Koniec problemów z interpretacją przepisów o uldze meldunkowej

Skończył się okres niepewności dla podatnikw, chcących skorzystać z ulgi meldunkowej przy sprzedaży mieszkania. Na skutek niejasnych przepisw nie wiadomo było, od jakiej daty należy liczyć okres zameldowania w mieszkaniu, aby mieć prawo do skorzystania ze zwolnienia od podatku przy sprzedaży. Wiele sporw podatnikw z organami podatkowymi w tej sprawie miało swj finał w sądzie. Stanowisko w tej sprawie zajęło właśnie Ministerstwo Finansw. Czy jest ono korzystne dla podatnikw?

Gdzie tkwi problem?
Od ponad roku podatnicy chcący skorzystać z ulgi meldunkowej mieli nie lada problem. Chodzi o sposób liczenia okresu zameldowania, po upływie którego nie muszą płacić podatku od dochodu uzyskanego ze sprzedaży mieszkania. W myśl art. 21 ust. 1 pkt 126 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (teks. jedn. Dz.U. z 2000 r., Nr 14,poz. 176 z późn. zm., dalej jako” u.p.d.o.f.) warunkiem zwolnienia od podatku jest zameldowanie w zbywanym budynku na pobyt stały, przez okres nie krótszy niż 12 miesięcy przed datą sprzedaży. W ciągu 14 dni od zawarcia umowy sprzedaży należy złożyć oświadczenie w urzędzie skarbowym, że spełnia się wymagane warunki. Jednak przepisy ustawy nie określają daty, od której należy liczyć okres zameldowania w mieszkaniu. Było to przyczyną rozbieżnych interpretacji urzędów skarbowych. Wiele sporów podatników z organami podatkowymi znalazło swój finał przed sądami.

Sądy o uldze meldunkowej
Sądy już kilkakrotnie zajmowały w omawianej sprawie stanowisko korzystne dla podatników. Przykładem może być wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 14 listopada 2007 r., sygn. akt III SA/Wa 1387/07. W sprawie będącej przedmiotem rozpoznania sądu podatnicy (małżonkowie) byli właścicielami lokalu mieszkalnego. Lokal ten stanowił odrębną własność i został nabyty do majątku wspólnego.

Od 2004 roku do 8 stycznia 2007 r. w mieszkaniu zameldowany był mąż. Żona natomiast była zameldowana w innym mieszkaniu. W 2007 roku sprzedali mieszkanie.

Podatnicy zwrócili się z wnioskiem o wydanie wiążącej interpretacji podatkowej. Zapytali w niej, od jakiego momentu należy liczyć termin 12 miesięcy, który uprawniał do ulgi meldunkowej. Na mocy art. 21 ust. 1 pkt 126 u.p.d.o.f.. zwolnione od podatku dochodowego od osób fizycznych są przychody uzyskane m.in. z odpłatnego zbycia budynku mieszkalnego, lokalu mieszkalnego stanowiącego odrębną nieruchomość, spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu mieszkalnego oraz prawa do domu jednorodzinnego w spółdzielni mieszkaniowej. Przychody uzyskane ze sprzedaży powyższych praw majątkowych są zwolnione od podatku pod warunkiem, że podatnik był zameldowany w budynku lub lokalu na pobyt stały nie krócej niż 12 miesięcy przed datą zbycia.

Organy podatkowe stwierdziły, że przepis powyższy wszedł w życie z dniem 1 stycznia 2007 r., a zatem termin należy liczyć od momentu formalnego nabycia mieszkania. Zdaniem organów podatkowych okres zameldowania na pobyt stały, uprawniający do skorzystania z ulgi, powinien być liczony od dnia nabycia nieruchomości na własność i ma zastosowanie łącznie do obojga małżonków. Zdaniem organów podatkowych zwolnienie może być zastosowane jeśli oboje małżonkowie będą zameldowani na pobyt stały w okresie 12 miesięcy od chwili nabycia nieruchomości na własność do momentu sprzedaży. Niespełnienie warunku przez jednego z małżonków 12 miesięcznego okresu zameldowania na pobyt stały nie będzie dawało podstawy do zwolnienia z podatku części przychodu ze sprzedaży, uzyskanego przez tego małżonka.

