Z opublikowanego w środę raportu Najwyższej Izby Kontroli wynika, że wprawdzie w latach 2016-2017 i w I połowie 2018 r. mierzony w dniach czas przeprowadzanych kontroli wydłużał się, jednakże wynikało to z rozwoju czynności analitycznych i większej liczby czynności sprawdzających. Prowadzone kontrole i postępowania dotyczyły spraw o coraz wyższym stopniu skomplikowania. Te prostsze były częściej wyjaśniane bez potrzeby wszczynania kontroli. Ponadto odnotowano wyraźny spadek liczby kontroli u podatników na rzecz wzrostu liczby czynności analitycznych i sprawdzających.
Wyższa skuteczność kontroli
NIK podkreśla, że o ile w 2015 r. 72,7 proc. kontroli u podatników przynosiło efekty finansowe, to w I połowie 2018 r. skuteczność ta zwiększyła się do 78,1 proc. - Niestety stopień wykorzystania narzędzia w jego początkowej fazie funkcjonowania był niewystarczający. Wynikało to z opóźnień Ministerstwa Finansów w opracowaniu koncepcji wykorzystania JPK_VAT oraz pozostałych struktur JPK, a przede wszystkim stworzenia i udostępnienia narzędzi informatycznych umożliwiających wykorzystanie danych zawartych w JPK.
Czytaj w LEX:
- Uprawnienia organów w kontroli podatkowej przedsiębiorców >
- Pełnomocnik przedsiębiorcy w kontroli podatkowej >
- Dowody zgromadzone w trakcie kontroli i postępowania podatkowego w sposób sprzeczny z prawem >
Dopiero w sierpniu 2018 r. resort zlecił stworzenie rozwiązania zapewniającego dostęp do danych z plików pozostałych struktur JPK, pobieranych na żądanie organów podatkowych – wynika z raportu.
JPK bez weryfikacji?
NIK wskazuje, że w latach 2016–2017 resort na poziomie centralnym nie prowadził weryfikacji, czy podatnicy zobowiązani do składania JPK_VAT wywiązywali się z tego obowiązku. Ministerstwo wadliwie też zorganizowało podział zadań związanych z nadzorem nad wdrażaniem i wykorzystaniem instrumentu, nie opracowało stosownego regulaminu. Do końca I połowy 2017 r., tj. przez rok, nie ustalono żadnych mierników skuteczności i efektywności wykorzystania JPK. Później wprowadzone w tym zakresie rozwiązania były niekompletne i nie zapewniały skutecznego pomiaru. Co ważne, pliki JPK_VAT do końca 2016 r. nie zawierały numeru NIP kontrahenta, który umożliwiałby porównanie transakcji wykazanych przez podatników, bo nie wymagały tego przepisy. Zmiany w tym zakresie wprowadzono 1 stycznia 2017 r.
Czytaj w LEX: Sankcje za nieprzestrzeganie obowiązku przekazywania organom podatkowym danych w formacie JPK >
Cena promocyjna: 119.2 zł
|Cena regularna: 149 zł
|Najniższa cena w ostatnich 30 dniach: zł
Kontrolerzy NIK pozytywnie ocenili zapewnienie przez Ministerstwo bezpieczeństwa i stabilności systemu informatycznego służącego pobieraniu plików JPK_VAT od podatników, a także szkolenia dla pracowników obsługujących JPK.
Zobacz również: Zmiana przez zaskoczenie, czyli jak MF zmieniło certyfikat do wysyłania JPK >>
JPK dla wszystkich?
Organy podatkowe w początkowym okresie (do połowy 2017 r.) śladowo korzystały z pliku, i to tylko w czynnościach sprawdzających – w postępowaniach podatkowych w ogóle. Dopiero w kolejnym okresie sięgały po niego częściej. Dzięki temu KAS mogła analizować ryzyko wystąpienia strat dla budżetu i typować podmioty mogące generować te straty. Sporządzano raporty o niezgodnościach pomiędzy danymi w plikach JPK_VAT i w deklaracjach podatnika oraz jego kontrahentów, wykrywano faktury wystawione przez podmioty zalegające z podatkami. W ocenie NIK warunkiem uzyskania wymiernych i oczekiwanych efektów w związku ze stosowaniem JPK jest przede wszystkim jego pełne wdrożenie i zwiększenie stopnia wykorzystania przez organy administracji skarbowej.
Czytaj w LEX: Sposoby wykorzystania jednolitych plików kontrolnych przez podatników dla potrzeb wewnętrznych firmy >
- JPK to tylko dane o fakturach wystawianych i księgowanych przez podatników. Samo zbieranie danych jednak nic nie da, istotne są możliwości ich analizy, w tym w szczególności zautomatyzowanej. Wykorzystanie danych zbieranych w ramach JPK wymaga specjalnych programów oraz algorytmów ich przeszukiwania. Zbudowanie prawidłowych algorytmów to jednak w dużej mierze kwestia nauki - ocenia Andrzej Nikończyk, doradca podatkowy, partner w KNDP. Ekspert podkreśla, że niedługo zakres danych przekazywanych w ramach JPK będzie jeszcze większy i wiedza fiskusa także. Daje to nadzieję uczciwym podatnikom na lepsze typowanie nieprawidłowości, a w efekcie pozostanie poza zainteresowaniem fiskusa.
Sprawdź w LEX:
- Czy schemat JPK_FA jest wysyłany jedynie na żądanie organu podatkowego? >
- Kto powinien ponieść koszt uwierzytelniania kopii faktur i rejestrów VAT, w związku z wezwaniem organu podatkowego do przedłożenia tych dokumentów przez podatnika? >
- Jak wykazywać zbiorczo sprzedaż paragonową w JPK_VAT z danego miesiąca? >
Nikończyk zauważa również, że JPK jest także i dość skutecznie wykorzystywany przez urzędy skarbowe jako organy egzekucyjne. Zamiast poszukiwać dłużników podatnika zalegającego z zapłatą podatków korzystają z JPK, w którym podatnik sam wskazuje komu i na ile wystawił fakturę. Organ po prostu zajmuje te wierzytelności u dłużników co znacznie usprawnia egzekucję.
Arkadiusz Łagowski, doradca podatkowy, partner w Martini i Wspólnicy tłumaczy, że NIK w swoim raporcie wskazuje, że JPK to ważne i skuteczne narzędzie uszczelniające VAT. Nie zawsze było jednak efektywnie wykorzystywane, szczególnie zaraz po jego wdrożeniu. Już teraz JPK dostarcza skarbówce wiele cennych informacji pozwalających na prace analityczną. - Już niedługo jego rola jeszcze wzrośnie, ponieważ zastąpi deklaracje VAT. Z jednej strony to dobra informacja dla podatników ponieważ zniknie obowiązek jednoczesnego składania deklaracji i JPK. Z drugiej jednak strony ewidencja zostanie poszerzona o wiele dodatkowych informacji takich jak np. kody transakcji, czy dokumentów. Dla podatników oznacza to modyfikacje systemowe, spore wydatki i dużo pracy - dodaje Łagowski.
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.
