Jednostki budżetowe mogą naliczać odsetki za opóźnienia w zapłacie

Jednostki budżetowe Skarbu Państwa mogą stosować określone w Kodeksie cywilnym odsetki za opóźnienie w spełnieniu świadczenia pieniężnego.

Zgodnie z przepisami ustawy o finansach publicznych, jednostki budżetowe to jednostki organizacyjne sektora finansów publicznych nieposiadające osobowości prawnej, które pokrywają swoje wydatki bezpośrednio z budżetu, a pobrane dochody odprowadzają na rachunek odpowiednio dochodów budżetu państwa albo budżetu jednostki samorządu terytorialnego. Jednostka budżetowa działa na podstawie statutu, a podstawą jej gospodarki finansowej jest plan dochodów i wydatków, czyli plan finansowy.

Wynika z tego, że jednostki budżetowe zasadniczo pokrywają swoje wydatki z dochodów budżetowych. Jednak trzeba pamiętać o przepisach rozporządzenia w sprawie szczególnych zasad rachunkowości oraz planów kont dla budżetu państwa, budżetów jednostek samorządu terytorialnego, jednostek budżetowych, samorządowych zakładów budżetowych, państwowych funduszy celowych oraz państwowych jednostek budżetowych mających siedzibę poza granicami Rzeczypospolitej Polskiej. Zgodnie z § 8 ust. 5 tego rozporządzenia, odsetki od należności i zobowiązań, w tym również tych, do których stosuje się przepisy dotyczące zobowiązań podatkowych, ujmuje się w księgach rachunkowych w momencie ich zapłaty, lecz nie później niż pod datą ostatniego dnia kwartału w wysokości odsetek należnych na koniec tego kwartału.

Wynika więc z tego, że jednostki budżetowe mogą naliczać odsetki za opóźnienia w zapłacie. W tym przypadku zastosowanie znajdą odsetki określone w Kodeksie cywilnym. Jeżeli dłużnik opóźnia się ze spełnieniem świadczenia pieniężnego, wierzyciel może żądać odsetek za czas opóźnienia. Prawo do tych odsetek przysługuje chociażby wierzyciel nie poniósł żadnej szkody i chociażby opóźnienie było następstwem okoliczności, za które dłużnik odpowiedzialności nie ponosi.

W przypadku gdy nie oznaczono stopy tych odsetek, należą się odsetki ustawowe za opóźnienie w wysokości równej sumie stopy referencyjnej NBP i 5,5 punktów procentowych. Jednak gdy wierzytelność jest oprocentowana według stopy wyższej, wierzyciel może żądać odsetek według tej wyższej stopy. Obecnie wynoszą one 7 proc. w stosunku rocznym.

Trzeba tu jeszcze pamiętać o odsetkach maksymalnych. Maksymalna wysokość odsetek za opóźnienie nie może w stosunku rocznym przekraczać dwukrotności wysokości ww. odsetek, czyli obecnie 14 proc. Jeżeli wysokość odsetek przekracza wysokość odsetek maksymalnych, należą się odsetki maksymalne. Co ważne, postanowienia umów nie mogą wyłączać ani ograniczać przepisów o odsetkach maksymalnych, także w przypadku dokonania wyboru prawa obcego. W takim przypadku stosuje się przepisy k.c.

Na marginesie warto wspomnieć o przepisach ustawy o terminach zapłaty w transakcjach handlowych. Wprowadza ona odsetki za opóźnienia w transakcjach handlowych, które obecnie wynoszą 9,5 proc., jednak przepisów tej ustawy nie stosuje się m.in. do umów, których stronami są wyłącznie podmioty zaliczane do sektora finansów publicznych w rozumieniu przepisów o finansach publicznych, czyli m.in. jednostki budżetowe.