Podatnicy z kolei zaprezentowali stanowisko, że zwolnienie od podatku przysługuje w sytuacji, gdy mąż podatniczki był zameldowany w mieszkaniu przez ponad rok.

Sąd uznał skargę podatników za słuszną i uchylił decyzje organów podatkowych. W uzasadnieniu wyroku sąd podkreślił, że z przepisu art. 21 ust. 1 pkt 126 lit. b) u.p.d.o.f., który ma zastosowanie w omawianej sprawie wynika, że wolne od podatku dochodowego są przychody z odpłatnego zbycia lokali mieszkalnych stanowiących odrębną nieruchomość lub udziału w takim lokalu jeżeli podatnik był zameldowany w tym lokalu na pobyt stały przez okres nie krótszy niż 12 miesięcy przed datą zbycia z zastrzeżeniem ustępu 21 i 22. Jak wynika z powyższego przepisu warunkiem skorzystania ze zwolnienia przychodów z odpłatnego zbycia nieruchomości lokali mieszkalnych stanowiących odrębną nieruchomość lub udziałów w takich lokalach, jest posiadanie zameldowania w tym lokalu na pobyt stały przez okres nie krótszy niż 12 miesięcy przed datą jego zbycia.

Pojęcie zameldowania zostało określone w ustawie z dnia 10 kwietnia 1974 r. o ewidencji ludności i dowodach osobistych (tekst jedn. z 2006 r. Nr 139, poz. 993 z późn. zm., zwaną dalej "u.o.e.l") obowiązek meldunkowy polega na zameldowaniu się w miejscu stałego lub czasowego pobytu (art.4 u.o.e.l.) Pobytem stałym jest zamieszkanie w określonej miejscowości pod oznaczonym adresem z zamiarem stałego przebywania (art. 6 ust.1) Natomiast z art. 9 ust 2b wynika, że zameldowanie w lokalu służy wyłącznie celom ewidencyjnym i ma na celu potwierdzenie faktu pobytu w lokalu. Warunkiem więc skorzystania ze zwolnienia określonego w art. 21 ust.1 pkt 126 lit. b ) u.p.d.o.f. jest potwierdzenie faktu zamieszkania w określonej miejscowości pod oznaczonym adresem nieruchomości stanowiącej przedmiot odpłatnego zbycia z zamiarem stałego przebywania przez właściwy organ gminy prowadzący ewidencję ludności. Okres zameldowania w nieruchomości nie może być krótszy niż 12 miesięcy przed datą zbycia, co jednoznacznie wskazuje, że przepis ten nie określa daty od której termin rozpoczyna bieg, ani daty jego upływu. Sąd stwierdził, że nie ma więc podstaw do przyjęcia, że bieg terminu zameldowania rozpoczyna się od daty nabycia lokalu. Przepis stanowi jedynie, że okres zameldowania musi wynosić co najmniej 12 miesięcy w okresie poprzedzającym datę jego zbycia. Sąd stwierdził, że data nabycia lokalu nie musi być tożsama z datą zameldowania w lokalu czego dowodzi chociażby niniejsza sprawa. W omawianej sprawie podatnik zamieszkiwał w lokalu przed nabyciem jego własności. Żaden przepis prawa nie uzależnia również obowiązku zameldowania od posiadania tytułu własności do lokalu.

