Rezultatem pracy jest dokument pt. Metodyka w zakresie oceny dochowania należytej staranności przez nabywców towarów w transakcjach krajowych. Opracowanie zostało zaprezentowane w środę w Ministerstwie Finansów.

Metodyka tylko dla organów podatkowych
 - Prezentowaną Metodykę kieruję do Krajowej Administracji Skarbowej. Jest to zbiór wskazówek pomocnych urzędnikom skarbowym w ocenie dochowania należytej staranności w VAT przez przedsiębiorców. Dokument powstał we współpracy ze stroną społeczną. To także swoisty „drogowskaz" dla przedsiębiorców, wskazujący czym w ocenie należytej staranności kierują się urzędnicy. – powiedziała prof. Teresa Czerwińska.

Z informacji udzielonych przez MF wynika, że stworzony dokument będzie miał zastosowanie do nabywców towarów w obrocie krajowym, którzy: nie dokonali oszustwa w zakresie podatku VAT oraz nie wiedzieli, że transakcja, w wyniku której nabyli towar, służy oszustwu w zakresie VAT. Określa ona najistotniejsze okoliczności, które powinny być brane pod uwagę przez organy podatkowe w postępowaniach podatkowych przy ocenie dochowania należytej staranności przez nabywców towarów w transakcjach krajowych udokumentowanych fakturą z wykazaną kwotą podatku od towarów i usług i co do zasady przy ocenie transakcji z bezpośrednim kontrahentem podatnika.

Wspólne wytyczne dla administracji
Celem dokumentu jest wprowadzenie wspólnej dla całej KAS wskazówki oceny dochowania przez podatnika należytej staranności, określenie rekomendacji dla KAS w zakresie tego, co należy badać w pierwszej kolejności, uwzględniając te działania, które w praktyce może realnie wykonać podatnik, aby rzetelnie zweryfikować swoich kontrahentów oraz zwiększenie przejrzystości działań KAS.

W praktyce oznacza to, że organy podatkowe powinny ocenić, czy podatnik należycie zweryfikował swojego kontrahenta, czyli dostawcę towaru i okoliczności transakcji z nim zawieranej. MF zapewnia, że jeżeli podatnik podejmie działania wskazane w Metodyce, to istotnie zwiększa się prawdopodobieństwo dochowania przez niego należytej staranności. Dopiero jeżeli zignoruje obiektywne okoliczności, wskazujące na to, że transakcja może mieć na celu naruszenie prawa lub oszustwo, powinno mu zostać zakwestionowane prawo do odliczenia podatku naliczonego.

MF podkreśla, że Metodyka jest narzędziem mającym ułatwić organom podatkowym ocenę dochowania należytej staranności przez podatników, nie ma natomiast statusu objaśnień podatkowych. Zdaniem Pawła Gruzy, wiceministra finansów, jest zbyt wcześnie na przedstawienie dokumentu adresowanego bezpośrednio do podatników.

Podatnicy też mają być ważni
Resort finansów zapewnia jednak, że mimo, że głównym odbiorcą tego dokumentu są urzędnicy skarbowi, nie traci on z oczu perspektywy podatników. Będzie aktualizowany m.in. pod kątem zmian w przepisach prawa, dostosowania jego treści do aktualnych potrzeb KAS albo gdyby na taką konieczność wskazywała praktyka życia gospodarczego.

Dwanaście stron wytycznych
Jedną z wytycznych jest zasada, zgodnie z którą, jeżeli podatnik nie będzie odpowiednio uważny przy zawieraniu transakcji, a więc zignoruje obiektywne okoliczności, wskazujące na to, że transakcja może mieć na celu naruszenie prawa lub oszustwo, wówczas powinno zostać zakwestionowane prawo tego podatnika do odliczenia podatku naliczonego. Z innej z kolei wynika, że płatność za towar przelewem na dwa odrębne rachunki bankowe powinna budzić wątpliwości, jeżeli cenę netto za zakupione towary zapłacono na rachunek bankowy wskazany przez kontrahenta, a  zawarty w cenie towarów VAT został zapłacony na inny (wskazany przez kontrahenta) rachunek bankowy.

Z dokumentu wynika także, że podejrzenia organu powinien wzbudzić podatnik, który nabył od kontrahenta towary, które należą do innej branży niż ta, w której działa i których dotychczas podatnik od niego nie nabywał, jeżeli zmiana profilu działalności kontrahenta nie ma uzasadnienia ekonomicznego.

Arkadiusz Łagowski, doradca podatkowy, menadżer w Grant Thornton Frąckowiak, zwraca uwagę, że stosowanie się do wytycznych Metodyki nie da żadnej pewności, zwiększy jednak istotnie prawdopodobieństwo należytej staranności. Podatnik będzie mógł liczyć na większą ochronę niż dziś, zwłaszcza jeśli wprowadzi weryfikację podmiotów i okoliczności transakcji, a także gdy zastosuje mechanizm podzielonej płatności. Stosowanie się do wytycznych z Dokument będzie zatem dodatkowym argumentem w sporach z organami podatkowymi. Metodykę podobnie ocenia Andrzej Nikończyk, doradca podatkowy, partner w KNDP. Zwraca uwagę, że ma ona walor wewnętrzny i ma określać sposób badania należytej staranności. Ekspert liczy jednak, że wprowadzi ona pewien standard w działaniach organów i tym samym staranność podatników będzie oceniana według jednolitych zasad we wszystkich organach.

- Dokument nie będzie wprost chronił podatników, być może kiedyś doczekamy się objaśnień chroniących podatników w tym zakresie, jednak liczę że ujawnienie oczekiwać wobec podatników pozwoli im nie tylko postępować w sposób pozwalający uniknąć negatywnych skutków w zakresie odliczania VAT, ale przede wszystkim będzie stanowił barierę dla samych oszustów - podsumowuje Nikończyk.
Przeczytaj również: Wirtualne biuro kontrahenta powinno wzbudzić podejrzenia >>

Prace nad stworzeniem dokumentu trwały od września 2017 r. Z treścią dokumentu można zapoznać się tutaj >>