Pytanie

Pomiędzy spółką z o.o. i osobą fizyczną, została zawarta umowa powiernicza w ramach której osoba fizyczna przekazuje spółce określoną w umowie kwotę pieniędzy na określony czas. Kwota ta lokowana jest na rachunku powierniczym prowadzonym przez bank, z którym spółka ma zawartą umowę. Po upływie umówionego okresu spółka w zamian za określony % prowizji liczonej od wartości zdeponowanej kwoty, wypłaca osobie fizycznej przekazaną jej kwotę wraz z określoną gratyfikacją (również określoną w umowie).

Czy ww. umowa jest umową pożyczki i powinna podlegać podatkowi od czynności cywilnoprawnych?

Odpowiedź

Nie, wspomniana umowa nie jest umową pożyczki. Z pytania wynika, że mamy do czynienia z umową depozytu nieprawidłowego. Obie te umowy podlegają, co do zasady, podatkowi od czynności cywilnoprawnych.

Jeśli jednak przynajmniej jedna ze stron z tytułu dokonania czynności jest opodatkowana VAT lub jest z niego zwolniona, wówczas umowa nie podlega PCC.

Uzasadnienie

Zgodnie z art. 835 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny – dalej k.c., przez umowę przechowania przechowawca zobowiązuje się zachować w stanie nie pogorszonym rzecz ruchomą oddaną mu na przechowanie. Jeśli jednak z przepisów szczególnych albo z umowy lub okoliczności wynika, że przechowawca może rozporządzać oddanymi na przechowanie pieniędzmi lub innymi rzeczami oznaczonymi tylko co do gatunku, mamy do czynienia z depozytem nieprawidłowym, do których stosuje się przepisy o pożyczce (art. 845 k.c.).

Depozyt nieprawidłowy

Depozyt nieprawidłowy ma miejsce wtedy, gdy z przepisów szczególnych albo z umowy lub okoliczności wynika, że przechowawca może rozporządzać oddanymi na przechowanie pieniędzmi lub innymi rzeczami oznaczonymi tylko co do gatunku. Upoważnienie do rozporządzania oddanymi na przechowanie pieniędzmi jest dla bytu umowy depozytu nieprawidłowego konieczne – sam fakt oddania na przechowanie pieniędzy nie tworzy bowiem jeszcze stosunku depozytu nieprawidłowego z prawem rozporządzania nimi. Przechowawca "nieprawidłowy" nabywa na własność przedmiot depozytu i może nim rozporządzać tak, jak w umowie pożyczki. Depozyt nieprawidłowy różni się jednak od pożyczki tym, że jest zawierany w interesie składającego. Nie można utożsamiać depozytu nieprawidłowego z pożyczką. Depozyt nieprawidłowy może być odpłatny lub nieodpłatny (patrz interpretacja indywidualna wydana przez Dyrektora Izby Skarbowej w Warszawie z 13 października 2015 r., IPPB2/4514-329/15-4/MZ).

Z pytania można wywnioskować, że w tym przypadku będzie to depozyt nieprawidłowy. Rozróżnienie tych umów ma o tyle znaczenie, że umowa przechowania nie podlega podatkowi od czynności cywilnoprawnych, którym opodatkowany jest depozyt nieprawidłowy (art. 1 ust. 1 pkt 1 lit. j ustawy z dnia 9 września 2000 r. o podatku od czynności cywilnoprawnych, tekst jedn.: Dz. U. z 2015 r. poz. 626 z późn. zm. – dalej u.p.c.c.).

Podatki

Warto podkreślić, że na gruncie przepisów o PCC umowa pożyczki i depozytu nieprawidłowego traktowane są równorzędnie. Podstawą opodatkowania jest kwota lub wartość pożyczki albo depozytu, a stawka podatku w obu przypadkach wynosi 2%.

Dodajmy, że w odniesieniu do umowy pożyczki opodatkowaniu PCC podlegają umowy pożyczki pieniędzy lub rzeczy oznaczonych tylko co do gatunku (art. 1 ust. 1 pkt 1 lit. b u.p.c.c.). Dla omawianej kwestii nie ma to znaczenia, bo w sytuacji opisanej w pytaniu mamy do czynienia z depozytem nieprawidłowym, a nie pożyczką.

