1. Ulga odliczana od podatku – ulga na wychowanie dzieci

Jest to ulga najbardziej popularna: w roku 2007 skorzystało z niej prawie 4 mln podatników. Jej podstawą jest art. 27f ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (tekst jedn.: Dz. U. z 2000 r. Nr 14, poz. 176 z późn. zm.) – dalej u.p.d.o.f. Zgodnie z tym przepisem od podatku można odliczyć 92,67 zł (1/6 kwoty 556,02 zł, czyli kwoty zmniejszającej podatek, określonej w pierwszym przedziale skali) za każdy miesiąc kalendarzowy na dziecko, w stosunku do którego podatnik w danym roku podatkowym:
1) wykonywał władzę rodzicielską,
2) pełnił funkcję opiekuna prawnego, jeżeli dziecko z nim zamieszkiwało,
3) sprawował opiekę poprzez pełnienie funkcji rodziny zastępczej na podstawie orzeczenia sądu lub umowy zawartej ze starostą.
Kwota maksymalnego odliczenia za 2009 r. wynosi więc 1112,04 zł na każde dziecko.

Odliczenie nie przysługuje, poczynając od miesiąca kalendarzowego, w którym dziecko:
1) na podstawie orzeczenia sądu zostało umieszczone w instytucji zapewniającej całodobowe utrzymanie w rozumieniu przepisów o świadczeniach rodzinnych,
2) wstąpiło w związek małżeński.
Odliczenie dotyczy łącznie obojga rodziców, opiekunów prawnych dziecka albo rodziców zastępczych pozostających w związku małżeńskim. Kwotę tę mogą odliczyć od podatku w częściach równych lub w dowolnej proporcji przez nich ustalonej.
W przypadku gdy w tym samym miesiącu kalendarzowym w stosunku do dziecka wykonywana jest władza, pełniona funkcja lub sprawowana opieka, każdemu z podatników przysługuje odliczenie w kwocie stanowiącej 1/30 kwoty 92,67 zł za każdy dzień sprawowania pieczy nad dzieckiem.
Odliczenia dokonuje się w zeznaniu rocznym, podając liczbę dzieci i ich numery PESEL, a w przypadku braku tych numerów – imiona, nazwiska oraz daty urodzenia dzieci. Na żądanie organów podatkowych lub organów kontroli skarbowej, podatnik jest obowiązany przedstawić zaświadczenia, oświadczenia oraz inne dowody niezbędne do ustalenia prawa do odliczenia, w szczególności:
1) odpis aktu urodzenia dziecka,
2) zaświadczenie sądu rodzinnego o ustaleniu opiekuna prawnego dziecka,
3) odpis orzeczenia sądu o ustaleniu rodziny zastępczej lub umowę zawartą między rodziną zastępczą a starostą,
4) zaświadczenie o uczęszczaniu pełnoletniego dziecka do szkoły.

2. Ulgi odliczane od dochodu
2.1. Ulga internetowa
Zgodnie z art. 26 ust. 1 pkt 6a u.p.d.o.f., podatnik może odliczyć od dochodu wydatki ponoszone przez niego z tytułu użytkowania sieci Internet w lokalu (budynku) będącym miejscem zamieszkania podatnika w wysokości nieprzekraczającej w roku podatkowym kwoty 760 zł. Limit przysługuje każdemu podatnikowi – a zatem z ulgi może skorzystać każdy z małżonków, o ile dysponuje fakturą na siebie wystawioną.
Jest to ulga bardzo popularna. Należy jedynie pamiętać, że ulga dotyczy wydatków z tytułu użytkowania sieci Internet – a zatem nie można odliczać wydatków na instalację lub montaż, zakup komputera, modemu, switcha itp.

Warunkiem dokonania odliczenia jest posiadanie faktury VAT.
Ponieważ coraz częściej dostawcy usług telekomunikacyjnych ograniczają się do wystawiania faktur elektronicznych (zapis o takiej formie dokumentowania usług zawierają np. umowy z operatorami), należy pamiętać, że dowodem dla ulgi internetowej nie będzie np. wydruk kopii faktury, dokonany ze strony operatora. Należy posiadać ORYGINAŁ FAKTURY VAT, a zatem nie tylko dokonać wydruku, ale także skopiować plik i zapisać wersję elektroniczną faktury.

