Pytanie

Czy zadłużenie podatkowe i odsetki karne od zobowiązania podatkowego przechodzą na dzieci, jeśli rodzic nie jest w stanie spłacić zadłużenia?

Odpowiedź

Przepisy przewidują co prawda odpowiedzialność członków rodziny podatnika (w tym odpowiedzialność dzieci za zobowiązania podatkowe rodziców), lecz pod ściśle określonymi warunkami (na podstawie treści pytania nie można stwierdzić czy w tym konkretnym przypadku odpowiedzialność taka wchodzi w grę).

Uzasadnienie

Przepisy prawa podatkowego przewidują instytucję tzw. odpowiedzialności podatkowej osób trzecich. Instytucja ta polega na tym, że niektóre osoby odpowiadają solidarnie z podatnikiem za zaległości podatkowe podatnika, a także za odsetki za zwłokę od tych zobowiązań (por. art. 107 ustawy z 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa - dalej o.p.). Odpowiedzialność ta nie następuje jednak automatycznie, lecz wyłącznie w ściśle określonych przypadkach i pod ściśle określonymi warunkami.

Przypadki, w których wchodzi w grę odpowiedzialność podatkowa osób trzecich zostały wymienione w art. 110 i nast. o.p. Jedną z kategorii osób odpowiedzialnych za zobowiązania podatkowe są tzw. członkowie rodziny, za których uważa się zstępnych, wstępnych, rodzeństwo, małżonków zstępnych, osobę pozostającą w stosunku przysposobienia oraz pozostającą z podatnikiem w faktycznym pożyciu (por. art. 111 § 3 o.p.). Aby jednak odpowiedzialność członków rodziny mogła być rozważana muszą oni współdziałać z podatnikiem w prowadzonej przez niego działalności gospodarczej i osiągać z tego tytułu korzyści (por. art. 111 § 1 o.p.).

W innych przypadkach odpowiedzialność członków rodziny nie wchodzi w grę. Jeśli zatem przedmiotowe zaległości podatkowe nie powstały na skutek prowadzonej przez rodziców działalności gospodarczej, w której prowadzeniu współpracowały dzieci - ich odpowiedzialność za zobowiązania podatkowe rodziców nie wchodzi w grę.

Na zakończenie należy przypomnieć, że za zobowiązania podatkowe rodziców dzieci mogą odpowiadać po śmierci rodziców (stosownie do art. 97 § 1 o.p., spadkobiercy podatnika przejmują przewidziane w przepisach prawa podatkowego majątkowe prawa i obowiązki spadkodawcy). Do odpowiedzialności tej stosuje się przepisy ustawy z 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny o przyjęciu i odrzuceniu spadku oraz o odpowiedzialności za długi spadkowe (por. art. 98 § 1 o.p.). W przypadkach takich organ podatkowy wydaje decyzję o zakresie odpowiedzialności lub uprawnień poszczególnych spadkobierców na podstawie decyzji ostatecznych wydanych wobec spadkodawcy oraz jego zobowiązań wynikających z prawidłowych deklaracji (zob. art. 100 § 1 o.p.). Nie dotyczy to jednak omawianego stanu faktycznego, gdyż pytanie dotyczy zaległości podatkowych żyjącego rodzica.W uzupełnieniu pragnę powtórzyć, że koniecznym warunkiem pociągnięcia do odpowiedzialności podatkowej dzieci podatników jest, aby dzieci te współdziałały w działalności gospodarczej prowadzonej przez rodziców i osiągały z tego tytułu korzyści (zob. art. 111 § 1 o.p.). Z treści pytania nie wynika, aby warunek ten był spełniony. Prowadzi to do wniosku, że pełnoletnie dzieci, które podjęły działalność gospodarczą po prawomocnym określeniu wobec ich rodziców zobowiązań podatkowych z tytułu prowadzenia przez tych rodziców działalności gospodarczej, nie odpowiadają za zobowiązania rodziców