W przedmiotowej sprawie spółka nabyła używany środek trwały (ŚT), który został wpisany do ewidencji środków trwałych. Zarząd spółki podjął uchwałę, na mocy której przedmiotowy ŚT miał być amortyzowany stawką 10 proc. przez okres 10 lat. Uchwała zarządu została przekazana głównemu księgowemu, w celu jej realizacji. W wyniku pomyłki głównego księgowego, tj. działania sprzecznego z wolą organu kierującego spółką, w księgach handlowych rozpoczęto amortyzację przedmiotowego budynku według stawki 2,5 proc. (przewidywany okres amortyzacji 40 lat).

Spółka zadała więc pytanie czy po ujawnieniu błędnego działania księgowego, może dokonać w księgach handlowych stosownej korekty, polegającej na przywróceniu indywidualnej stawki amortyzacyjnej przedmiotowego środka trwałego, począwszy od pierwszego miesiąca, w którym nastąpiła amortyzacja (rozliczenie kosztowe odpisów amortyzacyjnych).

Zdaniem spółki ustawa o CIT odnosi się tylko do minimalnego okresu amortyzacji, a podwyższenie (zmiana) indywidualnej stawki amortyzacyjnej nie zostało zakazane i jako takie jest dozwolone.

Organ podatkowy uznał jednak, że skoro spółka zgodnie z art. 16h ust. 2 ustawy rozpoczęła amortyzację wskazanego we wniosku ŚT z zastosowaniem jednej z metod amortyzacji określonych w art. 16i-16k ustawy, to wybraną metodę winna stosować do pełnego zamortyzowania tego środka trwałego. Wskazane we wniosku okoliczności wynikające z błędu pracownika nie mogą, zdaniem organu, modyfikować zasad wynikających z przepisów prawa, a ich konsekwencje zobowiązany jest ponieść sam podatnik.

Sprawa trafiła do WSA w Gliwicach. Zdaniem sądu spółka błędnie utożsamiła wybór metody amortyzacji z podjęciem uchwały przez organ spółki. Niewątpliwie zarząd spółki jest właściwym organem do dokonania takiego wyboru i był uprawniony do dokonania wyboru metody amortyzacji, jednak w świetle ustawy o CIT konsekwencje prawne wyboru metody związane są z innym zdarzeniem prawnym niż podjęcie uchwały przez organ spółki.

Na gruncie przepisów ustawy o CIT dokonywanie odpisów amortyzacyjnych jest prawem podatnika, a nie jego obowiązkiem. Warunkiem ich dokonywania jest wprowadzenie ŚT do ewidencji, określenie ich wartości początkowej oraz dokonanie wyboru metody amortyzacji. Brzmienie art. 16h ust. 1 pkt 1 ustawy o CIT wskazuje, że dla rozpoczęcia amortyzacji danego składnika majątku najistotniejszy jest moment ujęcia go w ewidencji, a nie moment oddania do używania czy podjęcia decyzji przez podatnika w formie uchwały, zarządzenia czy innego oświadczenia woli.

Ustawa nie obliguje podatnika do deklarowania wyboru metody amortyzacji wobec organów podatkowych, dlatego dokonanie pierwszego odpisu amortyzacyjnego według konkretnej metody z użyciem konkretnej stawki oznacza wybór metody i stawki. Zdarzeniem prawnym kwalifikowanym, jako wybór metody jest dokonanie odpisu amortyzacyjnego, a nie złożenie jakiegokolwiek oświadczenia przez podmiot uprawniony. Z tym zdarzeniem prawnym ustawodawca łączy obowiązek zachowania metody amortyzacji do zakończenia procesu amortyzacji w stanie niezmienionym.

Dlatego też organ podatkowy zasadnie stwierdził, że błędne działanie księgowego obciąża spółkę i nie stanowi podstawy do odstąpienia od stosowania bezwzględnie wiążącego przepisu prawnego art. 16h ust. 2 ustawy o CIT.

Wyrok WSA w Gliwicach z 15 listopada 2012 r., I SA/Gl 426/12