Ustalenie źródła przychodu

Przygotowania do rocznego rozliczenia podatku powinniśmy zacząć od ustalenia, z jakiego źródła osiągnęliśmy przychody w danym roku podatkowym. Źródło osiągniętego przychodu oraz sposób jego opodatkowania decyduje, bowiem o rodzaju zeznania, na którym powinniśmy się rozliczyć. Może się również okazać, że w danym roku osiągnęliśmy przychody z kilku źródeł (różnego rodzaju), opodatkowane według odmiennych zasad, co może skutkować koniecznością złożenia więcej niż jednego zeznania. W zakresie opodatkowania dochodów (przychodów) osób fizycznych obowiązują następujące formularze zeznań rocznych: PIT-28, PIT-36, PIT-36L, PIT-37, PIT-38, PIT-39.

Najczęściej składanym zeznaniem jest PIT-37. Wypełniamy go, jeśli uzyskaliśmy przychody:

a. wyłącznie w Polsce,
b. za pośrednictwem płatnika,
c. opodatkowane przy zastosowaniu skali podatkowej, w szczególności przychody:
- ze stosunku pracy (w tym spółdzielczego stosunku pracy), stosunku służbowego oraz pracy nakładczej,
- z emerytur lub rent krajowych (w tym rent strukturalnych, rent socjalnych), świadczeń przedemerytalnych, zasiłków przedemerytalnych, należności z tytułu członkostwa w rolniczych spółdzielniach produkcyjnych lub innych spółdzielniach zajmujących się produkcją rolną, zasiłków pieniężnych z ubezpieczenia społecznego (np. zasiłek chorobowy),
- ze stypendiów,
- z działalności wykonywanej osobiście (np. z umów zlecenia),
- ze świadczeń wypłaconych z Funduszu Pracy (np. zasiłku dla bezrobotnych) lub z Funduszu Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych,
- z praw autorskich i innych praw majątkowych.

Jeżeli nie spełniamy wyżej wymienionych warunków, bo w roku podatkowym prowadziliśmy działalność gospodarczą czy działy specjalne produkcji rolnej opodatkowane według skali podatkowej lub uzyskaliśmy dochody z zagranicy, lub mamy obowiązek doliczyć do uzyskanych dochodów dochody małoletnich dzieci (wykazywane w załączniku PIT/M), a także, gdy osiągnęliśmy dochody z najmu, wówczas rozliczamy się na formularzu PIT-36, w którym jednocześnie wykazujemy przychody wymienione w punkcie pierwszym (np. wynagrodzenie ze stosunku pracy), jeśli takie osiągnęliśmy.

Jeżeli dla dochodów z prowadzonej działalności gospodarczej lub działów specjalnych produkcji rolnej wybraliśmy opodatkowanie jednolitą 19% stawką podatku, składamy odrębne zeznanie na formularzu PIT-36L.

Jeżeli dla przychodów z działalności gospodarczej lub z tytułu umów najmu, podnajmu, dzierżawy lub innych umów o podobnym charakterze wybraliśmy opodatkowanie ryczałtem od przychodów ewidencjonowanych, składamy odrębne zeznanie na formularzu PIT-28.

Jeżeli osiągnęliśmy przychody z kapitałów pieniężnych, np. z odpłatnego zbycia papierów wartościowych (takich jak: akcje, obligacje, certyfikaty inwestycyjne itp.), pochodnych instrumentów finansowych (takich jak: kontrakty terminowe, opcje itp.) lub z odpłatnego zbycia udziałów w spółkach mających osobowość prawną, składamy odrębne zeznanie na formularzu PIT-38.

Jeżeli dokonaliśmy odpłatnego zbycia nieruchomości lub praw majątkowych (np. spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu, prawa wieczystego użytkowania gruntu), które nabyliśmy po 2009 r., składamy odrębne zeznanie na formularzu PIT-39.

Można zatem wyobrazić sobie sytuację, w której w 2015 r. osiągnęliśmy przychody z najmu, (dla których wybraliśmy formę opodatkowania ryczałtem od przychodów ewidencjonowanych), otrzymywaliśmy wynagrodzenie z pracy, sprzedaliśmy na giełdzie akcje oraz prowadziliśmy działalność gospodarczą, dla której jako formę opodatkowania wybraliśmy jednolitą 19% stawkę podatku. Wówczas, w 2016 r. do urzędu skarbowego, do 1 lutego, składamy PIT- 28, w którym rozliczamy przychody z najmu, a do 2 maja: PIT- 37, w którym rozliczamy dochody z pracy; PIT- 38, w którym rozliczamy dochody (lub stratę) ze sprzedaży akcji, oraz PIT-36L, w którym rozliczamy dochody (lub stratę) z działalności gospodarczej opodatkowane jednolitą 19% stawką podatku.

