Pytanie

  • Czy odpisy amortyzacyjne są obowiązkiem, czy prawem podatnika?

  • Firma jednoosobowa prowadząca PKPiR nie dokonywała odpisów amortyzacyjnych w trakcie roku podatkowego z zamiarem uczynienia tego na koniec roku. Jednak w grudniu okazało się, że dochód roczny nie jest wysoki i zaksięgowanie odpisów amortyzacyjnych spowoduje stratę za rok podatkowy, czego firma chce uniknąć.

  • Czy można w takiej sytuacji nie wprowadzać do kosztów uzyskania przychodów amortyzacji środków trwałych wprowadzonych do odpowiedniej ewidencji?

  • Czy księga za ten rok może być uznana za prowadzoną wadliwie?

Odpowiedź

Z literalnego brzmienia przepisów u.p.d.o.f. wynika, w moim przekonaniu, iż w przypadku używania środka trwałego wprowadzonego do ewidencji środków trwałych podatnik ma obowiązek ujmować odpisy amortyzacyjne w kosztach uzyskania przychodów.

Uzasadnienie

Stosownie do art. 193 § 3 ustawy z 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa, za niewadliwe uważa się księgi podatkowe prowadzone zgodnie z zasadami wynikającymi z odrębnych przepisów. Dla podatnika prowadzącego podatkową księgę przychodów i rozchodów stosownymi przepisami są przepisy rozporządzenia ministra finansów z 26 sierpnia 2003 r. w sprawie prowadzenia podatkowej księgi przychodów i rozchodów. Zgodnie natomiast z jego § 11 ust. 2, za niewadliwą uważa się księgę prowadzoną zgodnie z przepisami rozporządzenia i objaśnieniami do wzoru księgi. Z wyjaśnień do wzoru PKPiR wynika zaś, że odpisy amortyzacyjne wpisuje się w kolumnie 14.

Oznacza to, iż jeżeli podatnik ujął w ewidencji środków trwałych przekazany do używania środek trwały, to powinien dokonywać odpisów amortyzacyjnych i ujmować je w podatkowej księdze przychodów i rozchodów. W przeciwnym razie, jak wynika z literalnego brzmienia przepisów, księga podatkowa może być uznana za prowadzoną w sposób wadliwy.

Ponadto, podatnik ma obowiązek ustalenia w sposób prawidłowy dochodu, przez który należy rozumieć w skrócie różnicę przychodu i kosztów jego uzyskania. Skoro odpisy amortyzacyjne stanowią koszty uzyskania przychodów, zaniechanie ich ujmowania stanowi swego rodzaju zniekształcenie wysokości osiągniętego dochodu czy straty. Dlatego też należy przyjąć, iż podatnik ma obowiązek ujmowania odpisów amortyzacyjnych w kosztach uzyskania przychodów. Jednocześnie, należy zwrócić uwagę na brzmienie art. 22f ust. 1 ustawy z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych, zgodnie z którym podatnicy, z wyjątkiem tych, którzy nie prowadzą działalności gospodarczej z uwagi na ogłoszoną upadłość obejmującą likwidację majątku, dokonują odpisów amortyzacyjnych od wartości początkowej oraz wartości niematerialnych i prawnych (...). Ustawodawca nie wyposażył zatem podatnika w prawo dokonywania odpisów, posłużenie się wyrażeniem "dokonują" świadczy o istnieniu powinności, czyli obowiązku.

Jak wynika z treści art. 22k ust. 7 i 8 u.p.d.o.f., podatnicy mogą dokonać jednorazowego odpisu amortyzacyjnego w roku wprowadzenia środków trwałych do ewidencji, jednak nie wcześniej niż w miesiącu, w którym środki trwałe zostały wprowadzone do ewidencji środków trwałych. Literalne brzmienie przepisów daje podstawy do twierdzenia, iż podatnik nie ma obowiązku dokonania odpisu w jednym i tylko jednym konkretnym miesiącu, w którym wprowadził środek trwały do ewidencji środków trwałych. Istotne jest, aby nastąpiło to w roku wprowadzenia do ewidencji, lecz nie wcześniej niż w miesiącu wprowadzenia, co nie wyklucza dokonania odpisu w miesiącu kolejnym, o ile nie jest to miesiąc nowego roku podatkowego.

Odpowiedź pochodzi z programu Vademecum Głównego Księgowego