Opłaty za prawa do emisji gazów można rozliczać w czasie

Opłaty za przyznanie praw do emisji zwiększają odpowiednio koszty wytworzenia produktów lub koszty sprzedanych praw tego okresu, w którym opłaty zostały naliczone. O ile kwota tych opłat jest istotna, jednostka może je zakwalifikować do rozliczeń międzyokresowych kosztów i dokonywać sukcesywnych ich rozliczeń w czasie - wyjaśnia ekspert Vademecum Głównego Księgowego.

Pytanie

Spółka w 2014 r. otrzymała przydział uprawnień CO2 na okres 2013-2020 łącznie w ilości 46.000, z czego 11.174 na 2013 r. Z tego tytułu poniosła w kwietniu opłatę do Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej, zgodnie z art. 27 ustawy o systemie handlu uprawnieniami do emisji gazów cieplarnianych.
Czy kwotę 3017 zł należy zaksięgować bezpośrednio w koszty w kwietniu, z chwilą zapłaty?
Czy całość uprawnień przyznanych na okres 2013-2020 należy wycenić zgodnie z art. 28 ust. 2 ustawy o rachunkowości i zaksięgować Wn konto 020 Wartości niematerialne i prawne, Ma konto 845 Rozliczenia międzyokresowe przychodów?
Jak należy na dzień bilansowy dokonać wyceny uprawnień?
Co w sytuacji, gdy kurs wzrośnie lub spadnie?

Odpowiedź

Odpowiedzi na wszystkie poruszone kwestie udziela uchwała nr 18/11 Komitetu Standardów Rachunkowości z 21 grudnia 2011 r. w sprawie przyjęcia znowelizowanego stanowiska Komitetu w sprawie księgowego ujęcia praw (uprawnień) do emisji gazów cieplarnianych (Dz. Urz. Min. Fin. Nr 9, poz. 53).

Uzasadnienie

Opłaty za przyznanie praw do emisji zwiększają odpowiednio koszty wytworzenia produktów lub koszty sprzedanych praw tego okresu, w którym opłaty zostały naliczone. O ile kwota tych opłat jest istotna, jednostka może je zakwalifikować do rozliczeń międzyokresowych kosztów i dokonywać sukcesywnych ich rozliczeń w czasie.

Odnośnie ujęcia i wyceny początkowej otrzymanych uprawnień, przyznane prawa do emisji spełniają definicję wartości niematerialnych i prawnych i ujmuje się je w księgach rachunkowych jednostki w cenie nabycia. Cenę nabycia przyznanych praw wylicza się jako iloczyn jednostkowej ceny sprzedaży przyznanego prawa do emisji oraz liczby przyznanych praw. Przyznane prawa do emisji ujmuje się w korespondencji z kontem rozliczeń międzyokresowych przychodów, które zwiększają stopniowo pozostałe przychody operacyjne, równolegle do odpisów amortyzacyjnych lub umorzeniowych dokonywanych od tych praw.

W zakresie wyceny bilansowej obowiązują ogólne zasady określone w art. 28 ust. 1 pkt 1 ustawy z 29 września 1994 r. o rachunkowości - dalej u.o.r., czyli wycena według cen nabycia, pomniejszonych o dotychczasowe odpisy amortyzacyjne, a także o odpisy z tytułu trwałej utraty wartości. Wysokość amortyzacji ustala się jako iloczyn wykorzystanych w danym okresie praw do emisji oraz jednostkowej ceny ich nabycia. Z kolei z trwałą utratą wartości mamy do czynienia, gdy istnieje duże prawdopodobieństwo, że posiadane przez jednostkę prawa do emisji nie przyniosą w przyszłości przewidywanych korzyści ekonomicznych.

W przypadku praw do emisji mamy do czynienia z efektywnym rynkiem, na którym kształtowana jest cena takich praw. Jej wzrost nie jest przesłanką zmian w wycenie bilansowej. Z kolei jej spadek trudno uznać za trwałą utratę wartości, w kontekście możliwości praktycznie nieograniczonych wahań kursu takich praw. W związku z powyższym, w normalnych warunkach nie powinna zachodzić konieczność dokonywania odpisu aktualizującego wartość praw do emisji.

Odpowiedź pochodzi z programu Vademecum Głównego Księgowego