Konsekwencje przejęcia leasingu samochodu żony

Zarówno ja, jak i moja żona prowadzimy odrębną działalności gospodarczą jako osoby fizyczne, opodatkowane stawką liniową 19%. Moja żona od 18...

Zarówno ja, jak i moja żona prowadzimy odrębną działalności gospodarczą jako osoby fizyczne, opodatkowane stawką liniową 19%. Moja żona od 18 miesięcy ma samochód (Nissan) w leasingu operacyjnym (na 3 lata), natomiast ja na swoją działalność zakupiłem w marcu 2008 r. używany samochód osobowy (Volvo, stawka VAT była zwolniona na fakturze zakupu) i wprowadziłem go jako środek trwały. Ponieważ samochód został zakupiony za 100.000 zł, dlatego amortyzuję go tylko do wysokości 20.000 euro (70.758 zł) przez 30 miesięcy (po 2358,60 zł miesięcznie). Nie mam z żoną rozdzielności majątkowej. Obecnie chciałbym zamienić się z żoną samochodami, dlatego proszę o informację:

1) Jakie będą konsekwencję przejęcia leasingu samochodu żony? Czy może się okazać, że po cesji umowy leasingu, koszty opłat leasingowych mogą być zakwestionowane zgodnie z art. 23b u.p.d.o.f., ponieważ wtedy moja żona miałaby samochód w leasingu krócej niż 24 miesiące (18 miesięcy)?
2) Czy jak przejmę leasing na okres krótszy niż 24 miesiące (18 miesięcy) to raty leasingowe nie będą stanowić kosztu zgodnie z art. 23b u.p.d.o.f.?
3) Czy kosztem sprzedaży samochodu Volvo z mojej firmy do firmy żony będzie cała księgowa część niezamortyzowanego samochodu (różnica pomiędzy 100.000 zł ceny pomniejszona o 4171 zł amortyzacji podatkowej), czy też tylko różnica pomiędzy 20.000 euro (70.758 zł) pomniejszona o odpisy amortyzacyjne (4717,20 zł)?
4) Czy ja i moja żona jesteśmy podmiotami powiązanymi dla tych transakcji i czy jest możliwość, ze kwoty tych transakcji będą zakwestionowane, a urząd skarbowy będzie mógł oszacować przychody?
5) Czy potrzebna będzie dokumentacja podatkowa do tych transakcji - sprzedaż Volvo do żony firmy za 100.000 zł, przejęcie leasingu Nissana w kwocie 71.316 (18 rat po 3962 zł)?

1 i 2) Istotny jest czas trwania umowy leasingu, a nie to, jak długo dany podmiot pozostaje w stosunku leasingu. Jeśli zatem umowa została zawarta na co najmniej 24 miesiące (40% normatywnego okresu amortyzacji dla samochodów), to wówczas koszty z tytułu opłat leasingowych nie będą zakwestionowane - nawet jeśli dany podmiot będzie krócej niż 24 miesiące pozostawał w umowie leasingu.

3) Kosztem uzyskania przychodu ze sprzedaży samochodu jest wartość początkowa pomniejszona o odpisy amortyzacyjne (także te nieuważane za koszty podatkowe). W związku z tym kosztem będzie cena zakupu samochodu (to jest bowiem wartość początkowa) pomniejszona o wszystkie odpisy amortyzacyjne (także te niestanowiące kosztów podatkowych).

4) Małżonkowie, z których każdy prowadzi działalność gospodarczą jako samodzielny przedsiębiorca, są zatem podmiotami powiązanymi. Jeśli zatem warunki sprzedaży samochodów będą istotnie odbiegać od warunków rynkowych, to wówczas organ podatkowy (organ kontroli skarbowej) może kwestionować warunki, na jakich została zawarta transakcja sprzedaży.

5) Podmioty dokonujące transakcji z podmiotami powiązanymi są obowiązane prowadzić dokumentację podatkową tych transakcji. Obowiązek sporządzenia dokumentacji, w przypadku sprzedaży towarów, powstaje, gdy łączna kwota płatności w transakcjach między tymi podmiotami w danym roku podatkowym przekracza równowartość 50.000 euro. Kwota ze sprzedaży samochodu będzie (zapewne) niższa niż równowartość 50.000 euro. Jeśli zatem nie będzie żadnych innych transakcji (które spowodowałyby, że suma płatności osiągnie 50.000 euro), to wówczas obowiązku sporządzenia dokumentacji nie będzie.

