W jakiej sytuacji opłata z tytułu ugody za wcześniejsze rozwiązanie umów leasingu operacyjnego może stanowić koszt uzyskania przychodu?

Proszę, o ile to możliwe, o podanie orzecznictwa i interpretacji Ministerstwa Finansów w tym zakresie.
 

Opłata z tytułu ugody za wcześniejsze rozwiązanie umowy leasingu może stanowić koszt uzyskania przychodu, m.in., w przypadku rozwiązania umowy na skutek utraty, zniszczenia lub nienaprawialnego uszkodzenia przedmiotu leasingu, kradzieży przedmiotu leasingu czy ciężkiej sytuacji finansowej leasingobiorcy.


 

Istnieją wątpliwości, jeśli chodzi o możliwość zaliczania do kosztów opłat związanych z rozwiązywaniem tych umów (w tym opłat z tytułu ugody za wcześniejsze rozwiązanie umowy leasingu). Według mnie, wydatki takie stanowią koszty uzyskania przychodów podatników. Konieczność poniesienia tych wydatków jest bowiem bezpośrednio związana z prowadzoną przez tych podatników działalnością gospodarczą (skoro umowa leasingu została w toku prowadzonej działalności gospodarczej, a przedmiot leasingu był w tej działalności wykorzystywany), a w konsekwencji - wydatki te, jako koszty tej działalności, stanowią koszty uzyskania przychodów tej działalności.

Stanowisko to podzielają organy podatkowe w udzielanych wyjaśnieniach. Tytułem przykładu wskazać można interpretację indywidualną Dyrektora Izby Skarbowej w Poznaniu z dnia 19 czerwca 2008 r., ILPB1/415-204/08-3/AG, http://sip.mf.gov.pl/sip, w której organ podatkowy odpowiadał na pytanie podatnika, który znalazł się w ciężkiej sytuacji finansowej, uniemożliwiającej dalszą spłatę rat leasingowych. W tej sytuacji podatnik zawarł porozumienie o zwrocie przedmiotu leasingu oraz - stosownie do zapisów zawartej umowy leasingu - stał się zobowiązany do zapłaty odszkodowania z powodu odstąpienia od umowy. Organ podatkowy uznał w tej sytuacji za prawidłowe stanowisko podatnika, że "odszkodowanie z tytułu wcześniejszego rozwiązania umowy leasingu, wypłacone leasingodawcy, stanowi racjonalny i uzasadniony wydatek związany z prowadzoną działalnością gospodarczą, poniesiony w celu osiągnięcia przychodów, a zatem stanowi koszt uzyskania przychodów". Podobne stanowisko zajął również Dyrektor Izby Skarbowej w Poznaniu w interpretacji indywidualnej z dnia 11 września 2009 r., ILPB3/423-459/09-6/DS, http://sip.mf.gov.pl/sip. W tym wypadku organ podatkowy wyjaśnił, że "wydatek w postaci dodatkowej opłaty naliczonej przez finansującego w przypadku rozwiązania i wygaśnięcia którejkolwiek z umów leasingu przed upływem terminu, na który zostały zawarte (m.in. na skutek utraty, zniszczenia lub nienaprawialnego uszkodzenia przedmiotu leasingu) stanowi (...) koszt uzyskania przychodów w dacie jego poniesienia". Z kolei Dyrektor Izby Skarbowej w Bydgoszczy w interpretacji indywidualnej z dnia 31 stycznia 2008 r., ITPB3/423-248/07/MT, http://sip.mf.gov.pl/sip, wyjaśnił, że zapłata odszkodowania związanego z rozwiązaniem umowy leasingu może stanowić "pośredni koszt uzyskania przychodów, jeżeli jest racjonalnie i ekonomicznie uzasadniona jako zmierzająca do osiągnięcia przychodów, bądź zachowania albo zabezpieczenia źródła przychodów. Ocena celowości analizowanego wydatku wymagać będzie uwzględnienia między innymi takich czynników, jak powód zerwania umowy, czy też sposób umownego ukształtowania elementów odszkodowania".

Możliwość zaliczenia odszkodowania (w tym odszkodowania umownego) do kosztów uzyskania przychodów dotyczy również sytuacji, gdy rozwiązanie umowy leasingu nastąpiło na skutek kradzieży przedmiotu leasingu (zob. interpretację indywidualną Dyrektora Izby Skarbowej Bydgoszczy w interpretacji indywidualnej z dnia 9 czerwca 2008 r., ITPB3/423-150/08/DK, http://sip.mf.gov.pl/sip). Co więcej, Dyrektor Izby Skarbowej w Warszawie w interpretacji indywidualnej z dnia 2 kwietnia 2008 r., IP-PB3-423-87/07-2/JB, http://sip.mf.gov.pl/sip, wyjaśnił, że "opłaty leasingowe zapłacone przez korzystającego po rozwiązaniu umowy z powodu kradzieży przedmiotu leasingu, podlegają zaliczeniu do kosztów uzyskania przychodu" (ta ostatnia kwestia budzi jednak pewne kontrowersje - odmienne stanowisko zajął WSA w Gliwicach w wyroku z dnia 2 czerwca 2009 r., I SA/Gl 176/09, http://orzeczenia.nsa.gov.pl).

O ile wyjaśnień organów podatkowych w omawianej kwestii jest stosunkowo dużo, niewiele jest, niestety, dostępnego w tej kwestii orzecznictwa (oprócz wskazanego wyroku WSA w Gliwicach znane mi jest również analogiczne stanowisko zajęte przez NSA w wyroku z dnia 28 lutego 2001 r., I SA/Gd 1240/98, POP 2003, z. 4, poz. 108).