Obowiązek osobistego stawiennictwa ma być mniej uciążliwy

Wprowadzenie rozwiązań, które zapewnią racjonalne korzystanie przez organy administracji publicznej i organy podatkowe z instytucji wzywania do osobistego stawiennictwa przed organem w ramach toczącego się postępowania przewiduje projekt nowelizacji Kodeksu postępowania administracyjnego i Ordynacji podatkowej.

Proponowana zmiana, sprowadza się do zmiany szyku przepisu art. 50 § 1 kpa poprzez jednoznaczne wskazanie formy pisemnej jako pożądanej przez ustawodawcę formy realizacji obowiązku wynikającego z wezwania organu administracji publicznej do złożenia wyjaśnień lub zeznań.

Natomiast w odniesieniu do stawiennictwa osobistego lub przez pełnomocnika, poza ich przesunięciem do dalszej części przepisu, proponuje się również wprowadzenie obowiązku rozważenia faktycznej konieczności wezwania osoby do takiego stawiennictwa oraz wskazania przesłanek przemawiających za skorzystaniem z uprawnienia do wezwania do osobistego stawiennictwa poprzez ich uzasadnienie.

Naturalnie uzasadnienie to nie będzie mogło być zweryfikowane w ramach kontroli instancyjnej. Jednakże zakłada się, że wprowadzenie obowiązku uzasadniania przez organ wezwania do osobistego stawiennictwa pozwoli na pogłębioną refleksję tego organu nad rzeczywistą koniecznością narażania uczestników postępowania na uciążliwości związane z realizacją obowiązku osobistego stawiennictwa.

Analogicznej zmiany w celu zachowania symetrii przepisu dokonano również w art. 155 § 1 Ordynacji podatkowej. W przepisie tym proponuje się również zmiany zmierzające do ujednolicenia z istotnymi i niewątpliwie korzystnymi dla uczestników postępowania przepisami Kodeksu postępowania administracyjnego. Przede wszystkim dodano przepis nakładający na organ obowiązek dołożenia starań, aby zadośćuczynienie wezwaniu do złożenia wyjaśnień bądź zeznań nie było uciążliwe.

Ponadto w art. 155 Ordynacji podatkowej proponuje się dodanie przepisu analogicznego do art. 50 § 3 kpa, który stanowi, że jeżeli osoba wezwana nie może stawić się z powodu choroby, kalectwa lub innej ważnej przyczyny, organ podatkowy może przyjąć wyjaśnienie lub zeznanie albo dokonać czynności w miejscu pobytu tej osoby, jeżeli pozwalają na to okoliczności, w jakich znajduje się ta osoba.

Dotychczasowe brzmienie art. 155 § 2 Ordynacji pozbawione było fragmentu „jeżeli pozwalają na to okoliczności, w jakich znajduje się ta osoba”. W efekcie, stosowanie tego przepisu mogło doprowadzić do sytuacji, w której osoba hospitalizowana mogła być przesłuchana przez organ podatkowy, pomimo przeciwwskazań medycznych.