Sąd stwierdził, że organy podatkowe nie odniosły się do pytania zawartego w interpretacji, czy na podstawie art. 21 ust. 22 u.p.d.o.f. zwolnienie przychodów z odpłatnego zbycia nieruchomości uprawnia małżonków pozostających w ustroju ustawowej wspólności majątkowej do skorzystania z omawianego zwolnienia, w sytuacji gdy tylko jedno z nich spełnia wymóg zameldowania w lokalu, którego zwolnienie dotyczy. Stanowisko podatnika w tej sprawie nie zostało przez organy podatkowe ocenione. Co prawda organ podatkowy pierwszej instancji stwierdził jedynie, że oboje małżonkowie muszą spełniać warunki zwolnienia i nie jest możliwe zwolnienie z opodatkowania dochodu w części małżonka, który warunki te spełnia, natomiast dyrektor izby skarbowej nie odniósł się do tej sprawy.
Rozpatrując ponownie sprawę organy podatkowe będą musiały rozważyć, jakie znaczenie prawne ma zasada odrębnego opodatkowania małżonków w świetle przepisu art. 21 ust.22 u.p.d.o.f. który stanowi, że zwolnienie określone w art.21 ust.1 pkt 126 u.p.d.f. ma zastosowanie łącznie do obojga małżonków.

W kwestii tego, czy zwolnienie przysługuje obojgu małżonkom, sąd wskazał na art. 21 ust. 22 u.p.d.o.f. zgodnie z którym zwolnienie ma zastosowanie łącznie do obojga małżonków. Sąd stwierdził, że z uwagi na fakt, że przepisy są niejasne, nie można ich interpretować na niekorzyść podatników. Każdy z małżonków jest opodatkowany odrębnie. Zatem skoro tylko jeden z małżonków spełnia ustawowy warunek zameldowania, to jedynie jemu przysługuje prawo do zwolnienia w części przychodu, która na niego przypada. Zwolnienie podatkowe przysługuje tylko małżonkowi, który był zameldowany w mieszkaniu lub domu co najmniej rok.

Reasumując sąd uznał, że z ulgi meldunkowej mogą skorzystać podatnicy, którzy byli zameldowani w mieszkaniu przez okres nie krótszy niż 12 miesięcy przed datą zbycia mieszkania. Termin 12 miesięcy należy liczyć od momentu faktycznego zameldowania, a nie formalnego nabycia lokalu. Okres zameldowania w nieruchomości nie może być bowiem krótszy niż 12 miesięcy przed datą zbycia, co jednoznacznie wskazuje, że przepis ten nie określa daty, od której termin rozpoczyna bieg, ani daty jego upływu. Nie ma więc podstaw do przyjęcia, że bieg terminu zameldowania rozpoczyna się od daty nabycia lokalu. Przepis stanowi jedynie, że okres zameldowania musi wynosić co najmniej 12 miesięcy w okresie poprzedzającym datę jego zbycia.

Jakie jest stanowisko Ministerstwa Finansów?

Powyższy wyrok jest tylko przykładem. W kilku innych wyrokach, mających za przedmiot ulgę meldunkową i sposób liczenia okresu zameldowania, po upływie którego podatnik nie musi płacić podatku od dochodu uzyskanego ze sprzedaży mieszkania sądy administracyjne przyznawały podatnikowi zwolnienie od podatku dochodowego przy sprzedaży mieszkania lub domu, gdy był on tam zameldowany przez co najmniej rok. Sądy wskazywały, że należy liczyć cały okres zameldowania. Natomiast urzędy skarbowe liczyły meldunek od zakupu nieruchomości.
W związku z tymi rozbieżnymi interpretacjami urzędów skarbowych stanowisko w tej sprawie zajęło Ministerstwo Finansów. Resort finansów postanowił przychylić się do korzystnych dla podatników wyroków sądów administracyjnych w omawianej sprawie. Nie było jasne, czy okres zameldowania należy liczyć od 1 stycznia 2007 roku, czyli od wejścia w życie nowelizacji ustawy, czy od momentu nabycia nieruchomości, czy też od momentu zameldowania. Wybraliśmy najbardziej dogodną formę, czyli wystarczy sam fakt zameldowania podatnika na pobyt stały - powiedziała wiceminister finansów Elżbieta Chojna-Duch.

