Pytanie

Spółka z o.o. "A" świadczy usługę budowlaną dla firmy "B". Spółka "A" obciążyła fakturą firmę "B" za wykonaną usługę. Natomiast firma "C" była podwykonawcą firmy "A" i na tą firmę wystawiła fakturę za wykonaną usługę. Firmy "A", "B", i "C" podpisały porozumienie (cesja należności) co do spłaty swoich zobowiązań w następujący sposób: na okoliczność spłaty zadłużenia wobec firmy "C" firma "A" ceduje na firmę "B" zapłatę firmie "C". Natomiast kwotę z faktury (wystawionej przez firmę "C" na firmę "A"), firma "B" potrąci z faktury wystawionej przez firmę "A".
Czy w związku z zawarciem wyżej opisanej cesji należności powstaje obowiązek podatkowy od czynności cywilnoprawnych?

Odpowiedź

Jeżeli cesja wierzytelności opisanych w pytaniu ma charakter nieodpłatny, tj. gdy nie dochodzi do sprzedaży ani zamiany wierzytelności, wówczas nie podlega ona opodatkowaniu PCC.

Uzasadnienie

Na podstawie art. 1 ust. 1 pkt 1 lit. a ustawy z 9 września 2000 r. o podatku od czynności cywilnoprawnych - dalej u.p.c.c. - podatkowi od czynności cywilnoprawnych (PCC) podlegają umowy sprzedaży oraz zamiany rzeczy i praw majątkowych.
W interpretacji indywidualnej z 21 grudnia 2011 r., IPTPB2/436-50/11-2/KK, Dyrektor Izby Skarbowej w Łodzi wyjaśnił, że zgodnie art. 509 § 1 ustawy z dnia 23 kwietnia 1963 r. - Kodeks cywilny - dalej k.c. - wierzyciel może bez zgody dłużnika przenieść wierzytelność na osobę trzecią (przelew), chyba, że sprzeciwiałoby się to ustawie, zastrzeżeniu umownemu albo właściwości zobowiązania. Przelew wierzytelności jest swoistą konstrukcją prawną, przewidzianą w ogólnych zasadach zobowiązań prowadzącą do zmiany osoby wierzyciela podczas, gdy przedmiot zobowiązania pozostaje ten sam. Umowy cesji wierzytelności należą do czynności prawnych rozporządzających o skutkach zbliżonych do umowy przenoszącej własność. Organ podatkowy dodał, że cesja nie ma formy samoistnej umowy, dlatego też dla jej realizacji musi być dokonana czynność cywilnoprawna, na podstawie której nastąpi przeniesienie wierzytelności. W myśl art. 510 § 1 k.c., przelew wierzytelności może odbywać się na podstawie umowy sprzedaży, zamiany, darowizny lub innej umowy zobowiązującej do przeniesienia wierzytelności, chyba że przepis szczególny stanowi inaczej albo że strony inaczej postanowiły.

Z powyższego organ podatkowy wywiódł, że podstawą prawną, na której może dojść do zmiany osoby wierzyciela może być umowa sprzedaży bądź umowa zamiany. W przypadku, gdy podstawę wykonania umowy cesji wierzytelności stanowi jedna z tych umów dochodzi do powstania obowiązku podatkowego w PCC, który skutkuje koniecznością zapłaty tego podatku. W sytuacji, gdy cesja wierzytelności będzie miała charakter nieodpłatny, umowa ta nie będzie podlegała PCC.

Jednocześnie organ podatkowy wskazał na art. 2 pkt 4 u.p.c.c. stanowiący, że nie podlegają PCC, inne niż umowa spółki i jej zmiany, jeżeli przynajmniej jedna ze stron z tytułu dokonania tej czynności jest:
a) opodatkowana podatkiem od towarów i usług,
b) co do zasady, zwolniona z podatku od towarów i usług.
Wyjaśnił też, że o wyłączeniu czynności spod działania u.p.c.c. nie decyduje okoliczność, że strony tej umowy są podatnikami VAT, lecz wyłącznie fakt, że przynajmniej jedna ze stron z tytułu dokonania tej konkretnej czynności jest opodatkowana VAT lub jest zwolniona z tego podatku.

Odpowiedź pochodzi z programu Vademecum Głównego Księgowego