2.2. Ulga rehabilitacyjna
Pod hasłem „ulga rehabilitacyjna” kryje się de facto szereg ulg, z którym korzystać może określona grupa podatników. Art. 26 ust. 1 pkt 6 u.p.d.o.f. pozwala na odliczenie od dochodu wydatków na cele rehabilitacyjne oraz wydatków związanych z ułatwieniem wykonywania czynności życiowych, poniesionych w roku podatkowym przez podatnika będącego osobą niepełnosprawną lub podatnika, na którego utrzymaniu są osoby niepełnosprawne. Warunkiem skorzystania z powyższej ulgi jest posiadanie przez osobę, której dotyczy wydatek:
1) orzeczenia o zakwalifikowaniu przez organy orzekające do jednego z trzech stopni niepełnosprawności, albo
2) decyzji przyznającej rentę z tytułu całkowitej lub częściowej niezdolności do pracy, rentę szkoleniową albo rentę socjalną, albo
3) orzeczenia o niepełnosprawności osoby, która nie ukończyła 16. roku życia.
Wskazane wyżej dokumenty muszą być posiadane przez podatnika, aby mógł skorzystać z ulgi rehabilitacyjnej. Dokumenty te podatnik musi posiadać już w dacie poniesienia wydatku – a nie dopiero w dacie składania zeznania podatkowego.

Przykładowo, w piśmie Urzędu Skarbowego w Lesznie z dnia 9 marca 2007 r., PD-I-415-6/07, http://sip.mf.gov.pl, czytamy:
„Z informacji przedstawionych w złożonym wniosku wynika, że wydatku na zakup leku dokonano w dniu 17 marca 2006 r., a orzeczenie o uznaniu niepełnosprawności córki przyznane zostało od dnia 31 marca 2006 r. – w związku z powyższym zakup leku przed uzyskaniem orzeczenia nie podlega odliczeniu w ramach ulgi rehabilitacyjnej. Natomiast wydatki poniesione na zakup lekarstw po uzyskaniu orzeczenia o niepełnosprawności będą spełniały wymogi ulgi rehabilitacyjnej”.

Jednak i od tej zasady mogą być wyjątki, jeśli orzeczenie o uznaniu niepełnosprawności zawiera wcześniejszą datę, od jakiej niepełnosprawność została stwierdzona. Dyrektor Izby Skarbowej w Warszawie w piśmie z dnia 9 marca 2009 r., IPPB4/415-24/09-4/JK, http://sip.mf.gov.pl, wyjaśnił:
„Podstawowym warunkiem odliczenia wydatków na cele rehabilitacyjne, zgodnie z ww. przepisem, jest posiadanie przez osobę, która poniosła wydatek, orzeczenia o zakwalifikowaniu przez organy orzekające do jednego z trzech stopni niepełnosprawności. Co do zasady więc, odliczeniu podlegają wydatki poniesione od daty uzyskania orzeczenia o niepełnosprawności, chyba że w orzeczeniu tym wskazano, iż niepełnosprawność datowana jest wcześniej niż data wydania orzeczenia, jak to ma miejsce w przypadku Wnioskodawczyni. W takiej sytuacji podatnik może odliczyć wydatki poniesione po dniu wskazanym w orzeczeniu jako data ustalenia niepełnosprawności”.

Odliczenia mogą dokonywać także podatnicy, na których utrzymaniu pozostają następujące osoby niepełnosprawne: współmałżonek, dzieci własne i przysposobione, dzieci obce przyjęte na wychowanie, pasierbowie, rodzice, rodzice współmałżonka, rodzeństwo, ojczym, macocha, zięciowie i synowe – jeżeli w roku podatkowym dochody tych osób niepełnosprawnych nie przekraczają kwoty 9120 zł. Z ulgi rehabilitacyjnej może skorzystać także osoba, która posiada orzeczenie o niepełnosprawności wydane przez właściwy organ na podstawie odrębnych przepisów obowiązujących do dnia 31 sierpnia 1997 r.
Wymienione dalej wydatki można odliczyć, jeśli nie zostały sfinansowane (dofinansowane) ze środków Zakładowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych, Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych lub ze środków Narodowego Funduszu Zdrowia, Zakładowego Funduszu Świadczeń Socjalnych albo nie zostały zwrócone podatnikowi w jakiejkolwiek formie. W przypadku gdy wydatki były częściowo sfinansowane (dofinansowane) z tych funduszy (środków), odliczeniu podlega różnica pomiędzy poniesionymi wydatkami a kwotą sfinansowaną (dofinansowaną) z tych funduszy (środków) lub zwróconą w jakiejkolwiek formie.