Należy przy tym pamiętać, aby rozliczyć się na formularzu aktualnym dla danego roku podatkowego. zeznanie można także złożyć przez internet. Jeżeli jesteśmy zobowiązani do złożenia zeznania podatkowego za 2015 r. na formularzu PIT-37 lub PIT-38 możemy skorzystać z nowej usługi „Wstępnie wypełnionego zeznania podatkowego”, tzw. PFR (pre-filled tax return). Usługa PFR polega na przygotowaniu dla nas przez administrację podatkową propozycji rozliczenia podatku i jest kolejną formą złożenia zeznania podatkowego obok dotychczasowych: elektronicznie przez system e-Deklaracje lub papierowo.

Należy także pamiętać, że nawet wówczas, gdy uzyskany w roku podatkowym dochód, podlegający opodatkowaniu według skali podatkowej, odpowiada kwocie niepowodującej obowiązku zapłaty podatku (tj. 3091 zł), mamy obowiązek złożyć zeznanie podatkowe. Jeżeli od tego dochodu płatnik pobrał zaliczkę na podatek, zostanie ona nam zwrócona, jako nadpłata podatku.

Korzystanie z preferencyjnej formy opodatkowania

Małżonkowie oraz osoby samotnie wychowujące dzieci, po spełnieniu określonych w ustawie warunków, mogą — na wniosek wyrażony w zeznaniu PIT-36 albo PIT-37 skorzystać z preferencyjnej formy opodatkowania swoich dochodów. Wniosek o łączne opodatkowanie dochodów małżonków możemy również złożyć w sytuacji, gdy związek małżeński zawarliśmy przed rozpoczęciem roku podatkowego, a nasz małżonek zmarł w trakcie roku podatkowego, albo pozostawaliśmy w związku małżeńskim przez cały rok podatkowy, a nasz małżonek zmarł po upływie roku podatkowego przed złożeniem zeznania podatkowego.

Preferencyjne opodatkowanie dochodów małżonków polega na określeniu podatku w podwójnej wysokości podatku obliczonego od połowy ich łącznych dochodów. Z preferencyjnego opodatkowania dochodów małżonków można również skorzystać w sytuacji, gdy jeden z małżonków nie osiągnął w roku podatkowym żadnych dochodów opodatkowanych według skali podatkowej lub osiągnął dochody w wysokości niepowodującej obowiązku zapłaty podatku.
Preferencyjne opodatkowanie dochodów rodzica lub opiekuna prawnego, samotnie wychowującego dziecko oraz będącego panną, kawalerem, wdową, wdowcem, rozwódką, rozwodnikiem albo osobą, w stosunku, do której orzeczono separację w rozumieniu odrębnych przepisów, lub osobą pozostającą w związku małżeńskim, której małżonek został pozbawiony praw rodzicielskich lub odbywa karę pozbawienia wolności, polega na określeniu podatku w podwójnej wysokości podatku obliczonego od połowy dochodów osoby samotnie wychowującej dziecko.

Przed dokonaniem rozliczenia na preferencyjnych zasadach musisz upewnić się, czy spełniasz wszystkie warunki określone w ustawie, uprawniające do ich zastosowania. Podatnik mający miejsce zamieszkania dla celów podatkowych w innym niż polska państwie członkowskim unii Europejskiej lub w innym państwie należącym do europejskiego obszaru Gospodarczego albo w Szwajcarii może w zeznaniu PIT-36 albo PIT-37 złożyć wniosek o preferencyjne opodatkowanie dochodów małżonków albo osoby samotnie wychowującej dzieci (przy spełnieniu warunków określonych w ustawie).

@page_break@

Ulgi i odliczenia

Po spełnieniu określonych w ustawie warunków można odliczyć:

1) od dochodu:
- składki na obowiązkowe ubezpieczenia społeczne, potrącone ze środków podatnika, w tym składki zapłacone za granicą,
- kwoty wpłat na indywidualne konto zabezpieczenia emerytalnego dokonane przez podatnika w roku podatkowym, do wysokości określonej w przepisach o indywidualnych kontach zabezpieczenia emerytalnego (więcej informacji w broszurze „ulga z tytułu wpłat na indywidualne konto zabezpieczenia emerytalnego (IKRZE)”,
- ulgę rehabilitacyjną, jeżeli posiadasz orzeczenie o niepełnosprawności (więcej informacji w broszurze
„ulga rehabilitacyjna”),
- dokonane w roku podatkowym zwroty nienależnie pobranych świadczeń, które uprzednio zwiększyły dochód podlegający opodatkowaniu, w kwotach uwzględniających pobrany podatek dochodowy, jeżeli zwroty te nie zostały potrącone przez płatnika,
- darowizny przekazane: na cele pożytku publicznego organizacji prowadzącej działalność pożytku publicznego w sferze zadań publicznych, na cele kultu religijnego (np. budowę kościoła) lub cele krwiodawstwa (więcej informacji w broszurze „ulga dla honorowych krwiodawców”),
- darowiznę na kościelną działalność charytatywno- opiekuńczą,
- ulgę internetową,
- ulgę na nabycie nowej technologii (dotyczy podatnika prowadzącego działalność gospodarczą),
- ulgę odsetkową (dotyczy podatnika, który do 31 grudnia 2006 r. podpisał stosowną umowę o kredyt czy pożyczkę mieszkaniową);
2) od podatku:
- składki na obowiązkowe ubezpieczenie zdrowotne podatnika w wysokości 7,75% podstawy wymiaru tej składki, w tym składki zapłacone za granicą,
- ulgę na dzieci,
- ulgę dla osób osiągających dochody z pracy wykonywanej za granicą, a rozliczane przy zastosowaniu metody odliczenia proporcjonalnego (więcej informacji w broszurze „opodatkowanie dochodów z pracy najemnej wykonywanej za granicą”),
- ulgę z tytułu systematycznego oszczędzania w kasie mieszkaniowej (dotyczy podatnika, który przed 1 stycznia 2002 r. nabył do niej prawo),
- ulgę z tytułu wydatków poniesionych na ubezpieczenia społeczne osoby zatrudnionej w ramach umowy aktywizacyjnej, zawartej przed 1 stycznia 2007 r.
Korzystając z ulg podatkowych, do zeznania należy dołączyć odpowiednie załączniki. przy ulgach mieszkaniowych jest to PIT/D, przy pozostałych odliczeniach PIT/O.

Czytaj także: PIT 2015: dokumenty, które ułatwiają rozliczenie>>>

Możliwość skorzystania z powyższych odliczeń jest uzależniona od sposobu opodatkowania uzyskanych dochodów i rodzaju składanego zeznania. Na przykład rozliczając dochody wykazywane w PIT-38 i PIT-39 nie skorzystamy z żadnych odliczeń, w PIT-36L mamy prawo odliczyć składki na ubezpieczenia społeczne i zdrowotne jak również skorzystać z ulgi dla osób osiągających dochody za granicą oraz z tytułu wpłat na IKZE.
Z większości obowiązujących odliczeń mamy możliwość skorzystać składając zeznanie PIT-36, PIT-37 lub PIT-28.


Obliczamy zobowiązanie podatkowe

Po ustaleniu osiągniętych w danym roku podatkowym źródeł przychodów, zapoznaniu się z zasadami ich opodatkowania (według skali podatkowej, jednolitej stawki 19% czy ryczałtem od przychodów ewidencjonowanych) oraz wybraniu formularza zeznania odpowiedniego do ich rozliczenia, możemy przystąpić do obliczenia zobowiązania podatkowego.
W zeznaniu nie wykazujemy dochodu, który jest zwolniony od podatku na podstawie ustawy lub od którego został zaniechany pobór podatku w drodze rozporządzenia Ministra Finansów. W art. 21 ustawy, jako wolne od podatku wymieniono m.in.: niektóre rodzaje odszkodowań, świadczenia z pomocy społecznej, jednorazowe zasiłki z tytułu urodzenia dziecka wypłacane z funduszu związków zawodowych, dodatki do rent rodzinnych dla sierot zupełnych, dopłaty pracodawcy do wypoczynku dzieci, dodatki mieszkaniowe.
Generalną zasadą jest opodatkowanie dochodu, a nie przychodu (wyjątek stanowi zeznanie PIT-28, gdzie ryczałtem od przychodów ewidencjonowanych opodatkowany jest przychód). Dlatego obliczając zobowiązanie podatkowe w pierwszej kolejności ustalamy kwotę dochodu poprzez pomniejszenie przychodu o koszty uzyskania przychodów.

Wykazane w zeznaniu dochody sumujemy i od sumy tych dochodów możemy odjąć przysługujące nam odliczenia. W ten sposób ustalamy podstawę opodatkowania, od której obliczamy podatek przy zastosowaniu stawki wynikającej ze skali podatkowej (18% i 32%). obliczony podatek możemy pomniejszyć o przysługujące nam odliczenia (np. o kwotę składki na obowiązkowe ubezpieczenie zdrowotne w wysokości 7,75% podstawy jej wymiaru, kwotę ulgi na dzieci). Od tak wyliczonej kwoty podatku należnego odejmujemy sumę zapłaconych zaliczek. W zależności od wysokości pobranych (odprowadzonych) zaliczek na podatek, może powstać nadpłata albo dopłata podatku.

