VAT od sprzedaży wierzytelności własnych

Wiele problemw sprawia podatnikom kwestia opodatkowania VAT sprzedaży wierzytelności własnych. Dowodem tego jest fakt, że bardzo często spory podatnikw z organami podatkowymi mają swj finał na sali sądowej. Czy zatem trzeba płacić VAT w razie sprzedaży własnych wierzytelności? Jakie jest stanowisko sądw w tej kwestii i czy jest ono korzystne dla podatnikw?

W jednej ze spraw będącej przedmiotem rozpoznania sądu, a dotyczącej kwestii opodatkowania VAT sprzedaży wierzytelności własnych podatnik prowadził działalność w zakresie usług doradczych. Z uwagi na to, że wielu klientów opóźniało się z płatnościami za wykonane usługi podatnik sprzedał osobie trzeciej kilka wierzytelności. Podatnik powziął wątpliwości, czy taka czynność sprzedaży wierzytelności podlega przepisom ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz.U. z 2004 r., nr 54, poz. 535 z późn. zm., dalej jako: ustawa o VAT). Dlatego też wystąpił o pisemną interpretację przepisów prawa podatkowego w tym zakresie.

W odpowiedzi Dyrektor Izby Skarbowej w Warszawie stwierdził, że sprzedaż wierzytelności własnych nie jest ani dostawą towarów, ani świadczeniem usług, dlatego czynność ta nie podlega opodatkowaniu VAT.
W ocenie podatnika czynność przez niego dokonywana jest usługą pośrednictwa finansowego zwolnioną z VAT. Podatnik złożył skargę na postanowienie Dyrektora Izby Skarbowej do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie.

WSA w Warszawie oddalił skargę podatnika. W uzasadnieniu wyroku sąd podkreślił, że wierzytelność jest prawem majątkowym. W myśl art. 8 ust. 1 ustawy o VAT przez świadczenie usług rozumie się każde świadczenie na rzecz osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej mniemającej osobowości prawnej, które nie stanowi dostawy towarów. W ocenie sądu wymaga podkreślenia, że nie każda czynność, która nie jest dostawą towarów, może być uznana za usługę. Nie można mówić o usłudze, jeżeli nie ma przedmiotu świadczenia. Zdaniem sądu podmiot sprzedający własne wierzytelności (cedent) nie świadczy usługi na rzecz nabywcy. Cedent jest beneficjentem, bowiem szybciej odzyskuje własną wierzytelność. Natomiast nabywca wierzytelności (cesjonariusz), który kupuje wierzytelności w celu ich dalszej windykacji, świadczy usługi na rzecz cedenta. Sąd podkreślił także, że podatnik nie trudni się profesjonalnym obrotem wierzytelnościami. Sąd uznał, że sprzedaż własnych wierzytelności nie jest usługą i nie podlega opodatkowaniu VAT.

Reasumując sąd stwierdził, że sprzedaż wierzytelności własnych osobie trzeciej nie jest usługą, która jest objęta przepisami ustawy o podatku od towarów i usług, jeśli jest wykonana przez podatnika, który nie prowadzi działalności w zakresie profesjonalnego obrotu wierzytelnościami (wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z 5 lutego 2007 r., sygn. akt III SA/Wa 2869/06).

W kolejnej sprawie Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie rozstrzygnął kwestię opodatkowania sprzedaży wierzytelności własnych zarówno na gruncie ustawy o VAT, jak i ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych. W sprawie będącej przedmiotem rozpoznania sądu oferuje usługi telekomunikacyjne. W prowadzonej przez spółkę działalności często ma miejsce sytuacja, że klienci, i to zarówno firmy, jak i klienci indywidualni nie płacą za usługi świadczone przez spółkę.

Jeśli podatnik sam nie umiał wyegzekwować należności, przekazywał egzekwowanie tych należności profesjonalnie zajmującym się taką działalnością firmom. Następowało to w drodze sprzedaży wierzytelności. W związku z tym podatnik powziął wątpliwość, jak na gruncie ustawy o VAT lub ustawy z dnia 9 września 2000 r. o podatku od czynności cywilnoprawnych (tekst jedn. Dz.U. Nr 68, poz. 450 z późn. zm.) wygląda kwestia sprzedaży wierzytelności własnych.
We wniosku o interpretację przedstawił własne stanowisko w sprawie. Jego zdaniem sprzedaż wierzytelności własnych stanowi usługę (art. 8 ust. 1 ustawy o VAT), podlegającą opodatkowaniu tym podatkiem. W jego ocenie sprzedaż wierzytelności to usługa pośrednictwa finansowego, którą wymienia załącznik nr 4 do ustawy o VAT. Dlatego też jego zdaniem usługa taka jest zwolniona z opodatkowania na mocy art. 43 ust. 1 ustawy o VAT.
W konsekwencji nie podlega również opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych, w myśl art. 2 ust. 1 pkt 4 ustawy z dnia 9 września 2000 r. o podatku od czynności cywilnoprawnych.

Organy podatkowe uznały, że stanowisko podatnika jest nieprawidłowe. W ocenie organów podatkowych sprzedaż wierzytelności własnych w sytuacji opisanej przez podatnika nie jest usługą w rozumieniu Polskiej Klasyfikacji Towarów i Usług. Dlatego też organy podatkowe stwierdziły, że sprzedaż nie jest usługą w rozumieniu ustawy o VAT. Z uwagi na to spółka jest zobowiązana do zapłaty podatku od czynności cywilnoprawnych od sprzedaży wierzytelności własnych.

Niezadowolony z rozstrzygnięcia organów podatkowych podatnik wniósł skargę do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie. Sąd uchylił decyzję izby skarbowej oraz poprzedzające je postanowienie urzędu skarbowego. Zdaniem sądu, sprzedaż wierzytelności własnej nie jest świadczeniem usługi. Dlatego też nie powstaje u zbywcy obowiązek podatkowy w VAT.

Jednakże czynność sprzedaży wierzytelności, jaka ma miejsce w omawianej sprawie, może być objęta zakresem ustawy o VAT, jeżeli nabywcą wierzytelności jest podmiot, który w sposób profesjonalny zajmuje się obrotem wierzytelnościami.

Sąd stwierdził, że jeżeli przy sprzedaży wierzytelności nabywcą jest podmiot zajmujący się profesjonalnie obrotem wierzytelnościami, wówczas czynność ta będzie usługą pośrednictwa finansowego po stronie nabywcy zwolniona z VAT.

Jeżeli zaś czynność jest zwolniona z VAT, to w myśl art. 2 ust. 1 pkt 4 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych jest zwolniona od podatku od czynności cywilnoprawnych. Sąd podkreślił, że dla zwolnienia od podatku od czynności cywilnoprawnych nie ma znaczenia, która ze stron czynności jest zwolniona z VAT.

Reasumując sąd stwierdził, że sprzedaż wierzytelności własnych nie jest po stronie zbywcy usługą, objętą przepisami ustawy o VAT, jeżeli sprzedaży wierzytelności dokonuje podmiot niezajmujący się profesjonalnie obrotem wierzytelnościami. Zatem w sytuacji, jeżeli nabywcą jest podmiot zajmujący się profesjonalnie obrotem wierzytelnościami, taka sprzedaż wierzytelności jest zwolniona od podatku od czynności cywilnoprawnych (wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 15 października 2007 r., sygn. akt III SA/Wa 1201/07).