Odpowiedź:

W opisanej sytuacji zakładam, że wypłacony firmie X zadatek widnieje na stronie Wn konta 202 Rozrachunki z dostawcami krajowymi. Ponieważ zadatek został wypłacony w 2013 r., to zakładam również, że do tej pory jednostka utworzyła odpis aktualizujący na wypłacony zadatek, którego firma X nie zwróciła. Jak można się domyślać, spółka z o.o. nie zaksięgowała również do tej pory przychodu z tytułu kary umownej.
Przy takich założeniach księgowania związane z cesją wierzytelności mogą być następujące:
– rozwiązanie odpisu aktualizującego na kwotę wypłaconego zadatku:
Wn konto 202 Rozrachunki z dostawcami krajowymi (w analityce: odpisy aktualizujące wypłacone zadatki) – 344.400 zł
Ma konto 765 Pozostałe przychody operacyjne z tytułu aktualizacji wartości niefinansowych aktywów – 344.400 zł,
– należność z tytułu cesji wierzytelności (30% z 1.033.200 zł):
Wn konto 249 Inne rozrachunki i rozliczenia – 723.240 zł
Ma konto 202 Rozrachunki z dostawcami krajowymi (w analityce: wypłacone zadatki) – 344.400 zł
Ma konto 763 Pozostałe przychody operacyjne – 378.840 zł.
W mojej ocenie różnica pomiędzy należnością z tytułu cesji wierzytelności a kwotą wypłaconego zadatku, czyli 378.840 zł, stanowi pozostały przychód operacyjny. Dzięki cesji wierzytelności spóła odzyskuje bowiem kwotę wypłaconego zadatku oraz część pozostałej kwoty należnej spółce zgodnie z umową (stanowiącej karę umowną oraz dwukrotność zadatku).

Uzasadnienie:

Zgodnie z art. 3 ust. 1 pkt 32 ustawy z dnia 29 września 1994 r. o rachunkowości (tekst jedn.: Dz. U. z 2013 r. poz. 330 z późn. zm.) – dalej u.o.r. – przez pozostałe koszty i przychody operacyjne rozumie się koszty i przychody związane pośrednio z działalnością operacyjną jednostki, a w szczególności koszty i przychody związane z odszkodowaniami i karami.
W myśl art. 7 ust. 1 u.o.r. poszczególne składniki aktywów i pasywów wycenia się stosując rzeczywiście poniesione na ich nabycie (wytworzenie) ceny (koszty), z zachowaniem zasady ostrożności. W szczególności należy w tym celu w wyniku finansowym, bez względu na jego wysokość, uwzględnić zmniejszenia wartości użytkowej lub handlowej składników aktywów, w tym również dokonywane w postaci odpisów amortyzacyjnych lub umorzeniowych.

Michał Topulniak, redaktor Vademecum Głównego Księgowego
Odpowiedzi udzielono  16.05.2016 r.