Przepisy o systemie teleinformatycznym izby rozliczeniowej (tzw. STIR) umożliwiają organom podatkowym analizowanie danych i informacji o rachunkach bankowych. Na tej podstawie Szef Krajowej Administracji Skarbowej może wydać postanowienie o blokadzie rachunku podmiotu na okres nie dłuższy niż 72 godziny. Uzasadnieniem blokady może być informacja posiadana przez organ podatkowy, w szczególności wyniki analizy ryzyka, że dany podatnik może wykorzystywać działalność banków lub spółdzielczych kas oszczędnościowo-kredytowych do celów mających związek z wyłudzeniami skarbowymi lub do czynności zmierzających do wyłudzenia skarbowego, a blokada rachunku podmiotu kwalifikowanego jest konieczna, aby temu przeciwdziałać. W niektórych przypadkach blokada rachunku może być wydłużona aż do trzech miesięcy.
Zmiany z przepisach są konieczne
W najbliższym czasie przepisy o blokowaniu rachunku mają być zmienione. Potwierdził to w piątek w rozmowie z Lex.pl Łukasz Świerżewski, rzecznik prasowy Ministerstwa Finansów. Zwrócił uwagę, że resort planuje wyłączenie możliwości zaskarżenia decyzji o blokadzie rachunku na 72 godziny. W dalszym ciągu zakwestionować będzie można jednak blokadę trzymiesięczną. Zdaniem MF zmiana przepisów jest konieczna. Procedura odwoławcza przy krótkotrwałej blokadzie wymagałaby uzasadniania jej przyczyn, co mogłoby spowodować ujawnienie informacji istotnych dla postępowania.
Zdaniem Andrzeja Nikończyka, doradcy podatkowego, partnera w KNDP, brak możliwości zaskarżenia blokady rachunku na 72 godziny może spowodować poważne trudności w uzyskaniu odszkodowania. Nie będzie można bowiem uzyskać rozstrzygnięcia stwierdzającego brak podstaw do takiej blokady i jej niezgodność z prawem. Takie rozstrzygnięcie byłoby podstawą do dochodzenia odszkodowania. Np. w przypadku, gdy ważność zawartej umowy przedwstępnej jest uzależniona od dokonania wpłaty w określonym terminie, blokada rachunku może spowodować opóźnienie wpłaty i rozwiązanie takiej umowy i tym samym poważną szkodę. Nikończyk podpowiada, że warto by zatem wprowadzić, skoro nie można zaskarżyć takiej blokady, domniemanie winy Szefa KAS w zakresie wyrządzonej szkody blokadą rachunku, która nie została przedłużona, tak by uzyskanie odszkodowania było możliwe. Inaczej Szef KAS będzie mógł dowolnie blokować rachunki do trzech dni i nie będzie podlegał żadnej kontroli oraz nie będzie ponosił konsekwencji tych działań. To bardzo groźne rozwiązanie. Na razie podatnikom zostaje wysyłać przelewy odpowiednio wcześniej, tak by uwzględnić czas ewentualnej blokady.
Klauzula generalna unikania opodatkowania. Komentarz do zmian w ordynacji podatkowej >>
Resort zadowolony z działania STIR
STIR przewiduje m.in. wymianę informacji w systemie bankowym, jak i przepływ informacji o rachunkach i przelewach z banków do KAS. W połowie lutego banki przekazały resortowi finansów pierwsze informacje o podmiotach i ich kontach. Na początku maja takie dane przekazały SKOK-i i banki spółdzielcze. Od 30 kwietnia br. szef KAS ma możliwość blokowania rachunków, co do których istnieje podejrzenie, że mogą służyć wyłudzeniom podatku, natomiast najpóźniej od końca lipca będziemy uzyskiwać z systemu bankowego informacje o transakcjach na rachunkach. We wrześniu natomiast fiskus uzyska dane historyczne za okres od 1 stycznia 2016 r. dotyczące rachunków otwartych na dzień 13 stycznia br.
- Jak do tej pory, dzięki ustawie o STIR, fiskus namierzył około pięć tysięcy podmiotów wysokiego ryzyka. Nie wykluczone, że część z nich powołano do wyłudzenia VAT – wskazało nam Ministerstwo Finansów.
Codzienna analiza danych
Obecnie KAS może pozyskiwać z banków dane o transakcjach, ale nie dostaje ich automatycznie. Codziennie wpływają jednak informacje o zmianach dotyczących statusu rachunków, czyli o założeniu konta, likwidacji, zmianie pełnomocnika itp. Dane te są poddawane analizie, która – jak zapewnia MF - już przynosi pozytywne efekty. Dzięki przetworzonym przez fiskusa informacjom z systemu bankowego udało się zidentyfikować około pięć tysięcy podmiotów, którzy mają status tzw. wysokiego ryzyka. Nie znaczy to, że są to podmioty aktualnie zaangażowane w wyłudzenia, ale są objęte monitoringiem. Wobec części z nich fiskus może mieć jednak uzasadnione podejrzenia - to m.in. firmy, które po odmowie rejestracji na potrzeby VAT przez jeden urząd skarbowy próbowały zarejestrować się w innym. Na liście są też firmy, które ubiegają się o zwrot VAT lub podmioty uśpione, które nie dokonują obecnie żadnych transakcji lecz mogą się aktywować np. jako znikający podatnik i zostać wykorzystane w karuzeli podatkowej.
Istotna rola prewencyjna systemu
Jak tłumaczy resort finansów, szybkość przepływu informacji i podejmowanych czynności liczy się zwłaszcza w czasach bankowości elektronicznej, kiedy firma zakłada rachunek online i informacja ta nie dociera lub dociera z dużym opóźnieniem do urzędu skarbowego. Dzięki ustawie natychmiast wiemy, czy jakiś podmiot otwiera dodatkowe konto, aby szybko wziąć udział w transakcji i przelać pieniądze pochodzące np. z wyłudzenia karuzelowego w VAT.
Zwraca uwagę, że najważniejsze dane, czyli informacje o wszystkich przelewach i transakcjach dokonywanych na rachunkach banki będą przekazywać od końca lipca. To będą kluczowe dane dla skuteczności systemu.
Nowe algorytmy już od lipca
- Obecnie budowane są algorytmy, które umożliwią identyfikację podejrzanych transakcji między innymi na podstawie ich indywidualnych cech. Transakcje te będą poddawane szczegółowej analizie. Wstępne badanie będzie przeprowadzane niemalże od ręki, ważne bowiem aby wyniki uzyskiwać jak najszybciej. Dane z systemu bankowego będą aktualizowane nawet kilka razy dziennie. To będzie niemal proces ciągły – tłumaczy MF.
Resort zapewnia, że przygotowane rozwiązanie nie stwarza ryzyka, że pomyłkowo będą blokowane i podejrzewane o wyłudzenia uczciwe firmy.
Więcej nt. blokady rachunku bankowego na żądanie Szefa KAS znajdziesz tu. >>
