Rozpatrywane przez Naczelny Sąd Administracyjny sprawy dotyczyły możliwości zwolnienia z podatku na gruncie przepisów ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych (CIT) w brzmieniu obowiązującym od 1 stycznia 2017 r., przychodów osiąganych przez niemieckie fundusze inwestycyjne z tytułu dywidend płaconych przez polskie spółki z o.o., odsetek od udzielonego finansowania oraz ewentualnych zysków kapitałowych ze zbycia udziałów spółki celowej. Wnioski o wydanie interpretacji dotyczyły podatku dochodowego od osób prawnych w zakresie prawa do zwolnienia z opodatkowania dochodów uzyskiwanych przez Fundusz określonych w art. 21 ust. 1 i 22 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych.
Niekorzystna interpretacja
W wydanych interpretacjach podatkowych organ stanął na stanowisku, że ze względu na dopuszczenie przez niemieckie przepisy regulujące działalność funduszy inwestycyjnych lokowania środków finansowych w spółki komandytowe, status prawny i podatkowy takich funduszy nie jest porównywalny ze statusem polskich funduszy inwestycyjnych. W konsekwencji, w ocenie organów, fundusze niemieckie nie mogą korzystać ze zwolnienia z podatku w Polsce z tytułu uzyskiwanych przychodów na zasadach analogicznych do zwolnienia przewidzianego dla funduszy polskich. Uzyskane interpretacje podatkowe zostały zaskarżone do sądu administracyjnego przez fundusze, reprezentowane przez kancelarię Hogan Lovells. Wydano w tej sprawie następujące orzeczenia: III SA/Wa 3939/17, III SA/Wa 3940/17, III SA/Wa 3941/17, III SA/Wa 3889/17 i III SA/Wa 1986/18.
NSA po stronie niemieckich funduszy inwestycyjnych
W serii wyroków wydanych 25 listopada 2021 r. (sprawy o sygn. akt: II FSK 470/19, II FSK 862/19, II FSK 813/19, II FSK 1176/19, II FSK 1269/19) Naczelny Sąd Administracyjny potwierdził, że przychody osiągane przez nieruchomościowe fundusze inwestycyjne z siedzibą w Niemczech są zwolnione z podatku dochodowego w Polsce, jeżeli przychody te są uzyskiwane z inwestycji prowadzonych w Polsce za pośrednictwem spółek z o.o.
W rezultacie, w wyżej wskazanych wyrokach Naczelny Sąd Administracyjny ostatecznie zakwestionował podejście organów podatkowych i stwierdził jednoznacznie, iż potencjalna możliwość inwestowania za pośrednictwem spółki komandytowej nie eliminuje zwolnienia podatkowego w Polsce w sytuacji, gdy na rynku polskim fundusz faktycznie uzyskuje przychody z inwestycji w spółki z o.o., które to inwestycje dozwolone są także dla polskich funduszy inwestycyjnych. Sąd potwierdził, iż nie można oczekiwać, że dla celów zwolnienia podatkowego status prawny funduszy inwestycyjnych z siedzibą w innych krajach unijnych będzie identyczny jak funduszy polskich. W opinii sądu podnoszone przez organ różnice w zakresie dozwolonych inwestycji funduszu zagranicznego nie mogą być podstawą do kwestionowania zwolnienia z podatku dochodowego w Polsce takich dochodów, które są zwolnione w przypadku ich osiągania przez fundusze polskie. Tym samym, Naczelny Sąd Administracyjny zakwestionował podejście stosowane powszechnie przez organy podatkowe, zgodnie z którym różnice w statusie prawnym zagranicznych funduszy inwestycyjnych eliminowały możliwość zwolnienia z podatku dochodów uzyskiwanych przez te fundusze w Polsce.
Eksperci: Wyroki NSA przywracają stan równowagi
- Wskazane orzeczenia Naczelnego Sądu Administracyjnego mają bardzo istotne znaczenie dla sytuacji podatkowej zarówno funduszy niemieckich, jak i instytucji wspólnego inwestowania z siedzibą w innych krajach unijnych - stwierdza Zbigniew Marczyk, radca prawny, kancelaria Hogan Lovells, pełnomocnik funduszy. Zgodnie bowiem ze stanowiskiem organów podatkowych prezentowanym konsekwentnie w wydawanych przez lata interpretacjach podatkowych, możliwość (nawet potencjalna) inwestowania przez zagraniczne fundusze inwestycyjne za pośrednictwem spółek osobowych wyklucza zwolnienie z podatku dochodowego także tych dochodów, które są uzyskiwane na rynku polskim z inwestycji analogicznych do prowadzonych przez fundusze polskie (np. z dywidendy uzyskiwanej od spółek kapitałowych, czy też przychodów odsetkowych).
