Pytanie

Kiedy powstanie prawo do odliczenia VAT przy odwrotnym obciążeniu? Dostawa miała miejsce 30 września, faktura dotarła do nas 1 października. VAT należny wykażemy we wrześniu, a kiedy możemy odliczyć VAT naliczony - czy dopiero w październiku?

Odpowiedź

Podatek należny od towarów (objętych załącznikiem nr 11) otrzymanych w danym miesiącu trzeba wykazać w deklaracji za ten właśnie miesiąc. Wówczas to bowiem powstawał obowiązek podatkowy od tych dostaw. Data otrzymania faktury dokumentującej te dostawy nie ma żadnego znaczenia dla daty powstania obowiązku podatkowego.
Podatnik zasadniczo powinien rozliczać podatek naliczony i podatek należny od danych dostaw (dla których podatnikiem jest nabywca) w tej samej deklaracji. Okoliczność, że przed końcem danego miesiąca podatnik nie otrzymał jeszcze faktury od dostawcy nie ma w tym przypadku znaczenia. Podatek naliczony bowiem, jak już wspominano, nie wynika tutaj z faktury.
Można przy tym rozliczyć podatek naliczony także w jednym z dwóch miesięcy następnych (po miesiącu, w którym wykazywany jest podatek należny).

Uzasadnienie

Zgodnie z przepisem art. 17 ust. 1 pkt 7 ustawy z 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług - dalej u.p.t.u., podatnikiem jest podmiot nabywający towary wymienione w załączniku nr 11 do u.p.t.u., jeżeli dokonującym jego dostawy jest podatnik prowadzący działalność gospodarczą niekorzystający ze zwolnienia podmiotowego od VAT, a dostawa nie jest objęta zwolnieniem, o którym mowa w art. 43 ust. 1 pkt 2 u.p.t.u. (dla towarów używanych).              

Do transakcji sprzedaży różnego rodzaju towarów (wymienionych w załączniku nr 11 do u.p.t.u.) zastosowanie ma reguła, że podatek należny od tej dostawy jest rozliczany przez nabywcę, pod pewnymi warunkami:

  • dokonującym dostawy jest podatnik VAT czynny;
  • sprzedawany towar nie jest objęty zwolnieniem dla dostawy towarów używanych (przy nabyciu towarów będących złomem nie było prawa do odliczenia lub podatnik używał tych towarów krócej niż 6.miesięcy);
  • towar jest wymieniony w załączniku nr 11 do u.p.t.u.
  • Sprzedaż tych wyrobów powinna być wykazana w pozycji 31 deklaracji VAT-7 (o ile sprzedaż zostanie opodatkowana w procedurze odwrotnego obciążenia).

W aktualnym stanie prawnym nie ma żadnych szczególnych regulacji odnoszących się do obowiązku podatkowego w przypadku dostawy, dla której podatnikiem jest nabywca. Co do zasady do tej dostawy zastosować należy wszelkie zasady właściwe dla obowiązku podatkowego w przypadku "zwykłej" dostawy towarów.

Co do zasady więc obowiązek podatkowy przy dostawie, dla której podatnikiem jest nabywca, powstaje z chwilą wykonania dostawy. Wynika to z art. 19a ust. 1 u.p.t.u., który stanowi, że obowiązek podatkowy powstaje z chwilą dokonania dostawy towarów lub wykonania usługi.

O momencie dokonania dostawy decydować będą warunki dostawy uzgodnione pomiędzy stronami transakcji. Zasadniczo będzie to albo moment wydania (wysłania) towarów albo moment otrzymania towarów przez nabywcę – w zależności od tego, kiedy (zgodnie z umowę, zamówieniem, czy też zleceniem) na nabywcę przechodzą ryzyka związane z towarem.
Nie ma natomiast w obecnym stanie prawnym znaczenia moment wystawienia faktury przez dostawcę, ani moment otrzymania tej faktury przez nabywcę.

W każdym razie podatek należny od towarów (objętych załącznikiem nr 11) otrzymanych w danym miesiącu trzeba wykazać w deklaracji za ten właśnie miesiąc. Wówczas to bowiem powstawał obowiązek podatkowy od tych dostaw. Data otrzymania faktury dokumentującej te dostawy nie ma żadnego znaczenia dla daty powstania obowiązku podatkowego.
Jeśli więc dostawa miała miejsce 30 września, to obowiązek podatkowy także powstał 30 września.

O momencie (okresie), w którym należałoby rozliczyć podatek naliczony w przypadkach pisanych w pytaniu stanowi przede wszystkim art. 86 ust. 10 u.p.t.u. Najpierw jednak należy odwołać się także do art. 86 ust. 2 pkt 4 lit. b u.p.t.u. Z powołanego przepisu wynika, że podatkiem naliczonym – w przypadku dostawy towarów, dla której zgodnie z art. 17 ust. 1 pkt 5 lub 7 u.p.t.u. podatnikiem jest ich nabywca – jest kwota podatku należnego z tytułu. Faktura otrzymana od dostawcy (tzn. zarówno sam fakt, jak i moment otrzymania tej faktury) w tym przypadku nie ma żadnego znaczenia dla rozliczenia podatku naliczonego.

Powołany przepis stanowi, że prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego powstaje w rozliczeniu za okres, w którym w odniesieniu do nabytych lub importowanych przez podatnika towarów i usług powstał obowiązek podatkowy.
Jednocześnie z przepisu art. 86 ust. 10b pkt 3 u.p.t.u. wynika, że warunkiem odliczenia jest to, aby podatnik uwzględnił kwotę podatku należnego z tytułu tych transakcji w deklaracji podatkowej, w której jest on obowiązany rozliczyć ten podatek.

Mając więc na uwadze powyższe stwierdzić należy, że podatnik zasadniczo powinien rozliczać podatek naliczony i podatek należny od danych dostawy w tej samej deklaracji. Okoliczność, że przed końcem danego miesiąca podatnik nie otrzymał jeszcze faktury od dostawcy nie ma w tym przypadku znaczenia. Podatek naliczony bowiem, jak już wspominano, nie wynika tutaj z faktury.
Tak więc podatek naliczony także można rozliczyć już w deklaracji za wrzesień.

Przy tym należy mieć jeszcze na uwadze, że z art. 86 ust. 11 u.p.t.u. wynika, że jeśli podatnik nie dokonał obniżenia kwoty podatku należnego w podstawowym terminie (tj. w deklaracji za okres, w którym powstał obowiązek podatkowy,), może obniżyć kwotę podatku należnego w deklaracji podatkowej za jeden z dwóch następnych okresów rozliczeniowych. Takie późniejsze wykazanie podatku naliczonego nie zwalnia go z obowiązku wykazania podatku należnego we właściwym okresie.

Zobacz też: Jak rozliczyć fakturę VAT dotyczącą odwrotnego obciążenia? >>