Pytanie

Pracodawca kupuje we własnym imieniu usługę doładowania kart miejskich MZK na rzecz pracowników. Faktury za doładowanie biletu na kartach miejskich (imiennych pracowników) są wystawione na pracodawcę. Bilety MZK pracownicy wykorzystują na potrzeby prywatne. Pracodawca w całości pokrywa koszt tej usługi, pracownik korzysta z usługi nieodpłatnie.
Czy pracodawca ma prawo do odliczenia podatku naliczonego od faktur za usługę doładowania biletów MZK?
Czy w przypadku, gdy ma takie prawo, ma obowiązek naliczenia podatku należnego od przekazania nieodpłatnego tych usług (biletów MZK) na potrzeby pracowników?

Odpowiedź

Uważam, że w przedstawionej sytuacji pracodawca jest uprawniony do odliczania podatku naliczonego z faktur za doładowania kart miejskich MZK, a jednocześnie jest obowiązany do opodatkowywania podatkiem VAT nieodpłatnie świadczonych (przekazywanych) na rzecz pracowników usług transportowych.

Uzasadnienie

Prawo do odliczenia przysługuje w zakresie, w jakim towary i usługi nabywane przez podatników wykorzystywane są do wykonywania czynności opodatkowanych (zob. art. 86 ust. 1 ustawy z 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (tekst jedn.: Dz. U. z 2011 r. Nr 177, poz. 1054 z późn. zm. – dalej u.p.t.u.)). Z kolei art. 8 ust. 2 pkt 2 u.p.t.u. stanowi, że za odpłatne świadczenie usług uznaje się również nieodpłatne świadczenie usług na cele osobiste podatnika lub jego pracowników, w tym byłych pracowników, wspólników, udziałowców, akcjonariuszy, członków spółdzielni i ich domowników, członków organów stanowiących osób prawnych, członków stowarzyszenia, oraz wszelkie inne nieodpłatne świadczenie usług do celów innych niż działalność gospodarcza podatnika.

Jak widać, nieodpłatne świadczenie usług na cele osobiste pracowników podlega opodatkowaniu VAT (przy czym dzieje się tak niezależnie od istnienia prawa do odliczenia przy nabyciu towarów i usług związanych z tym nieodpłatnym świadczeniem usług). W konsekwencji – o ile nie jest zwolnione od podatku (taki przypadek w przedstawionym stanie faktycznym nie ma miejsca) – nieodpłatne świadczenie usług na cele osobiste pracowników jest opodatkowane VAT i uprawnia podatników do odliczania podatku naliczonego przy dokonywaniu zakupów towarów i usług na te cele.

Jak jednocześnie stanowi art. 8 ust. 2a u.p.t.u., w przypadku gdy podatnik, działając we własnym imieniu, ale na rzecz osoby trzeciej, bierze udział w świadczeniu usług, przyjmuje się, że ten podatnik sam otrzymał i wyświadczył te usługi. Prowadzi to w mojej ocenie do wniosku, że w przedstawionej sytuacji pracodawca:
1) jest uprawniony do odliczania podatku naliczonego z faktur za doładowania kart miejskich MZK,
2) jest obowiązany do opodatkowywania VAT nieodpłatnie świadczonych (przekazywanych) na rzecz pracowników usług transportowych.

Zobacz książkę "Prawo do odliczenia i zwrotu podatku naliczonego w VAT" dostępną w przedsprzedaży w księgarni internetowej Profinfo >>

Na zakończenie poczynić chcę dwie uwagi. Po pierwsze wyjaśnić pragnę, że w przypadku towarów nabywanych w celu nieodpłatnego przekazania pracownikom organy podatkowe wyjaśniają najczęściej, że pracodawcom nie przysługuje prawo do odliczenia, a jednocześnie nie są oni obowiązani do opodatkowywania ich nieodpłatnego przekazania (zob. przykładowo interpretację indywidualną Dyrektora Izby Skarbowej w Katowicach z 29 sierpnia 2011 r., IBPP1/443-1329/11/AW czy interpretację indywidualną Dyrektora Izby Skarbowej w Warszawie z 3 lutego 2014 r., IPPP2/443-1279/13-4/KG). Dzieje się tak jednak dlatego, że warunkiem opodatkowania nieodpłatnych dostaw towarów jest istnienie prawa do odliczenia przy ich nabyciu, wytworzeniu lub imporcie (zob. art. 7 ust. 2 u.p.t.u.), co nie jest warunkiem opodatkowania nieodpłatnie świadczonych usług. Dlatego też wyjaśnienia powyższe nie mają w przedstawionej sytuacji odpowiedniego zastosowania.

Po drugie wskazać chcę, że w mojej ocenie w oparciu o tzw. doktrynę "assets labelling" możliwe jest uznanie, że zakupu oraz nieodpłatnego przekazania usług transportowych (doładowań kart miejskich) pracodawca dokonuje poza prowadzoną działalnością gospodarczą, a w konsekwencji nie przysługuje mu prawo do odliczenia oraz nie jest obowiązany do rozpoznawania podlegających opodatkowaniu nieodpłatnie świadczonych usług. Doktryna "assets labelling" jest jednak najczęściej przez organy podatkowe ignorowana (o czym świadczą wskazane powyżej wyjaśnienia), a w konsekwencji przyjęcie takiego rozwiązania byłoby bardziej ryzykowne od rozwiązania wskazanego powyżej.

Odpowiedź pochodzi z programu Vademecum Głównego Księgowego.