Odpowiedź:
ZUS stoi na stanowisku, że proporcjonalne zmniejszenie podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne za okres niezdolności do pracy, za który osobie prowadzącej pozarolniczą działalność przysługiwał zasiłek, dotyczy jedynie kwoty najniższej podstawy wymiaru Jeżeli zatem przedsiębiorca zadeklarował jako kwotę podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne kwotę wyższą niż 60% prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego albo 30% minimalnego wynagrodzenia za pracę (jeżeli spełnia warunki określone w art. 18a u.s.u.s.), nie ma prawa dokonać proporcjonalnego zmniejszenia tej kwoty za okres, w którym przysługiwał mu zasiłek chorobowy z tytułu niezdolności do pracy.

Uzasadnienie:
Osoba prowadząca pozarolniczą działalność gospodarczą opłaca składki na ubezpieczenia społeczne od zadeklarowanej przez siebie kwoty, która nie może być jednak niższa od 60% prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego. Jeżeli natomiast spełnia warunki do opłacania składek na ubezpieczenia społeczne na preferencyjnych zasadach, podstawę wymiaru składek na te ubezpieczenia stanowi zadeklarowana kwota, nie niższa jednak niż 30% minimalnego wynagrodzenia za pracę – art. 18 ust. 8 oraz art. 18a ust. 1 w związku z art. 8 ust. 6 pkt 1 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (tekst jedn.: Dz. U. z 2015 r., poz. 121) – dalej u.s.u.s. W dwóch przypadkach przedsiębiorca ma prawo proporcjonalnie zmniejszyć podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne. Po pierwsze, za miesiąc, w którym nastąpiło odpowiednio objęcie przedsiębiorcy ubezpieczeniami emerytalnym i rentowymi lub ich ustanie i w związku z tym trwały one tylko przez część miesiąca, kwotę najniższej podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne zmniejsza się proporcjonalnie, dzieląc ją przez liczbę dni kalendarzowych tego miesiąca i mnożąc przez liczbę dni podlegania ubezpieczeniom (art. 18 ust. 9 u.s.u.s.). Po drugie, kwotę najniższej podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe zmniejsza się proporcjonalnie w wyżej przedstawiony sposób także wówczas, gdy przedsiębiorca jest niezdolny do pracy i z tego tytułu spełnia warunki do przyznania zasiłku (art. 18 ust. 10 u.s.u.s.). ZUS stoi na stanowisku, że proporcjonalnego zmniejszenia podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe przedsiębiorca nie może dokonać, jeżeli opłaca składki na te ubezpieczenia od kwoty wyższej niż kwota najniższej podstawy wymiaru składek, tj. kwoty wyższej niż 60% prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego albo kwoty 30% minimalnego wynagrodzenia za pracę. Odnotować jednocześnie trzeba, że w orzecznictwie sądowym występują zarówno wyroki, w których jest kwestionowane stanowisku ZUS i przyjmuje się, że proporcjonalne zmniejszenie podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne jest dopuszczalne także wówczas, gdy podstawę wymiaru składek stanowi kwota wyższa niż 60% prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego albo 30% minimalnego wynagrodzenia za pracę (wyrok Sądu Apelacyjnego w Łodzi z dnia 19 lutego 2014 r., AUa 705/13, wyrok Sądu Okręgowego w Olsztynie z dnia 21 listopada 2013 r., IV U 3317/13), jak również wyroki, które przychylają się do stanowiska ZUS (wyrok Sądu Apelacyjnego w Lublinie z dnia 11 czerwca 2014 r., III AUa 361/14).

Magdalena Kostrzewa,
autorka współpracuje z publikacją Vademecum Głównego Księgowego
Odpowiedzi udzielono 11.09.2015 r.