Zdaniem eksperta, stanowisko takie należy uznać za sprzeczne z postanowieniami Traktatu o Funkcjonowaniu Unii Europejskiej zakazującymi dyskryminacji podmiotów z uwagi na kraj ich siedziby oraz ograniczania swobody przepływu kapitału.
- Wydane przez Naczelny Sąd Administracyjny wyroki przywracają stan równowagi w statusie podatkowym polskich i zagranicznych instytucji wspólnego inwestowania działających na porównywalnych zasadach prawnych i mających analogiczne cele. Sąd orzekły bowiem, iż zasadne jest zwolnienie z podatku w Polsce tych przychodów uzyskiwanych przez zagraniczne fundusze inwestycyjne, które byłyby zwolnione w przypadku, gdyby analogiczne przychody uzyskiwały polskie fundusze inwestycyjne. – podkreśla Zbigniew Marczyk.
Podobnie sprawę komentuje dr Grzegorz Keler, adwokat w kancelarii SPCG.
- NSA wyszedł tu poza literalną wykładnię przepisów ustawy o CIT. W ich świetle wyłączone ze zwolnienia są przychody zagranicznych instytucji wspólnego inwestowania, których wyłącznym przedmiotem działalności jest zbiorowe lokowanie środków pieniężnych w papiery wartościowe, instrumenty rynku pieniężnego lub inne prawa majątkowe. Zagraniczny alternatywny fundusz inwestycyjny, który jest uprawniony również do inwestowania w ogół praw i obowiązków w spółce komandytowej, tego warunku nie spełnia - tłumaczy dr Grzegorz Keler. Dodaje jednak, że należy się zgodzić, że ograniczenie to jest dyskryminujące dla zagranicznych funduszy. Nierówne traktowanie podmiotów nie może być uzasadnione wyłącznie odmiennym ukształtowaniem przedmiotu dokonywanych przez nie inwestycji w prawie obcym. - Skoro charakter prawny i gospodarczy zagranicznego funduszu jest analogiczny do polskich alternatywnych funduszy inwestycyjnych, które mogą korzystać ze zwolnienia, to nie ma powodu, by odmawiać mu prawa do zwolnienia, pod warunkiem oczywiście, że nie będzie ono obejmować dochodów z inwestycji w spółki osobowe. Dlatego stanowisko NSA należy przyjąć z aprobatą. Pozostaje liczyć na to, że znajdzie ono odzwierciedlenie w praktyce organów podatkowych - zauważa dr Grzegorz Keler.
Dodatkowo, jak twierdzą eksperci, sam fakt potencjalnej możliwości inwestowania w innej formie prawnej, niż dozwolona dla funduszy polskich, nie eliminuje sam w sobie zwolnienia podatkowego.
- Ponieważ dochody uzyskiwane przez zagraniczne fundusze z inwestycji w spółki nieposiadające osobowości prawnej nie korzystają ze zwolnienia od podatku w Polsce, eliminuje to jakiekolwiek uprzywilejowanie podatkowe funduszy zagranicznych w stosunku do funduszy polskich, które tego rodzaju inwestycji w ogóle nie mogą podejmować – podkreśla Zbigniew Marczyk. Ekspert ma nadzieję, iż wydane orzeczenia przyczynią się nie tylko do zmiany podejścia organów podatkowych, ale także do ujednolicenia orzecznictwa sądów administracyjnych w podobnych sprawach. Niejednokrotnie bowiem negatywne stanowisko organów podatkowych w sprawie zwolnienia przychodów zagranicznych funduszy było akceptowane także przez sądy administracyjne.
Fundusze wspólnego inwestowania mogą więc, w oparciu o omawiane orzeczenia NSA, rozważyć czy w przypadku zapłaty podatku od dochodów z inwestycji w Polsce nie przysługuje im zwrot nienależnie uiszczonej daniny.
Zobacz również: MF: Znaczące uproszczenia w podatku u źródła od przyszłego roku >>
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.
