, aby zapewnić odliczalność podatku VAT od wszelkich zakupów, które w jakikolwiek sposób wykorzystywane są do prowadzenia działalności opodatkowanej.

Fiskus się nie zgodził. Organ uznał, że na gruncie prawa podatkowego wskazane wydatki należy wiązać z wypłatą dywidendy, która jest podziałem zysku spółki, stanowiącym dochód akcjonariusza. Jednak dywidenda sama w sobie w żaden sposób nie przyczynia się do osiągnięcia zysku przez spółkę, zaś kwoty wypłacanych dywidend nie stanowią obrotu. Organ wyjaśnił, że czynność wypłaty dywidendy w żaden sposób nie ma wpływu na cenę towaru, czy świadczonych przez spółkę usług, a zatem nie ma też wpływu na osiągnięcie przez spółkę obrotu. W związku z tym należy uznać, że również wydatki związane wypłata dywidendy, jako element niemający wpływu na osiągnięcie obrotu nie mogą być uznane za wykorzystywane do czynności opodatkowanych.

Sprawę ostatecznie rozstrzygnął NSA. Zdaniem sądu rację ma fiskus. Zdaniem sądu prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego przysługuje wówczas, gdy zostaną spełnione jednocześnie dwa warunki; odliczenia dokonuje podatnik VAT, a ponadto towary i usługi, z których nabyciem wiąże się podatek naliczony, są wykorzystywane do wykonywania czynności opodatkowanych. Warunkiem umożliwiającym podatnikowi skorzystanie z prawa do odliczenia podatku naliczonego jest związek zakupów z wykonanymi czynnościami opodatkowanymi, tzn. których następstwem jest określenie podatku należnego. Zatem, odliczyć można w całości podatek naliczony, który jest związany z transakcjami opodatkowanymi podatnika. W ocenie NSA pierwszy ze wskazanych powyżej warunków jest spełniony, gdyż nie jest między stronami sporne, że spółka jest podatnikiem VAT. Nie jest natomiast spełniony warunek drugi, bowiem towary i usługi, z których nabyciem wiąże się podatek naliczony, nie są w rzeczywistości wykorzystywane do wykonywania czynności opodatkowanych. Według sądu z uwagi na charakter (świadczenie należne akcjonariuszom w związku z prawem do udziału w zyskach spółki) oraz tryb wypłaty dywidendy (warunkowo, po zakończeniu roku obrotowego) nie można uznać, że pozostaje ona w bezpośrednim i ścisłym związku z czynnościami objętymi podatkiem należnym, które rodzą prawo do odliczenia. Wypłata dywidendy nie ma cenotwórczego charakteru.

Sąd podkreślił, że wypłata dywidendy nie służy prowadzeniu działalności gospodarczej i osiągnięciu obrotu (dochodu), lecz jest efektem końcowym tej działalności, występującym wraz z zakończeniem roku obrotowego spółki. Inaczej mówiąc wypłata dywidendy jest związana z funkcjonowaniem spółki kapitałowej i występującym po stronie jej akcjonariuszy prawie do udziału w zysku spółki, a nie wprost z działalnością gospodarczą spółki.

Wyrok NSA z 8 grudnia 2015 r., sygn. akt I FSK 1193/14