RPO: Wydatki na pobyt osoby niepełnosprawnej w domu pomocy społecznej powinny uprawniać do ulgi

Nieobjęcie ulgą rehabilitacyjną wydatków przeznaczonych na sfinansowanie kosztów pobytu w domu pomocy społecznej osoby niepełnosprawnej zaliczonej, z powodu niepełnosprawności intelektualnej lub innej, do znacznego stopnia niepełnosprawności i wymagającej stałej lub długotrwałej opieki i pomocy innej osoby w związku ze znacznie ograniczoną możliwością samodzielnej egzystencji, w ocenie Rzecznika Praw Obywatelskich, narusza Konstytucję.

Na tle badanych skarg dotyczących ulgi rehabilitacyjnej przewidzianej w art. 26 ust. 7a ustawy o PIT ujawnił się problem nieobjęcia ulgą wydatków poniesionych na utrzymanie osoby niepełnosprawnej przebywającej w domu pomocy społecznej przez podatnika spełniającego warunki wskazane w art. 26 ust. 7e tej ustawy. Przepis art. 26 ust. 7a pkt 5 i 6 ustawy o PIT uprawnia bowiem do ulgi wydatki na odpłatność za pobyt na turnusie rehabilitacyjnym, na leczeniu w zakładzie lecznictwa uzdrowiskowego, za pobyt w zakładzie rehabilitacji leczniczej, zakładach opiekuńczo-leczniczych i pielęgnacyjno-opiekuńczych oraz za zabiegi rehabilitacyjne. Z kolei wydatki poniesione w związku z pobytem osoby niepełnosprawnej w domu pomocy społecznej nie uprawniają do takiej ulgi. Zdaniem RPO stanowi to naruszenie art. 69 Konstytucji, który zobowiązuje władze publiczne do otoczenia osób niepełnosprawnych opieką i szczególną troską.
Zastrzeżenia RPO budzi także nieurealnianie limitu dochodów osoby niepełnosprawnej decydującego o uznaniu jej za pozostającą na utrzymaniu podatnika w rozumieniu art. 26 ust. 7e ustawy o PIT. Limit kwotowy (9120 zł) został wprowadzony 1 stycznia 2003 r. Jego wysokość odpowiadała dwunastokrotności najniższego wynagrodzenia za pracę obowiązującego w latach 2001-2002 w kwocie 760 zł. Ustawodawca nie przewidział mechanizmów zapewniających waloryzację limitu w związku ze wzrostem minimalnego wynagrodzenia za pracę. A wysokość tego wynagrodzenia wzrasta i w 2012 r. wynosi 1.500 zł miesięcznie.
Brak waloryzacji limitu powoduje, że wypłata dodatków do renty lub emerytury przez osobę niepełnosprawną w roku podatkowym oznacza przekroczenie dochodu w wysokości przekraczającej przedmiotowy limit, co wyłącza możliwość uznania jej za pozostającą na utrzymaniu. W konsekwencji podatnicy ponoszący wydatki na cele rehabilitacyjne na rzecz bliskich im osób niepełnosprawnych nie nabywają prawa do skorzystania z ulgi rehabilitacyjnej. Dlatego RPO zwraca się o rozważenie podjęcia inicjatywy ustawodawczej, mającej na celu wprowadzenie rozwiązania zabezpieczającego odpowiednią waloryzację limitu przewidzianego w art. 26 ust. 7e ustawy o PIT oraz poszerzenie katalogu wydatków uprawniających do ulgi rehabilitacyjnej o wydatki ponoszone w związku z pobytem w domu pomocy społecznej osoby niepełnosprawnej zaliczonej do znacznego stopnia niepełnosprawności.

Wystąpienie RPO do Ministra Finansów z 15 lutego 2012 r., RPO/661580/10/V/620.1.1 RZ