Dodatkowe warunki zastosowania stawki 0-proc. VAT zgodne z Konstytucją

Przepisy poprzednio obowiązującej ustawy o VAT, dotyczące wprowadzenia dodatkowego warunku zastosowania 0-proc. stawki VAT są zgodne z konstytucją orzekł Trybunał Konstytucyjny.

Trybunał Konstytucyjny rozpoznał skargę konstytucyjną STRABAG spółki z o.o. dotyczącą wprowadzenia dodatkowego warunku zastosowania 0-proc. stawki podatku od towarów i usług.

Trybunał orzekał w sprawie zgodności przepisu § 68 a ust. 1 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 21 grudnia 1995 roku w sprawie wykonania przepisów ustawy o podatku od towarów i usług oraz o podatku akcyzowym w zakresie w jakim dotyczy wprowadzenia dodatkowego warunku zastosowania 0-proc. stawki podatku od towarów i usług dotyczącego konieczności zarejestrowania pisemnej umowy o świadczenie usług przez Komitet Integracji Europejskiej z:
- art. 2 w związku z art. 92 ust. 1 konstytucji w związku z art. 50 ust. 1 pkt 1) ustawy z dnia 8 stycznia 1993 roku o podatku od towarów i usług w brzmieniu obowiązującym do 30 czerwca 1999 roku,
- art. 178 ust. 1 i art. 91 ust. 1 konstytucji w związku z art. 13 pkt 1 i 3 aneksu A „Ogólne warunki odnoszące się do memorandum finansowego" do międzynarodowej Umowy Ramowej z dnia 31 maja 1990 roku zawartej pomiędzy Rządem polskim a Europejską Wspólnotą Gospodarczą,
- art. 64 ust. 1 konstytucji w związku z art. 2, art. 92 ust. 1, art. 31 ust. 3 konstytucji,
-art. 64 ust. 2 i ust. 3, art. 84 konstytucji w związku z art. 2, art. 92 ust. 1 konstytucji.

Przy realizacji projektów skarżąca spółka zastosowała 0-proc. stawki VAT, co zakwestionował inspektor kontroli skarbowej. W decyzji z 2002 r. określił zobowiązania podatkowe w podatku VAT, zaległość podatkową, odsetki od tej zaległości za sierpień i wrzesień 1997 r. Od tej decyzji wniesiono odwołanie do izby skarbowej, która ją utrzymała. Naczelny Sąd Administracyjny kasację oddalił.

Ustawodawca w ustawie o podatku od towarów i usług oraz o podatku akcyzowym obowiązującej od 1997 r. upoważnił Ministra Finansów do ustalenia w drodze rozporządzenia na okres nie dłuższy niż 6 lat listę towarów i usług, do których stosuje się stawkę 0-proc. oraz przypadki, gdy sprzedaż towarów do wolnych obszarów i składów celnych jest traktowana na równi z eksportem. Jednak w kwestionowanym przepisie rozporządzenia z 15 grudnia 1995 r. Minister Finansów ustalił, że stawkę 0-proc. podatku stosuje się do usług nabywanych za środki finansowe z pomocy zagranicznej, jeżeli została zawarta pisemna umowa o świadczenie tych usług zarejestrowana przez Komitet Integracji Europejskiej. Zdaniem wnioskodawcy ustawa o podatku VAT określała ściśle i wyczerpująco materię przekazaną do unormowania w akcie wykonawczym. Stanowiło ją ustalenie listy towarów i usług. Ustawa nie upoważniała ministra do unormowania w rozporządzeniu jakichkolwiek innych kwestii. Takie upoważnienie zostało wprowadzone dopiero nowelą, która weszła w życie 30 czerwca 1999 r. Dopiero wtedy ustawodawca upoważnił ministra do wprowadzenia warunków stosowania obniżonych stawek podatku. Spółka, która złożyła wniosek o zbadanie omawianych przepisów z konstytucją wskazała, że kwestionowany przepis nakładał na obywateli obowiązki nie przewidziane w ustawie. Wobec braku w ustawie o VAT wytycznych i szczegółowego upoważnienia do wprowadzenia warunków stosowania zerowej stawki podatku każdy przypadek uzależnienia ulgi od spełnienia jakichkolwiek warunków stanowił w stanie prawnym obowiązującym w 1997 r. naruszenia konstytucji – podkreślała spółka.
Po rozpatrzeniu sprawy Trybunał Konstytucyjny orzekł, że § 68a ust. 1 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 21 grudnia 1995 r. w sprawie wykonania przepisów ustawy o podatku od towarów i usług oraz o podatku akcyzowym w brzmieniu obowiązującym do czasu jego uchylenia z dniem 1 stycznia 1998 r. w zakresie, w jakim uzależnia zastosowanie stawki podatku od towarów i usług 0- proc. od zarejestrowania pisemnej umowy o świadczenie usług przez Komitet Integracji Europejskiej:
- jest zgodny z art. 64 w związku z art. 92 ust. 1 konstytucji, a także z art. 50 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 8 stycznia 1993 r. o podatku od towarów i usług oraz o podatku akcyzowym
- nie jest niezgodny z art. 31 ust. 3 konstytucji.

W pozostałym zakresie Trybunał Konstytucyjny umorzył postępowanie ze względu na niedopuszczalność wydania wyroku.

Zakwestionowany przepis został uchylony 31 grudnia 1997 r., lecz na mocy przepisów przejściowych może być nadal stosowany do stanów prawnych powstałych przed dniem jego uchylenia.

Trybunał orzekł, że wskazany przepis rozporządzenia nie został wydany z przekroczeniem upoważnienia ustawowego, a zatem nie narusza konstytucji. Zdaniem Trybunału wymaganie legitymowania się pisemną umową o świadczenie usług, zarejestrowaną przez Komitet Integracji Europejskiej nie był dodatkowym i nieprzewidzianym w ustawie warunkiem zastosowania stawki podatkowej, ale jedynie sposobem wykazania, że dane usługi są nabywane za środki finansowe z pomocy zagranicznej, nie zaś za środki pochodzące z innych źródeł.

Trybunał Konstytucyjny przychylił się do wcześniejszego orzecznictwa, że art. 84 konstytucji nie wyraża prawa ani wolności konstytucyjnej, na podstawie których możliwe byłoby wywiedzenie prawa podmiotowego. Ponadto Trybunał wskazał, że realizacja obowiązków podatkowych łączy się nieuchronnie z ingerencją w prawa majątkowe. Ustawa nie może jednak naruszać istoty prawa własności, a podatek nie może być instrumentem konfiskaty mienia. Trybunał stwierdził, że taka sytuacja w tej sprawie nie występuje. Stwierdził również, że oparcie skargi konstytucyjnej na postanowieniach umowy międzynarodowej jest niedopuszczalne, ponieważ z art. 91 konstytucji nie wynikają żadne wolności lub prawa.

Wyrok jest ostateczny (wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 6 stycznia 2009 r., sygn. akt SK 22/06).