Ważne jest, aby wyrażone w walutach obcych przychody, jak również koszty oraz kwoty uprawniające do odliczenia od dochodu, podstawy obliczenia podatku lub obniżenia podatku, wydatki oraz podatek, przeliczyć na złote według kursu średniego walut obcych ogłaszanego przez NBP z ostatniego dnia roboczego poprzedzającego dzień odpowiednio: uzyskania przychodu, poniesienia kosztu, wydatku lub zapłaty podatku.

Podstawę opodatkowania jak również sam podatek należy zaokrąglać do pełnych złotych w ten sposób, że końcówki kwot wynoszące mniej niż 50 groszy pomija się, a końcówki kwot wynoszące 50 i więcej groszy podwyższa się do pełnych złotych.

W zeznaniu podatkowym możesz wskazać organizację pożytku publicznego, którą chcesz zasilić 1% należnego podatku, poprzez podanie jej nr KRS oraz kwoty do przekazania (wykaz organizacji pożytku publicznego dostępny jest na stronie internetowej Ministerstwa Pracy i Polityki Społecznej.
Ważne jest, aby podpisać zeznanie. Niepodpisane jest nieważne! Jeżeli składamy zeznanie wspólnie z małżonkiem, zeznanie podpisuje również małżonek, chyba, że upoważnił nas do złożenia wniosku o łączne opodatkowanie dochodów. W takiej sytuacji wystarczy tylko nasz podpis, ale wówczas musimy pamiętać, że jest to równoznaczne ze złożeniem przez nas oświadczenia (pod rygorem odpowiedzialności karnej za fałszywe zeznania) o upoważnieniu nas przez małżonka do złożenia tego wniosku w jego imieniu.

Zeznanie może być podpisane przez pełnomocnika. Warunkiem jest złożenie do urzędu skarbowego odpowiedniego pełnomocnictwa do podpisywania zeznania. Jeżeli zeznanie składamy wspólnie z małżonkiem, pełnomocnictwo do podpisania zeznania jest skuteczne, gdy zostało udzielone temu samemu pełnomocnikowi przez oboje małżonków. podpisanie zeznania przez pełnomocnika zwalnia nas/małżonka z obowiązku jego podpisania.

Złożenie zeznania

W tym roku ostateczny termin złożenia zeznania PIT-37, PIT-36, PIT-36L, PIT-38, PIT-39 za 2015 r. mija w poniedziałek 2 maja 2016 r. Zeznanie możemy:
- wysłać wykorzystując usługę PFR PIT-37 lub PIT-38, dostępną na stronie www.portalpodatkowy.mf.gov.pl,
- wysłać przez internet w formie dokumentu elektronicznego, w tym również w uproszczony sposób, tj. bez konieczności potwierdzania go kwalifikowanym podpisem elektronicznym; dowodem złożenia zeznania w formie elektronicznej jest Urzędowe Poświadczenie Odbioru, zawierające m.in. datę przyjęcia zeznania przez system, która decyduje o terminowości złożenia zeznania (szczegóły na stronie www.portalpodatkowy.mf.gov.pl),
- złożyć osobiście w kancelarii urzędu skarbowego, w centrum obsługi (wykaz dostępny na stronie www.portalpodatkowy.mf.gov.pl w zakładce: Obsługa i wsparcie podatnika/Centrum obsługi) albo w polskim urzędzie konsularnym, gdzie otrzymamy potwierdzenie jego złożenia,
- nadać listem poleconym w placówce Poczty Polskiej S.A. lub w placówce pocztowej operatora świadczącego pocztowe usługi powszechne w innym państwie członkowskim unii Europejskiej, wówczas będziemy mieć pewność, że list z zeznaniem dotrze do urzędu skarbowego,
- wrzucić do „urzędomatu” (jest to specjalne urządzenie do przyjmowania dokumentów podatkowych, wydające potwierdzenie ich przyjęcia), które mogą być umieszczone nie tylko w urzędzie skarbowym, ale także w innych miejscach, np. w urzędzie gminy,

Należy pamiętać o prawidłowym wskazaniu swojego identyfikatora podatkowego (numer PESEL albo nip). Numer PESEL wpisują do zeznania osoby objęte rejestrem PESEL, które w roku podatkowym spełniały łącznie warunki:
- nie prowadziły działalności gospodarczej,
- nie były zarejestrowanymi podatnikami podatku od towarów i usług,
- nie były płatnikami (zarówno składek na ubezpieczenia społeczne/ubezpieczenie zdrowotne jak i podatku np. z tytułu zatrudnienia pracownika). Pozostałe osoby w zeznaniu podają NIP. Ponadto w zeznaniu podajemy aktualny adres zamieszkania. Informacja ta jest podstawą aktualizacji naszych danych adresowych.