W przedmiotowej sprawie spółka handlowa zapytała fiskusa o zakres prawa do odliczenia podatku naliczonego od wydatków związanych z eksploatacją samochodu. Spółka zatrudnia pracowników w charakterze przedstawicieli handlowych na terenie całej Polski. W jednym z województw spółka ma lokal, ale pracownik zaczyna i kończy dzień w swoim mieszkaniu, które oddalone jest 30 km od lokalu wynajmowanego przez spółkę. Uzasadnione to jest tym, że rejon, który obsługuje pracownik jest w tej części województwa, w której jest mieszkanie, a nie w tej, w której jest siedziba spółki. Pracownik ma do dyspozycji auto firmowe. Zdaniem spółki istnieją okoliczności obiektywnie potwierdzające brak wykorzystania pojazdu do użytku prywatnego pracownika, tj. zamontowany system GPS, ustalenie w drodze regulaminu zasad dotyczących sposobu wykorzystywania pojazdu, wykluczające jego użycie do celów prywatnych pracownika. Działania zabezpieczające ich wykonanie to zaznajomienie pracowników z regulaminem. Spółka nadzoruje użytkowanie ww. samochodu wyłącznie do celów działalności gospodarczej. Przejawia się to weryfikacją ewidencji przebiegu pojazdu, przez bezpośredniego przełożonego i użytkowaniem systemu GPS. Spółka dokłada należytej staranności, aby wykluczyć możliwość użycia pojazdu do celów prywatnych. Prowadzi ewidencję przebiegu samochodu, o której mowa w art. 86a ust. 7 ustawy o VAT, wykluczającą użycie ww. samochodu do celów prywatnych pracownika. Spółka złożyła naczelnikowi urzędu skarbowego informację VAT-26 o pojazdach samochodowych wykorzystywanych wyłącznie do działalności gospodarczej, w terminie 7 dni od dnia, w którym poniosła pierwszy wydatek związany z przedmiotowym samochodem. Przedmiotem zapytania są wszystkie wydatki związane z eksploatacją samochodu (np. wymiana opon, myjnia, remont silnika itd. itp.). Paliwo do przedmiotowego samochodu faktycznie tankuje pracownik i bierze na tą okoliczność fakturę na spółkę. Opłaty za paliwo ponoszone są dwuwariantowo. Jeśli tankowanie następuje na stacji, z którą spółka ma podpisaną umowę, to wówczas pracownik okazuje kartę i nie płaci za paliwo. Płatność następuje wówczas ze spółki na podstawie zbiorczej faktury. Jeśli natomiast tankowanie następuje na stacji, z którą spółka nie ma podpisanej umowy to wówczas zapłaty dokonuje pracownik z pieniędzy, które uprzednio otrzymał od spółki w formie zaliczki. Zgodnie z wolą spółki paliwo ma być zużywane wyłącznie w celu wykonywania czynności służbowych. W odniesieniu do pozostałych wydatków dotyczących samochodu to zapłaty dokonuje pracownik z pieniędzy, które uprzednio otrzymał ze spółki w formie zaliczki. Faktury dotyczące wydatków przedmiotowego samochodu wystawiane są na spółkę. Wskazany samochód jest i nadal będzie wykorzystywany przez wnioskodawcę wyłącznie do czynności opodatkowanych podatkiem od towarów i usług.

Spółka zapytała czy ma prawo do odliczania 100% VAT od paliwa i innych wydatków związanych z eksploatacją samochodu, mimo że pracownik zaczyna dzień i kończy pod mieszkaniem przedstawiciela handlowego. Zdaniem spółki skoro w województwie, w którym handlowiec wykonuje pracę, pracodawca posiada lokal, ale jest on oddalony o 30 km od miejsca zamieszkania pracownika racjonalne jest założenie, że pracownik rozpoczyna wykorzystywać samochód do celów służbowych już od momentu wyjazdu samochodem z miejsca zamieszkania, a kończy z chwilą dojazdu do tego miejsca. Co za tym idzie przy nabyciu paliwa i innych wydatków związanych z eksploatacją samochodu służy 100% odliczenia kwoty podatku naliczonego.

Fiskus się nie zgodził. Organ uznał, że opisane przez spółkę procedury nie wykluczają użycia samochodów do celów niezwiązanych z prowadzoną działalnością gospodarczą spółki. Dopuszczenie możliwości parkowania pojazdu pod mieszkaniem pracownika powoduje, że wprowadzone przez spółkę zasady nie mogą obiektywnie wykluczyć prywatnego użytku tych pojazdów. Możliwy, bowiem jest dojazd przedstawiciela handlowego z miejsca zamieszkania do miejsca pracy i odwrotnie samochodem służbowym. Zatem ustalone przez spółkę zasady używania tych pojazdów będą przewidywały ich użycie do celów mieszanych.

Sprawa znalazła swój finał w NSA. W ocenie sądu w rozpatrywanej sprawie istnieją uzasadnione stanem faktycznym podstawy do odstąpienia od zasady, że wykorzystanie samochodu służbowego na dojazd z miejsca zamieszkania do miejsca pracy powinno być traktowane, jako wykonywane na osobiste potrzeby pracowników. Dokonując tej oceny Naczelny Sąd Administracyjny miał na względzie, że przedmiotem zapytania spółki były dojazdy pracowników (przedstawicieli handlowych) samochodami służbowymi z miejsca zamieszkania do miejsca wykonywania pracy, w sytuacji, gdy pracownik rozpoczyna i kończy dzień pracy pod swoim mieszkaniem. Ponadto zdaniem Naczelnego Sądu Administracyjnego, wprowadzenie przez spółkę regulaminu określającego zasady i sposób wykorzystania pojazdów samochodowych, powadzenie ewidencji przebiegu pojazdów oraz jej weryfikacja, a także zamontowanie w pojazdach systemu GPS realizuje postulat wyłącznego wykorzystywania samochodów do działalności gospodarczej, wykluczając jednocześnie ich użycie do innych celów. W opisie stanu faktycznego i własnego stanowiska zawartego we wniosku o interpretację, skarżąca w sposób racjonalny i uzasadniony specyfiką prowadzonej działalności wskazała powody, dla których samochody służbowe parkowane są poza siedzibą spółki, a pracownik zaczyna i kończy dzień pracy w swoim mieszkaniu.

Według NSA jako wyjątek od zasady należy traktować przypadki, gdy wykorzystanie samochodu służbowego na dojazd pracownika z miejsca zamieszkania do miejsca wykonywania pracy będzie uznawane za związane z działalnością gospodarczą podatnika w rozumieniu art. 86a ust. 3 pkt 1 ustawy o VAT, a nie jako wykonywane na osobiste potrzeby pracownika. Odstępstwo to powinno być uzasadnione stanem faktycznym danej sprawy. W takiej sytuacji podatnikowi przysługuje pełne prawo do odliczenia podatku naliczonego związanego z zakupem paliwa i ponoszeniem innych wydatków na eksploatację pojazdów samochodowych, z uwzględnieniem spełnienia wymogów wynikających z art. 86a ust. 4 pkt 1 tej ustawy.

Wyrok NSA z 21 lutego 2017 r., sygn. akt I FSK 1200/15

Więcej informacji i narzędzi znajdziesz w programie
Vademecum Głównego Księgowego
Bądź na bieżąco ze zmianami prawnymi i korzystaj z aktualnych materiałów