Podatek od zatrudnienia cudzoziemca pracującego na podstawie zlecenia lub umowy o dzieło za granicą

Przy prowadzeniu działalności gospodarczej często ma miejsce sytuacja, gdy polscy pracodawcy zatrudniają cudzoziemca na podstawie umowy zlecenia lub umowy o dzieło. Osoba ta nie wykonuje pracy w Polsce, lecz w swoim kraju. Warto w związku z tym wiedzieć, jakie obowiązki podatkowe ciążą na firmie zatrudniającej obcokrajowca na podstawie umowy zlecenia lub umowy o dzieło w takiej sytuacji.

W sytuacji zatrudniania przez firmę polską cudzoziemca na podstawie umowy zlecenia, lub też umowy o dzieło istotna jest także odpowiedź na pytanie, czy fakt wykonywania usług poza terytorium Polski zwalnia ją z poboru podatku dochodowego od osób fizycznych oraz czy jest konieczne w takiej sytuacji uzyskanie certyfikatu rezydencji podatkowej obcokrajowca.
Sprawa ta stała się również przedmiotem interpelacji poselskiej (nr 9335). W odpowiedzi na nią Ministerstwo Finansów wskazało, że zgodnie z art. 3 ust. 2a i 2b ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz. U. z 2000 r. Nr 14, poz. 176, z późń. zm., dalej jako: ustawa), osoby fizyczne, jeżeli nie mają na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej miejsca zamieszkania, podlegają obowiązkowi podatkowemu tylko od dochodów (przychodów) osiąganych na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej (ograniczony obowiązek podatkowy). Za dochody (przychody) osiągane na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej uważa się w szczególności dochody (przychody) z:

1) pracy wykonywanej na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej na podstawie stosunku służbowego, stosunku pracy, pracy nakładczej oraz spółdzielczego stosunku pracy, bez względu na miejsce wypłaty wynagrodzenia,
2) działalności gospodarczej prowadzonej na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej,
3) położonej na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej nieruchomości, w tym ze sprzedaży takiej nieruchomości.

Powyższe przepisy stosuje się z uwzględnieniem umów o unikaniu podwójnego opodatkowania, o czym stanowi art. 4a ustawy.
W zależności od konkretnego przypadku usługi świadczone na podstawie umowy zlecenia lub umowy o dzieło mogą na gruncie umów o unikaniu podwójnego opodatkowania być opodatkowane bądź jako zyski z wykonywania wolnego zawodu albo innej działalności o samodzielnym charakterze bądź jako należności licencyjne.
Ponadto jeżeli zleceniobiorca jest osobą fizyczną prowadzącą działalność gospodarczą i wykonuje zlecenie w ramach tej działalności, dochody te mogą być opodatkowane jako zyski przedsiębiorstwa.
W przypadku zysków przedsiębiorstwa i wykonywania wolnych zawodów, co do zasady, dochody te opodatkowane są w miejscu zamieszkania, chyba że działalność prowadzona jest na terytorium drugiego państwa za pośrednictwem zakładu lub stałej placówki. Definicje zakładu/stałej placówki zawierają poszczególne umowy o unikaniu podwójnego opodatkowania. Co do zasady chodzi tu o stałą placówkę, za pomocą której prowadzona jest działalność w drugim państwie. W sytuacji, gdy osoba ma miejsce zamieszkania poza terytorium Rzeczypospolitej Polskiej i wykonuje działalność również poza terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, a zatem dochody te nie będą opodatkowane w Polsce.
W przypadku należności licencyjnych (określenie ˝należności licencyjne˝ użyte w tym artykule oznacza wszelkiego rodzaju należności płacone za użytkowanie lub prawo do użytkowania wszelkich praw autorskich do dzieła literackiego, artystycznego lub naukowego, włącznie z filmami dla kin, wszelkiego patentu, znaku towarowego, wzoru lub modelu, planu, tajemnicy technologii lub procesu produkcyjnego lub za korzystanie z doświadczenia zawodowego w dziedzinie przemysłowej, handlowej lub naukowej - art. 12 ust. 2 Modelowej Konwencji OECD), co do zasady państwo źródła (w tym przypadku Polska) ma prawo pobrać podatek w wysokości określonej w konkretnej umowie (od 0% do 15% w zależności od umowy).
Należy jednak podkreślić, że zgodnie z art. 29 ust. 2 ustawy zastosowanie stawki podatku wynikającej z właściwej umowy o unikaniu podwójnego opodatkowania lub niepobranie (niezapłacenie) podatku zgodnie z taką umową jest możliwe pod warunkiem udokumentowania dla celów podatkowych miejsca zamieszkania podatnika uzyskanym od niego certyfikatem rezydencji. Oznacza to, że jeżeli płatnik nie posiada certyfikatu rezydencji podatkowej, zobowiązany jest pobrać podatek w wysokości 20% od przychodu (art. 29 ust. 1 ustawy). Stosownie do postanowień art. 41 ust. 4 ustawy od przychodów wymienionych w art. 29 ust. 1 ustawy płatnikiem są osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą, osoby prawne oraz ich jednostki organizacyjne oraz jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej.
Podmiot pełniący obowiązki płatnika jest również, zgodnie z art. 42 ust. 2 pkt 2 ustawy, zobligowany do przesłania w terminie do końca lutego roku następującego po roku podatkowym lub na pisemny wniosek podatnika w terminie 14 dni od złożenia wniosku, podatnikowi oraz urzędom skarbowym, którymi kierują naczelnicy urzędów skarbowych właściwi w sprawach opodatkowania osób zagranicznych - imiennych informacji sporządzonych według ustalonego wzoru (formularz IFT-1/ IFT-1R). Obowiązek ten istnieje również w sytuacji, gdy na podstawie umowy o unikaniu podwójnego opodatkowania lub ustawy nie są obowiązani do poboru podatku (art. 42 ust. 6 ustawy).
Dodatkowo należy zauważyć, że osoba fizyczna uzyskująca w Polsce wyłącznie przychody, od których płatnik - stosownie do postanowień art. 41 ust. 4 w związku z art. 29 ustawy - pobrał zryczałtowany podatek dochodowy, nie jest zobligowana do złożenia zeznania podatkowego w polskim urzędzie skarbowym. Pobrany i odprowadzony przez płatnika podatek od przychodów wymienionych w art. 29 ust. 1 ustawy jest bowiem podatkiem należnym. Dochodów (przychodów) opodatkowanych tym podatkiem nie łączy się z dochodami opodatkowanymi na ogólnych zasadach przy zastosowaniu skali podatkowej.