W ramach ulgi uprawnieni podatnicy mogą odliczyć wydatki poniesione na:
1) Adaptację i wyposażenie mieszkań oraz budynków mieszkalnych stosownie do potrzeb wynikających z niepełnosprawności – podatnik musi posiadać dokument stwierdzający poniesienie wydatku (np. fakturę i dowód zapłaty, jeśli z faktury nie wynika, że zapłaty dokonano).
Dyrektor Izby Skarbowej w Katowicach w piśmie z dnia 24 lutego 2009 r., IBPBII/1/415-107/08/MCZ, http://sip.mf.gov.pl, podkreślił, że do skorzystania z ulgi nie wystarcza posiadanie faktury za remont lub modernizację lokalu; udokumentowane faktura wydatki muszą mieć ścisły związek z przystosowaniem mieszkania do potrzeb niepełnosprawnego (konkretnej osoby:
„Zakres prac adaptacyjnych bądź prac związanych z wyposażeniem lokalu/budynku musi być przeprowadzony stosownie do potrzeb wynikających z niepełnosprawności podatnika i musi być związany z rodzajem niepełnosprawności. Przeprowadzone prace adaptacyjne mają ułatwiać osobie niepełnosprawnej funkcjonowanie w danym budynku lub lokalu mieszkalnym, a nie ogólnie zapewniać lepszy komfort mieszkania. Przez adaptację należy rozumieć takie przystosowanie mieszkania lub budynku mieszkalnego, które umożliwi lub ułatwi życie w nim osoby niepełnosprawnej, a nie jedynie poprawi standard.

Jak z powyższego wynika, zakres i rodzaj robót związanych z adaptacją mieszkania oraz budynku mieszkalnego uzależniony jest zatem od charakteru niepełnosprawności. Ma on ułatwić osobie niepełnosprawnej funkcjonowanie w danym mieszkaniu lub budynku mieszkalnym – i jednocześnie ma być związany z rodzajem niepełnosprawności danego podatnika”.
2) Przystosowanie pojazdów mechanicznych do potrzeb wynikających z niepełnosprawności – podatnik musi posiadać dokument stwierdzający poniesienie wydatku (np. fakturę i dowód zapłaty, jeśli z faktury nie wynika, że zapłaty dokonano).
3) Zakup i naprawę indywidualnego sprzętu, urządzeń i narzędzi technicznych niezbędnych w rehabilitacji oraz ułatwiających wykonywanie czynności życiowych, stosownie do potrzeb wynikających z niepełnosprawności, z wyjątkiem sprzętu gospodarstwa domowego – podatnik musi posiadać dokument stwierdzający poniesienie wydatku (np. fakturę i dowód zapłaty, jeśli z faktury nie wynika, że zapłaty dokonano).
W cytowanym już piśmie z dnia 24 lutego 2009 r., IBPBII/1/415-107/08/MCZ, Dyrektor Izby Skarbowej w Katowicach podkreślił:
„Mając na względzie powołane przepisy należy stwierdzić, że określenie „indywidualny sprzęt, urządzenia i narzędzia techniczne niezbędne w rehabilitacji” oznacza, że można zaliczyć do nich tylko i wyłącznie sprzęt, urządzenia i narzędzia techniczne, mające cechy sprzętu, urządzeń czy narzędzi o charakterze szczególnym (niestandardowym), konieczne w rehabilitacji osoby niepełnosprawnej i ułatwiające tej osobie wykonywanie czynności życiowych, których utrudnienie wykonania wynika z niepełnosprawności. Oznacza to, że taki sprzęt musi posiadać określone właściwości.
Z uregulowań zawartych w ww. przepisie wynika zatem, że:
• pomiędzy rodzajem nabytego sprzętu a rodzajem niepełnosprawności pozostawać musi ścisły związek,
• zakupiony sprzęt musi być wykorzystywany (używany) w rehabilitacji oraz służyć przywracaniu sprawności organizmu i ułatwiać wykonywanie czynności życiowych,
• cechą zakupionego sprzętu musi być jego indywidualny charakter”.
4) Zakup wydawnictw i materiałów (pomocy) szkoleniowych, stosownie do potrzeb wynikających z niepełnosprawności – podatnik musi posiadać dokument stwierdzający poniesienie wydatku (np. fakturę i dowód zapłaty, jeśli z faktury nie wynika, że zapłaty dokonano).