Takie stanowisko wyraził WSA w Warszawie w wyroku 23 czerwca 2010 r., III SA/Wa 1762/09, LEX nr 599728. WSA poddał kontroli interpretację indywidualną wydaną na wniosek radcy prawnego wykonującego zawód wyłącznie w ramach kancelarii będącej spółką osobową. Radca, domagał się potwierdzenia prawidłowości stanowiska, że świadcząc pomoc prawną z urzędu nie stanie się z tego tytułu odrębnym od kancelarii podatnikiem podatku od towarów i usług. Minister Finansów w powyższej sprawie uznał jednak, że świadczenie pomocy prawnej z urzędu stanowi działalność wykonywaną osobiście i radca prawny z tytułu tej działalności jest podatnikiem podatku od towarów i usług w rozumieniu art. 15 ustawy o VAT. Zgodnie zaś z art. 106 ust. 1 i art. 99 tej ustawy, radca prawny, jako indywidualny podmiot ma obowiązek wystawienia faktury VAT oraz złożenia deklaracji VAT-7 uwzględniających obrót z tytułu wynagrodzenia za świadczenie usług pomocy prawnej z urzędu. Spór stron sprowadzał się zatem do kwestii, kto jest podatnikiem z tytułu pomocy prawnej świadczonej z urzędu: spółka osobowa, czy też radca prawny wykonujący zawód w jej ramach.

Zgodnie z art. 8 ust. 1 ustawy z 6 lipca 1982 r. o radcach prawnych (Dz. U. z 2010 r. Nr 10, poz. 65) radca prawny wykonuje zawód w ramach stosunku pracy, na podstawie umowy cywilnoprawnej, w kancelarii radcy prawnego oraz w spółce cywilnej, jawnej, partnerskiej lub komandytowej. Ustawodawca określił również przedmiot działalności tych spółek, ograniczając go do świadczenia pomocy prawnej oraz wskazał podmioty, które mogą być wspólnikami tego rodzaju spółek. Zdaniem Sądu forma wykonywania zawodu nie jest środkiem pomocniczym do wykonywania zawodu. Jej wybór określa formę organizacyjno-prawną, w jakiej działalność ta będzie wykonywana, wyznaczając tym samym relacje radcy prawnego z potencjalnymi odbiorcami jego usług. W zależności od formy wykonywania zawodu będą to klienci radcy prawnego lub spółki. Innymi słowy formy wykonywania zawodu określają sposób, w jaki radca prawny funkcjonuje na rynku usług prawniczych. Gwarantując swobodę wyboru tej formy spośród uznanych za dopuszczalne, ustawodawca zgodził się, że tym samym radca prawny będzie miał wpływ na swój status w sferze prawnopodatkowej. Z kolei okoliczność, że określonego z imienia i nazwiska radcę prawnego wskazuje samorząd radcowski jest kwestią techniczną, racjonalnym rozwiązaniem, pozwalającym na wybór konkretnego radcy prawnego przez podmiot działający niejako w imieniu radców prawnych, będący ich zrzeszeniem, a zatem dysponujący wiedzą niezbędną do wyznaczenia osoby właściwej w danej sprawie.

Podsumowując, jeżeli radca prawny zdecyduje się na wykonywanie zawodu w formie spółki osobowej, jako jej wspólnik, brak jest powodu, dla którego należałoby przyjąć, że pomoc prawna świadczona z urzędu stanowi odrębną działalność gospodarczą tego radcy prawnego. Byłoby to nie tylko nieuzasadnione w świetle art. 15 ust. 1 ustawy o VAT uznającego za podatników również osoby prawne i jednostki organizacyjne nieposiadające osobowości prawnej, ale także nieracjonalne. Radca prawny wykonujący zawód w formie spółki osobowej, nie staje się więc podatnikiem podatku od towarów i usług z tytułu pomocy prawnej świadczonej z urzędu. Podatnikiem zobowiązanym do wystawienia faktury VAT jest w takim przypadku spółka.

Artykuł pochodzi z programu System Informacji Prawnej LEX