Pytanie

Adwokaci prowadzą działalność w formie spółki cywilnej. Udziały wspólników kształtują się 70 proc. i 30 proc. Oboje świadczą pomoc prawną z urzędu na zlecenie sądów. Wg interpretacji z 21 listopada 2013 "wynagrodzenie z tytułu nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez pełnomocnika ustanowionego z urzędu, zależnie od formy prawnej w jakiej wykonuje on swój zawód, należy kwalifikować do źródła przychodów z pozarolniczej działalności gospodarczej".
Czy dobrze rozumiem, że wynagrodzenie z powyższego źródła będzie stanowiło przychód kancelarii (spółki), a tym samym będzie podlegało podziałowi wg posiadanych przez wspólników udziałów?

Odpowiedź

Dochody wspólników kancelarii należy przypisać podatkowo poszczególnym wspólnikom według udziałów w zysku. Odrębnie należy przypisać wspólnikom dochody uzyskane z działalności gospodarczej jednoosobowo, w tym z tytułu pomocy prawnej.

Uzasadnienie

Zgodnie z art. 8 ust. 1 ustawy z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (tekst jedn.: Dz. U. z 2012 r. poz. 361 z późn. zm.) przychody z udziału w spółce osobowej u każdego podatnika określa się proporcjonalnie do jego prawa do udziału w zysku. Rzeczywiście w przypadku spółek profesjonalistów prowadzi to do paradoksalnej sytuacji, gdy opodatkowanie jest oderwane od rzeczywiście osiągniętego przez wspólnika dochodu i przyczynienia się wspólnika do jego osiągnięcia. Szczególnie widoczne jest to w przypadku spółki partnerskiej.

Praktykuje się zatem niekiedy, by po upływie roku obrachunkowego i ustaleniu rzeczywistych udziałów poszczególnych wspólników w przyczynieniu się do zysku spółki zmieniać udziały wspólników spółki w zysku tak, by odpowiadały ich przyczynieniu się do zysku całej spółki. Konieczna jest jednak wówczas umowa (lub zgodna uchwała) wspólników ze skutkiem wstecz. Alternatywnym rozwiązaniem jest zastrzeżenie w umowie spółki, że udziały wspólnikom w zysku spółki odpowiadają udziałom w uzyskanych przez nich osobiście przychodom spółki.

Podobne stanowisko wyrażono m.in. w interpretacji ministra finansów z 3 września 2009 r., IBPBI/1/415-462/09/AB.
Niezależnie od powyższego należy zauważyć, że nie ma konieczności przypisywania spółce dochodów z każdego rodzaju działalności gospodarczej wykonywanej przez wspólnika. Może on przecież, poza spółką prowadzić działalność również jako samodzielny przedsiębiorca. Taka sytuacja będzie miała miejsce w przypadku wynagrodzenia z tytułu nieopłaconej pomocy prawnej, które przysługuje pełnomocnikowi nie z tytułu wykonywanej w kancelarii (spółce) działalności gospodarczej, ale orzeczenia sądu i przepisu prawa. Zarówno orzeczenie sądu, jak i zastosowany przepis nie dotyczy spółki cywilnej, nie może ona bowiem świadczyć pomocy prawnej z urzędu, ale samego pełnomocnika. Zatem dochód z tego tytułu należy przypisać samemu wspólnikowi, łącznie z podzielonym na zasadzie art. 8 ust. 1 u.p.d.o.f. dochodem spółki.

Pytanie pochodzi z programu Vademecum Głównego Księgowego