W przedmiotowej sprawie fiskus określił podatnikom wysokość zobowiązania podatkowego w podatku dochodowym od osób fizycznych z tytułu sprzedaży w tym samym roku 2 lokali mieszkalnych w tym samym budynku.

Zdaniem organu, działalność podatników posiadała zarobkowy charakter, była wykonywana w sposób zorganizowany i ciągły oraz była prowadzona we własnym imieniu i na własny rachunek. Podatnicy nie działali celem zaspokojenia własnych potrzeb mieszkaniowych, a sprzedaż nieruchomości nie była incydentalna ani sporadyczna.

W ocenie podatników obowiązująca definicja działalności gospodarczej pozwala przyporządkować wszystkie rodzaje przychodów do tejże działalności.

W sprawie istotne było więc ustalenie, czy uzyskane przez podatników w danym roku podatkowym przychody ze sprzedaży lokali mieszkalnych należy traktować, jako przychody z wyprzedaży majątku osobistego, tj. zaliczyć je do przychodów z odpłatnego zbycia nieruchomości lub ich części, jak postrzegają to podatnicy, czy też do przychodów z pozarolniczej działalności gospodarczej, na co zwraca uwagę fiskus.

Sprawa trafiła do NSA. Zdaniem sądu kasacyjnego granica pozwalająca oddzielić przychody przychody z odpłatnego zbycia nieruchomości, od przychodów ze zbycia nieruchomości w ramach działalności gospodarczej, ma charakter płynny. Wątpliwości w szczególności mogą dotyczyć sytuacji, w których podatnik – jak w rozpatrywanej sprawie - sam nie definiuje czynności polegających na odpłatnym zbywaniu nieruchomości, jako podejmowanych przez niego w ramach działalności gospodarczej (np. nie dokonuje stosownego zgłoszenia do ewidencji działalności gospodarczej).

A z uwagi na liczne formy aktywności podatników, jakie występują w obrocie prawnym, proste zestawienie unormowań zawartych w art. 10 ust. 1 pkt 3 oraz pkt 8, z regulacją art. 5a pkt 6 ustawy o PIT, nie pozwala na skonkretyzowanie uniwersalnego wzorca zachowań podatnika, pozwalającego na jednoznaczne oddzielenie tych z nich, które rozpoznawać należy, jako sprzedaż związaną z wykonywaniem pozarolniczej działalności gospodarczej (pkt 3), od zwykłego odpłatnego zbycia (pkt 8). Zatem w każdym przypadku o właściwej kwalifikacji przychodu decydować musi całokształt ustaleń faktycznych, w tym dotyczących zjawisk poprzedzających i towarzyszących zbyciu składników majątkowych (np. lokali mieszkalnych).

Sąd wskazał jednocześnie, że wpływ na ocenę czynności podatnika mogą mieć takie okoliczności, jak:

- przedział czasowy między datą nabycia, a odpłatnego zbycia rzeczy (innych praw majątkowych),

- częstotliwość transakcji,

- forma nabycia własności rzeczy lub praw majątkowych, które są następnie przedmiotem odpłatnego zbycia (np. w przypadku nabycia w drodze spadku określonych składników majątkowych istotnego znaczenia nabiera ustalenie, jakie działania przed zbyciem, w stosunku do przedmiotu sprzedaży poczynił spadkobierca),

- cechy indywidualne przedmiotu zbycia (podatnik może np. wyzbywać się gromadzonej latami kolekcji dzieł sztuki i w takim przypadku zasadniczo nie ma podstaw do różnicowania dla celów podatkowych jego działań w sytuacji, w której dokonano sprzedaży takiego zbioru w całości, od sprzedaży partiami, stosownie do możliwości rynkowych),

- sposób faktycznego wykorzystywania przez podatnika rzeczy lub prawa majątkowego przed zbyciem (np. dla zaspokojenia osobistych potrzeb mieszkaniowych albo dla celów, o których mowa w art. 10 ust. 3 ustawy o PIT),

- działania, jakie przed zbyciem rzeczy lub praw majątkowych podjął w odniesieniu do nich podatnik (np. o charakterze inwestycyjnym), sposób organizacji sprzedaży, np. przez stworzenie profesjonalnej struktury handlowej i in.

Zdaniem sądu błędne jest natomiast automatyczne wiązanie z działalnością gospodarczą takich działań podatnika, jak jednostkowe zlecenie sprzedaży rzeczy profesjonalnej agencji, czy też poszukiwanie przezeń nabywcy za pomocą Internetu. Takie zachowania, w szczególności w XXI wieku, nie wykraczają poza normalny zarząd własnymi sprawami majątkowymi. Natomiast obowiązkiem organu jest ustalenie, czy w konkretnych przypadkach doszło do wyzbycia się składników majątku osobistego, czy też aktywność podatnika spełnia warunki uznania jej za działalność gospodarczą.

Wyrok NSA z 30 stycznia 2014 r., II FSK 867/12

Omówienie pochodzi z programu Vademecum Głównego Ksiegowego