Przypomnijmy, że nie podlegają PCC czynności cywilnoprawne, inne niż umowa spółki i jej zmiany:

  1. w zakresie, w jakim są opodatkowane VAT,
  2. jeżeli przynajmniej jedna ze stron jest zwolniona od VAT z tytułu dokonania tej czynności, z wyjątkiem:  umów sprzedaży i zamiany, których przedmiotem jest nieruchomość lub jej część, albo prawo użytkowania wieczystego, spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu, prawo do domu jednorodzinnego w spółdzielni mieszkaniowej lub prawo do miejsca postojowego w garażu wielostanowiskowym lub udział w tych prawach,

– umów sprzedaży udziałów i akcji w spółkach handlowych (art. 2 pkt 4 u.p.c.c.).

VAT

Jeśli chodzi o VAT, to w myśl art. 43 ust. 1 pkt 38 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług – dalej u.p.t.u., zwolnieniem od VAT objęto usługi udzielania kredytów lub pożyczek pieniężnych oraz usługi pośrednictwa w świadczeniu usług udzielania kredytów lub pożyczek pieniężnych, a także zarządzanie kredytami lub pożyczkami pieniężnymi przez kredytodawcę lub pożyczkodawcę.

Co do wzajemnej relacji wspomnianych przepisów dotyczących PCC i VAT, to jak stwierdził jeden z organów podatkowych: "[Udzielanie] przez Spółkę Pożyczek na rzecz Pożyczkobiorców na cele związane z rozwojem prowadzonej przez nich działalności gospodarczej, stanowi korzystającą ze zwolnienia od podatku VAT usługę pośrednictwa finansowego. Mając na uwadze powyższe stwierdzić należy, że w przedmiotowej sprawie ma zastosowanie art. 2 pkt 4 [u.p.c.c.]. W konsekwencji dokonane czynności cywilnoprawne – zawarte umowy pożyczek – nie podlegają opodatkowaniu [PCC]." (interpretacja indywidualna wydana przez Dyrektora Izby Skarbowej w Poznaniu z dnia 13 kwietnia 2011 r., ILPB2/436-5/11-5/WS).

Podatek dochodowy

Jeśli zaś chodzi o podatek dochodowy od osób prawnych, jeden z organów podatkowych przyznał rację podatnikowi wnioskującemu o wydanie interpretacji. Zdaniem wnioskodawcy: "(...) sama czynność przekazania środków pieniężnych w ramach odpłatnej umowy depozytu nieprawidłowego nie spowoduje po stronie Wnioskodawcy przysporzenia, nie wiąże się z nim napływ środków finansowych z zewnątrz, stąd Wnioskodawca nie osiąga korzyści skutkujących powstaniem u niego przychodu (art. 12 ust. 1 [u.p.d.o.p.], ponieważ w momencie dokonania depozytu w sensie ekonomicznym niczego nie uzyska. Jednocześnie skoro z samej instytucji depozytu nieprawidłowego wynika obowiązek zwrotu środków pieniężnych, to po stronie Wnioskodawcy nie można mówić także o trwałym/ definitywnym "zbyciu" przedmiotu depozytu (środków pieniężnych) z majątku Spółki i rozpoznawać w momencie przekazania kosztu podatkowego stosowanie art. 15 ust. 1 [u.p.d.o.p.]. Podsumowując, przekazanie środków pieniężnych Przechowawcy w ramach odpłatnej umowy depozytu nieprawidłowego nie powoduje powstania kosztów podatkowych w Spółce.

[Ponadto] zwrot środków pieniężnych przez Przechowawcę, uzyskanych w ramach odpłatnych umów depozytu nieprawidłowego, spowoduje w Spółce powstanie przychodu podatkowego, jednakże tylko w wysokości faktycznie otrzymanych odsetek, będących wynagrodzeniem za usługę (za korzystanie z pieniędzy). Stosownie do art. 12 ust. 4 pkt 1 [u.p.d.o.p.], do przychodu nie zalicza się otrzymanych lub zwróconych pożyczek (kredytów), czyli zwrot środków pieniężnych, przekazanych uprzednio Udziałowcowi, w ramach depozytu nieprawidłowego nie będzie przychodem podatkowym dla Spółki. Stosownie natomiast do art. 12 ust. 4 pkt 2 [u.p.d.o.p.], do przychodów nie zalicza się kwot nieotrzymanych odsetek od należności, w tym od udzielonych pożyczek (kredytów). Dlatego też przychodem podatkowym dla Spółki będą faktycznie uzyskane odsetki w ramach umów depozytu nieprawidłowego." (interpretacja indywidualna wydana przez Dyrektora Izby Skarbowej w Warszawie z dnia 29 października 2015 r., IPPB3/4510-800/15-2/AG).

 

Dowiedz się więcej z książki
Podatek od czynności cywilnoprawnych. Komentarz
  • rzetelna i aktualna wiedza
  • darmowa wysyłka od 50 zł