Wiceminister finansów podkreśliła, że przyjęto rozwiązanie "najbardziej korzystne dla podatników".
Ministerstwo Finansów wskazało, że warunkiem zwolnienia od podatku dochodowego przychodów uzyskanych z odpłatnego zbycia, o których mowa w art. 21 ust. 1 pkt 126 u.p.d.o.f., jest zameldowanie podatnika w zbywanym budynku lub lokalu na pobyt stały przez okres nie krótszy niż 12 miesięcy przed datą zbycia. Przepis ten nie określa daty, od której należy liczyć okres zameldowania, nie uzależnia zameldowania, a tym samym prawa do zwolnienia, od posiadania tytułu własności do nieruchomości lub lokalu, lecz stanowi, że istotny jest fakt zameldowania podatnika na pobyt stały w zbywanym lokalu czy też budynku przez wyżej wskazany okres.

Resort finansów stwierdził, że na gruncie polskiego systemu prawa, a w szczególności prawa podatkowego, można mówić o zasadzie pierwszeństwa wykładni językowej. Posługując się jedną z reguł tej wykładni można stwierdzić, że skoro przepis nie precyzuje, czy okres zameldowania rozpoczyna się od dnia 1 stycznia 2007 r. albo od dnia nabycia nieruchomości lub prawa – to, zgodnie z treścią przepisu art. 21 ust. 1 pkt 126 ustawy, przyjąć należy, że obejmuje (co najmniej) 12 miesięcy wstecz od daty ich zbycia. Tym samym należy uznać, że dzień 1 stycznia 2007 r. nie wywiera bezpośredniego wpływu na liczenie okresu zameldowania. Dzień 1 stycznia 2007 r. to data wejścia w życie przepisów wprowadzających nowe zwolnienie. Z przepisów ustawy z dnia 16 listopada 2006 r. o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych oraz o zmianie niektórych innych ustaw (Dz.U. Nr 217, poz. 1588) nie wynika, że od tej daty należy liczyć 12-miesięczny okres zameldowania. Ustawodawca w przejściowym przepisie art. 7 ust. 1 powołanej nowelizacji również nie zawarł nakazu obliczania okresu zameldowania począwszy od dnia 1 stycznia 2007 r.
Z uwagi na powyższe resort finansów wskazał, że do 12-miesięcznego okresu zameldowania podatnika na pobyt stały wlicza się okres zameldowania zarówno przed 1 stycznia 2007 r., jak i przed datą nabycia nieruchomości lub prawa. Słuszność takiego stanowiska potwierdza orzecznictwo sądów administracyjnych (np. wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Szczecinie, sygn. akt I SA/Sz 330/07 oraz wskazany już wyżej wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie, sygn. akt III SA/Wa 1387/07).

Powyższa interpretacja ogólna Ministra Finansów ucieszy z pewnością podatników, którzy są zameldowani w mieszkaniu lub domu na przykład od urodzenia, a dopiero teraz staną się jej właścicielami. Po jej nabyciu będą je mogli zaraz potem sprzedać nie płacąc podatku.
Istotne dla podatników zainteresowanych skorzystaniem z ulgi meldunkowej jest fakt, że do wskazanej wyżej interpretacji ogólnej Ministra Finansów będą musiały stosować się obecnie urzędy skarbowe przy wydawaniu decyzji w sprawie prawa do ulgi meldunkowej.
I na koniec ważna informacja dla podatników, którzy musieli zapłacić podatek na skutek niekorzystnej interpretacji urzędu skarbowego, które w jego sprawie liczyły meldunek od zakupu nieruchomości, a nie cały okres zameldowania (jak wskazało Ministerstwo Finansów w powyższej, korzystnej dla podatników interpretacji ogólnej). Wiceminister finansów Elżbieta Chojna-Duch dodała, że osoby, które w wyniku niekorzystnej interpretacji urzędu skarbowego musiały zapłacić podatek, a w momencie sprzedaży spełniały warunki zwolnienia, mogą ubiegać się o jego zwrot. Powinny w tym celu złożyć korektę zeznania podatkowego we właściwym urzędzie skarbowym.