Pytanie

Dwie osoby fizyczne, niebędące małżeństwem, zakupiły w styczniu 2008 r. mieszkanie. Obecnie chcą to mieszkanie sprzedać. Jedna z osób, Pani - jest w nim zameldowana na pobyt stały od sierpnia 2011 r., Pan - nigdy nie posiadał meldunku w tym mieszkaniu. Pani będzie zatem mogła skorzystać z ulgi meldunkowej począwszy od sierpnia br.
Jeśli państwo pobiorą się przed sprzedażą mieszkania, to czy również małżonek będzie mógł skorzystać z ulgi meldunkowej?

Odpowiedź

1. Moim zdaniem ulga meldunkowa ma zastosowanie łącznie do obojga małżonków, nawet wówczas, gdy warunek zameldowania spełnia tylko jeden z małżonków. Zwolnienie od podatku przychodów z odpłatnego zbycia będzie w tym przypadku miało zastosowanie również do małżonka, który tego warunku nie spełnia.
2. Wydaje się iż w Państwa sytuacji jeżeli nie zostanie zawarta umowa rozszerzająca wspólność majątkową na przedmioty nabyte przed zawarciem małżeństwa każdy z małżonków będzie sprzedawał de facto swój majątek odrębny i wówczas fakt zameldowania przez jednego z nich nie uprawnia drugiego do skorzystania z ulgi.

Uzasadnienie

Jak wskazuje Minister Finansów w interpretacji ogólnej z 7 października 2011 r., DD2/033/66/KOI/2011/DD-433, ulga meldunkowa ma zastosowanie łącznie do obojga małżonków, nawet wówczas, gdy warunek zameldowania spełnia tylko jeden z małżonków. Zwolnienie od podatku przychodów z odpłatnego zbycia ma zatem zastosowanie również do małżonka, który tego warunku nie spełnia.

Słuszność takiego stanowiska potwierdza orzecznictwo sądów administracyjnych, w szczególności Naczelnego Sądu Administracyjnego, np.: wyrok z 30 sierpnia 2011 r., II FSK 503/10, wyrok z 17 maja 2011 r., II FSK 102/10, wyrok z 21 kwietnia 2011 r., II FSK 2139, wyrok z 14 października 2010 r., II FSK 949/09.

Jednakże należałoby się zastanowić czy w Państwa sytuacji interpretacja ta może mieć zastosowanie.

Na wstępie należy wskazać, iż stosunki majątkowe pomiędzy małżonkami zostały uregulowane w Kodeksie rodzinnym i opiekuńczym. W myśl art. 31 Kodeksu, istota wspólności ustawowej wyraża się w tym, że:

1) powstaje z mocy samego prawa z chwilą zawarcia małżeństwa (o ile wcześniej przyszli małżonkowie nie zawarli małżeńskiej umowy majątkowej – intercyzy),

2) obejmuje dorobek małżonków (rozumiany jako przedmioty majątkowe nabyte w czasie trwania wspólności ustawowej przez oboje małżonków lub przez jednego z nich).

Wspólność ustawowa charakteryzuje się tym, że w czasie jej trwania udziały małżonków w majątku wspólnym nie są określone, a zatem jest to typ współwłasności łącznej.

Opisany ustrój majątkowy trwa do ustania lub unieważnienia małżeństwa albo orzeczenia separacji, chyba że w czasie trwania związku małżeńskiego: 1) małżonkowie zawarli małżeńską umowę majątkową, 2) z ważnych powodów na żądanie jednego z małżonków sąd orzekł zniesienie wspólności, 3) wspólność ustała z mocy prawa w razie ubezwłasnowolnienia lub ogłoszenia upadłości jednego z małżonków. Zgodnie z art. 47 § 1 zd. 1 Kodeksu małżonkowie mogą przez umowę zawartą w formie aktu notarialnego wspólność ustawową rozszerzyć lub ograniczyć albo ustanowić rozdzielność majątkową lub rozdzielność majątkową z wyrównaniem dorobków (umowa majątkowa), przy czym do ustanowionej umową wspólności majątkowej stosuje się odpowiednio przepisy o wspólności ustawowej, z zachowaniem przepisów art. 49-511 (art. 48). Zatem wspólność ustawową strony mogą kształtować, przy utrzymaniu majątku wspólnego, w dwójnasób – bądź przez jej umowne ograniczenie, bądź przez rozszerzenie, zaś zawarcie omawianej umowy jest czynnością prawną organizacyjną, która reguluje stosunki majątkowe małżonków przez czas trwania ich związku małżeńskiego.

W przypadku tzw. wspólności rozszerzonej obejmuje ona przedmioty (prawa) majątkowe, które według zasad ustroju ustawowej wspólności należą do majątku osobistego, stąd też małżonkowie mogą włączyć do tego rodzaju wspólności przedmioty nabyte przez nich przed zawarciem małżeństwa, a także przedmioty należące z mocy ustawy do majątku osobistego jednego z małżonków. Należy zatem przyjąć, iż prawo dopuszcza – z wyjątkiem ograniczeń określonych w art. 49 § 1 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego – możliwość przesunięcia określonych przedmiotów majątkowych z majątku współmałżonka.

Wydaje się iż w Państwa sytuacji jeżeli nie zostanie zawarta umowa rozszerzająca wspólność majątkową na przedmioty nabyte przed zawarciem małżeństwa każdy z małżonków będzie sprzedawał de facto swój majątek odrębny i wówczas fakt zameldowania przez jednego z nich nie uprawnia drugiego do skorzystania z ulgi.

Inaczej będzie w przypadku włączenia do majątku małżonków w drodze umowy rozszerzającej ustawową wspólność majątkową nieruchomości stanowiącej majątek odrębny małżonków. Nie jest to bowiem nabycie nieruchomości przez drugiego małżonka. W konsekwencji za datę nabycia lokalu, który stanowił wcześniej majątek odrębny małżonka, należy przyjąć dzień, w którym małżonek nabył ten lokal do majątku odrębnego.

Powyższe potwierdza interpretacja Dyrektora Izby Skarbowej w Poznaniu nr ILPB2/415-22/11-2/AJ z 1 kwietnia 2011 r., w której czytamy: " (...) włączenie do majątku małżonków w drodze umowy rozszerzającej ustawową wspólność majątkową nieruchomości stanowiącej majątek odrębny jednego małżonka, nie jest nabyciem tej nieruchomości przez drugiego małżonka, w rozumieniu art. 10 ust. 1 pkt 8 u.p.d.o.f.. Oznacza to, że datą nabycia nieruchomości przez każdego z małżonków, na skutek zawarcia umowy rozszerzającej wspólność ustawową staje się data nabycia nieruchomości przez tego małżonka, który nieruchomość włączył do majątku wspólnego".

A zatem zastosowanie znajdą wtedy moim zdaniem wyjaśnienia Ministra Finansów zawarte w cytowanej wyżej interpretacji ogólnej wskazujące, iż ulga meldunkowa ma zastosowanie łącznie do obojga małżonków, nawet wówczas, gdy warunek zameldowania spełnia tylko jeden z małżonków. Zwolnienie od podatku przychodów z odpłatnego zbycia będzie w tym przypadku miało zastosowanie również do małżonka, który tego warunku nie spełnia.

Pytanie pochodzi z publikacji Vademecum Doradcy Podatkowego