Ad. 1 i 2)
Zgodnie z przepisem art. 23b ust. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (tekst jedn.: Dz. U. z 2000 r. Nr 14, poz. 176 z późn. zm.) - dalej u.p.d.o.f., opłaty ustalone w umowie leasingu, ponoszone przez korzystającego w podstawowym okresie umowy z tytułu używania środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych, stanowią przychód finansującego i odpowiednio koszt uzyskania przychodów korzystającego, jeżeli umowa ta spełnia następujące warunki:
1) została zawarta na czas oznaczony, stanowiący co najmniej 40% normatywnego okresu amortyzacji, jeżeli jej przedmiotem są podlegające odpisom amortyzacyjnym rzeczy ruchome lub wartości niematerialne i prawne, albo została zawarta na okres co najmniej 10 lat, jeżeli jej przedmiotem są podlegające odpisom amortyzacyjnym nieruchomości, oraz
2) suma ustalonych w niej opłat, pomniejszona o należny podatek od towarów i usług, odpowiada co najmniej wartości początkowej środków trwałych lub wartości niematerialnych i prawnych.
Faktycznie zatem istotne jest, aby umowa leasingu była zawarta na czas oznaczony, stanowiący co najmniej 40% normatywnego okresu amortyzacji. W przypadku samochodów osobowych okres ten wynosi 24 miesiące.
Należy zauważyć, że przepis stanowi o "okresie, na jaki zawarta jest umowa leasingu". Nie ma znaczenia zatem, ile u danego podatnika trwał leasing, ale istotne jest to, aby umowa zawarta była na okres wynoszący co najmniej 40% normatywnego okresu amortyzacji. W sytuacji opisanej w pytaniu umowa została zawarta na taki okres. Okoliczność, że w wyniku cesji umowy okres trwania leasingu u danego podatnika będzie krótszy, nie ma znaczenia. Istotne jest bowiem to, że dana umowa leasingu została zawarta na okres co najmniej 40% normatywnego okresu amortyzacji. (niezależnie od tego, jakie będą okresy pozostawania podatnika w tej umowie).
Tak więc w sytuacji opisanej w pytaniu nie ma wątpliwości, że opłaty leasingowe:
poniesione przed cesją umowy mogą być kosztami podatkowymi u żony;
poniesione po cesji umowy leasingu będą kosztami podatkowymi u męża.

Ad. 3)
Zgodnie z przepisem art. 23 ust. 1 pkt 1 in fine u.p.d.o.f., kosztami uzyskania przychodów są wydatki na nabycie środków trwałych pomniejszone o sumę odpisów amortyzacyjnych, o których mowa w art. 22h ust. 1 pkt 1 u.p.d.o.f.
Podobnie przepis art. 24 ust. 2 pkt 1 u.p.d.o.f. stanowi, że dochodem z odpłatnego zbycia środków trwałych, wykorzystywanych na potrzeby działalności gospodarczej lub działów specjalnych produkcji rolnej, jest różnica między przychodem z odpłatnego zbycia a wartością początkową wykazaną w ewidencji środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych powiększona o sumę odpisów amortyzacyjnych, o których mowa w art. 22h ust. 1 pkt 1 u.p.d.o.f., dokonanych od tych środków i wartości.
Wartością początkową samochodu osobowego jest jego cena nabycia. Przepis art. 23 ust. 1 pkt 4 u.p.d.o.f. stanowi, że nie uważa się za koszty uzyskania przychodów odpisów z tytułu zużycia samochodu osobowego, dokonywanych według zasad określonych w art. 22a-22o, w części ustalonej od wartości samochodu przewyższającej równowartość 20.000 euro przeliczonej na złote według kursu średniego euro ogłaszanego przez Narodowy Bank Polski z dnia przekazania samochodu do używania. Powyższy przepis nie określa zatem innego sposobu określania wartości początkowej, a jedynie stanowi w jakiej części dokonywane odpisy amortyzacyjne nie stanowią kosztów uzyskania przychodów. W związku z powyższym, obliczając dochód, jako koszt uzyskania przychodu należy przyjąć wartość początkową (a więc 100.000 zł) pomniejszoną o sumę wszystkich odpisów amortyzacyjnych, także tych odpisów amortyzacyjnych, których nie uważa się za koszty uzyskania przychodów. Kosztem będzie zatem 100.000 zł pomniejszone o kwotę 4717,20 zł (odpisy amortyzacyjne).

Ad. 4)
Tak, żona i mąż prowadzący działalność gospodarczą to podmioty powiązane. Z przepisu art. 25 ust. 5 w związku z ust. 4 u.p.d.o.f. wynika, że podmioty są powiązane m.in. w przypadku istnienia między nimi powiązań rodzinnych. Przepis art. 25 ust. 6 u.p.d.o.f. precyzuje, że przez pojęcie powiązań rodzinnych, o których mowa, rozumie się małżeństwo oraz pokrewieństwo lub powinowactwo do drugiego stopnia. Małżonkowie, z których każdy prowadzi działalność gospodarczą jako samodzielny przedsiębiorca, są zatem podmiotami powiązanymi.
Jeśli zatem warunki sprzedaży samochodów będą istotnie odbiegać od warunków rynkowych, to wówczas organ podatkowy (organ kontroli skarbowej) może kwestionować warunki, na jakich transakcja sprzedaży została zawarta.

Ad. 5)
Z przepisów art. 25a u.p.d.o.f. wynika, że podmioty dokonujące transakcji z podmiotami powiązanymi są obowiązane prowadzić dokumentację podatkową dokonywanych transakcji. W zasadzie zatem sprzedaż samochodu byłaby objęta dokumentacją podatkową.
Należy wszakże zauważyć, że zgodnie z przepisami u.p.d.o.f. obowiązek sporządzenia dokumentacji, w przypadku sprzedaży towarów, powstaje, gdy łączna kwota (lub jej równowartość) wynikająca z umowy lub rzeczywiście zapłacona w roku podatkowym łączna kwota wymagalnych w roku podatkowym świadczeń przekracza równowartość 50.000 euro.
Kwota ze sprzedaży samochodu będzie (zapewne) niższa niż równowartość 50.000 euro. Jeśli zatem nie będzie żadnych innych transakcji (które spowodowałyby, że suma płatności osiągnie 50.000 euro), to wówczas obowiązku sporządzenia dokumentacji nie będzie.