TSUE: opłaty reprograficzne nie podlegają VAT

Opłaty od urządzeń do utrwalania i zwielokrotniania utworów chronionych prawem autorskim oraz od nośników służących do utrwalenia takich utworów lub przedmiotów uiszczane przez producentów i importerów takich urządzeń i nośników nie podlegają VAT. Tak wynika z wyroku Trybunału Sprawiedliwości z 18 stycznia 2017 r.

Rozstrzygnięcie w sprawie Minister Finansów v. Stowarzyszenie Artystów Wykonawców Utworów Muzycznych i Słowno-Muzycznych SAWP dotyczyło tzw. opłat reprograficznych, czyli opłat wnoszonych przez producentów i importerów magnetofonów, magnetowidów i innych podobnych urządzeń, urządzeń reprograficznych oraz czystych nośników służących do utrwalania w ramach własnego użytku osobistego utworów lub przedmiotów praw pokrewnych przy użyciu wymienionych urządzeń. Opłaty te stanowią rekompensatę (kompensatę) dla twórców i wydawców z tytułu masowego zwielokrotniania utworów w zakresie dozwolonego prawem użytku osobistego. W Polsce maksymalna wysokość opłaty reprograficznej wznosi 3 proc. ceny sprzedaży urządzeń kopiujących. Lista urządzeń podlegających opłacie została określona w rozporządzeniu Ministra Kultury z 2 czerwca 2003 r. w sprawie określenia kategorii urządzeń i nośników służących do utrwalania utworów oraz opłat od tych urządzeń i nośników z tytułu ich sprzedaży przez producentów i importerów.

Fiskus uważa, że opłaty reprograficzne powinny podlegać VAT

Kwestią do rozstrzygnięcia było to czy opłaty reprograficznej podlegają VAT. O zajęcie stanowiska w tej sprawie wystąpiło do fiskusa Stowarzyszenie Artystów Wykonawców Utworów Muzycznych i Słowno-Muzycznych SAWP (SAWP). W interpretacji indywidualnej z 20 sierpnia 2012 r. IPPP1/443-439/12-2/PR, LEX nr 151785 Dyrektor Izby Skarbowej wskazał, że kwoty pobierane przez SAWP od producentów i importerów czystych nośników oraz urządzeń służących do utrwalania i zwielokrotniania stanowią zapłatę za korzystanie z praw autorskich lub praw pokrewnych związanych ze sprzedażą sprzętu do powielania i utrwalania utworów, a w konsekwencji opłaty te należy uznać za wynagrodzenie za usługi świadczone przez podmioty praw autorskich i praw pokrewnych i jako takie powinny one podlegać VAT. Z organem podatkowym nie zgodził się WSA w Warszawie (zob. wyrok z 12 czerwca 2013 r., III SA/Wa 3311/12, LEX nr 1678314

Pytanie prejudycjalne do Trybunału Sprawiedliwości

Sprawa trafia do NSA. Sąd kasacyjny wskazując jednak na dwa przeciwstawne poglądy orzecznicze w tej kwestii, postanowił zwrócić się tym problemem do Trybunału. NSA chciał ustalić czy dyrektywę VAT należy interpretować w ten sposób, że podmioty praw do zwielokrotniania świadczą usługi w rozumieniu tej dyrektywy na rzecz producentów i importerów czystych nośników oraz urządzeń do utrwalania i zwielokrotniania, od których organizacje zbiorowego zarządzania prawami autorskimi i prawami pokrewnymi pobierają na rzecz tych podmiotów, ale we własnym imieniu, opłaty od sprzedaży tych urządzeń i nośników.

Trybunał zwrócił w pierwszej kolejności uwagę, że nie wydaje się, aby istniał stosunek prawny, w ramach którego następuje wymiana świadczeń wzajemnych pomiędzy, z jednej strony, podmiotami praw do zwielokrotniania lub ewentualnie organizacji zbiorowego zarządzania takimi prawami, a z drugiej strony, producentami i importerami czystych nośników i urządzeń do utrwalania i zwielokrotniania. Obowiązek uiszczania opłat takich jak będące przedmiotem postępowania głównego został bowiem nałożony na tych producentów i importerów na podstawie prawa krajowego, które określa też wysokość tych opłat.

Poza tym opłaty te mają na celu finansowanie godziwej rekompensaty na rzecz podmiotów praw do zwielokrotniania. Godziwa rekompensata nie stanowi tymczasem bezpośredniego świadczenia wzajemnego względem jakiegokolwiek świadczenia, ponieważ jest związana ze szkodą wynikającą dla tych podmiotów ze zwielokrotniania ich chronionych utworów, dokonanego bez ich zgody. W konsekwencji nie można mówić tu o opłatnej transakcji.

TSUE : opłaty reprograficzne nie podlegają VAT

Dlatego zdaniem Trybunału dyrektywę VAT należy interpretować w ten sposób, że podmioty praw do zwielokrotniania nie świadczą usług w rozumieniu tej dyrektywy na rzecz producentów i importerów czystych nośników oraz urządzeń do utrwalania i zwielokrotniania, od których organizacje zbiorowego zarządzania prawami autorskimi i prawami pokrewnymi pobierają na rzecz tych podmiotów, ale we własnym imieniu, opłaty od sprzedaży tych urządzeń i nośników.

Wyrok Trybunału Sprawiedliwości z 18 stycznia 2017 r. C-37/16 w sprawie Minister Finansów v. Stowarzyszenie Artystów Wykonawców Utworów Muzycznych i Słowno-Muzycznych SAWP, LEX nr 2188417

Więcej informacji i narzędzi znajdziesz w programie Vademecum Głównego Księgowego Bądź na bieżąco ze zmianami prawnymi i korzystaj z aktualnych materiałów