Pytanie

Rodzice (mają wspólność majątkową) postanowili pożyczyć córce i jej mężowi pieniądze - 50.000 zł. Pieniądze z prywatnego rachunku bankowego ojca przelane zostały na rachunek lokaty bankowej, której (na skutek zamieszania w banku) właścicielem określony został jedynie małżonek córki.

Czy w umowie darowizny darczyńcą powinien być określony jedynie ojciec (z jego prywatnego rachunku wyszły pieniądze)?

Czy powinien być wskazany ojciec z matką (mają wspólność majątkową, więc pieniądze z prywatnego rachunku ojca są też chyba pieniędzmi mamy)?

Czy jest możliwość przygotowania dwu umów darowizny dla zięcia: jednej od teścia na 25.000 zł. – skorzystano by z jednej kwoty wolnej; i drugiej od teściowej na 25.000 zł. – skorzystano by drugi raz z kwoty wolnej?

Czy fakt, że właścicielem lokaty jest zięć wyklucza możliwość sporządzenia umowy pożyczki w części na córkę a w części na zięcia?

Czy ma tutaj znaczenie wspólność majątkowa?

Czy wówczas byłoby można przygotować 4 umowy pożyczki: ojciec-córka 1/4 kwoty lokaty, ojciec-zięć 1/4 kwoty lokaty, matka-córka 1/4 kwoty lokaty i matka-zięć 1/4 kwoty lokaty i skorzystać 4 razy z kwoty wolnej?

Odpowiedź

Dla opodatkowania pożyczki lub darowizny otrzymanej przez małżonków od rodziców jednego z nich, nie ma znaczenia, że pożyczka lub darowizna została przekazana na rachunek bankowy, którego posiadaczem jest tylko jeden z małżonków, skoro między małżonkami istnieje wspólność majątkowa.

Możliwe jest sporządzenie czterech umów pożyczki lub darowizny, tj. umowy pomiędzy ojcem i córką, teściem i zięciem, matką i córką oraz teściową i zięciem.

Uzasadnienie

Na podstawie art. 9 pkt 10 lit. b ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych – dalej u.p.c.c. – zwalnia się od podatku pożyczki udzielane w formie pieniężnej na podstawie umowy zawartej między osobami, o których mowa w art. 4a ustawy o podatku od spadków i darowizn – dalej u.p.s.d. – w wysokości przekraczającej kwotę, określoną w art. 9 ust. 1 pkt 1 u.p.s.d., pod warunkiem:

– złożenia deklaracji w sprawie podatku od czynności cywilnoprawnych właściwemu organowi podatkowemu w terminie 14 dni od daty dokonania czynności,

– udokumentowania otrzymania przez biorącego pożyczkę pieniędzy na rachunek bankowy, albo jego rachunek prowadzony przez spółdzielczą kasę oszczędnościowo-kredytową lub przekazem pocztowym.

Zgodnie z przepisami 4a ust. 1 u.p.s.d. zwalnia się od podatku nabycie tytułem darowizny środków pieniężnych przez małżonka, zstępnych, wstępnych, pasierba, rodzeństwo, ojczyma i macochę, jeżeli:

– zgłoszą oni nabycie tej darowizny właściwemu naczelnikowi urzędu skarbowego w terminie 6 miesięcy od dnia powstania obowiązku podatkowego powstałego na podstawie art. 6 ust. 1 pkt 4 u.p.s.d., oraz

– udokumentują – w przypadku gdy wartość majątku nabytego łącznie od tej samej osoby w okresie 5 lat, poprzedzających rok, w którym nastąpiło ostatnie nabycie, doliczona do wartości rzeczy i praw majątkowych ostatnio nabytych, przekracza kwotę określoną w art. 9 ust. 1 pkt 1 u.p.s.d.– ich otrzymanie dowodem przekazania na rachunek bankowy nabywcy albo jego rachunek prowadzony przez spółdzielczą kasę oszczędnościowo-kredytową lub przekazem pocztowym.

Co prawda, warunkiem zastosowania zwolnienia od podatku, określonym w art. 9 pkt 10 lit. b u.p.c.c. oraz w art. 4a ust. 1 pkt 2 u.p.s.d., jest udokumentowanie pożyczki lub darowizny środków pieniężnych dowodem ich przekazania na rachunek bankowy nabywcy, gdyby więc literalnie czytać te przepisy, zwolnienie nie miałoby zastosowania w przypadku przekazania środków pieniężnych na rachunek bankowy innej osoby niż nabywca. Nie można jednak zapominać o celu, jakiemu służy ten warunek.

Moim zdaniem należy podzielić stanowisko Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gdańsku zawarte w wyroku z 19 lipca 2011 r., I SA/Gd 454/11. Sąd wskazał, że obowiązek udokumentowania otrzymania darowizny pieniężnej dowodem przekazania na rachunek bankowy nabywcy albo jego rachunek prowadzony przez spółdzielczą kasę oszczędnościowo-kredytową lub przekazem pocztowym wprowadzono jedynie po to, aby podatnicy nie mogli powoływać się na fikcyjne kwoty uzyskane od najbliższych członków rodziny. Jest to wymóg jedynie techniczny, związany z dokumentowaniem dokonanej darowizny i w żaden sposób nie wiąże się on z istotą zwolnienia. Wprowadzając ten wymóg ustawodawcy chodziło o faktyczne dokonywanie darowizn. Podobnie Naczelny Sąd Administracyjny w wyroku z 7 kwietnia 2010 r., II FSK 2028/08.

Jeśli więc małżonkowie otrzymali pożyczkę lub darowiznę pieniężną od rodziców jednego z nich, nie ma znaczenia, że pożyczka lub darowizna została przekazana na rachunek bankowy, którego posiadaczem jest tylko jeden z małżonków, skoro między małżonkami istnieje wspólność majątkowa.

Nie ma formalnego zakazu sporządzenia czterech umów pożyczki lub darowizny: ojciec-córka, teść-zięć, matka-córka i teściowa-zięć.

Pytanie pochodzi z publikacji Vademecum Doradcy Podatkowego

Powołane akty prawne

Ustawa z 9 września 2000 r. o podatku od czynności cywilnoprawnych (tekst jedn.: Dz. U. z 2010 r. Nr 101, poz. 649)

Ustawa z 28 lipca 1983 r. o podatku od spadków i darowizn (tekst jedn.: Dz. U. z 2009 r. Nr 93, poz. 768)