W niniejszej sprawie sądy kolejnych instancji stosując różną wykładnię doszły do odmiennych wniosków w kwestii opodatkowania zbywanego udziału w prawie użytkowania wieczystego nieruchomości.

Zdaniem sądu pierwszej instancji organy podatkowe obu instancji bezzasadnie przyjęły jako podstawę opodatkowania przychód uzyskany ze sprzedaży udziału w prawie użytkowania wieczystego nieruchomości nie zwracając uwagi, iż podatnik nie spełnił przesłanki pozytywnej - uzyskania przychodu z tytułu sprzedaży całości prawa wieczystego użytkowania nieruchomości.

Według WSA porównując literalne brzmienie art. 10 ust. 1 pkt 8 lit a-c oraz art. 10 ust. 3 ustawy o PIT, uprawniony jest wniosek, że ustawodawca odróżnia zbycie prawa wieczystego użytkowania od zbycia udziału w takim prawie, uzależniając je w zasadzie od celu tego zbycia, a zatem czy następuje ono w wykonaniu działalności gospodarczej czy też nie pozostaje z nią w związku. Dlatego rację ma podatnik, że organ podatkowy w sposób nieuprawniony dokonał rozszerzającej wykładni określonego w treści art. 10 ust. 1 pkt 8 lit. c) ustawy o PIT.

Według WSA nie można przyjąć, że podatnik zbył całość prawa użytkowania wieczystego, w sytuacji, gdy przedmiotem umowy sprzedaży był jedynie udział w tym prawie. W konsekwencji w stosunku do kwoty uzyskanej z tytułu zbycia części udziału w prawie użytkowania wieczystego należy uznać, że nie stanowi ona przychodu w rozumieniu art. 10 ust. 1 pkt 8 lit c) ustawy o PIT i nie podlega opodatkowaniu 10 proc. zryczałtowanym podatkiem od osób fizycznych.

Sprawa trafiła do NSA. Jak się okazało sąd kasacyjny doszedł do zupełnie innych wniosków niż sąd pierwszej instancji. Według NSA w niniejszej sprawie należy odstąpić od wykładni językowej dając prymat wykładni systemowej lub funkcjonalnej. W opinii sądu art. 10 ust. 1 pkt 8 lit. c) ustawy o PIT, wymieniając jako jedno ze źródeł przychodów – prawo wieczystego użytkowania gruntów – obejmuje swym zakresem również udział w prawie wieczystego użytkowania. Taka redakcja omawianej normy prawnej wskazuje na to, że ustawodawca zastosował konstrukcję określającą maksymalne ramy przedmiotowe.

Według NSA sąd pierwszej instancji nie wziął także pod uwagę wyników wykładni celowościowej. Przyjęcie wykładni art. 10 ust. 1 pkt 8 lit. c) ustawy o PIT dokonanej przez WSA pozbawiałoby podatników odpłatnie zbywających udział w prawie wieczystego użytkowania nie tylko zryczałtowanego opodatkowania stawką 10 proc., ale przede wszystkim nabycia prawa do ulgi podatkowej. Ponadto orzeczenie WSA naruszałoby konstytucyjną zasadę równości opodatkowania, nawet przy założeniu, że w tym konkretnym przypadku orzeczenie sądu było korzystne dla podatnika.

Wyrok NSA z 23 listopada 2012 r., II FSK 696/11